Johannes Werner
Johann(es) Werner (Latince: Ioannes Vernerus; 14 Şubat 1468 - Mayıs 1522) bir Alman matematikçi idi. Nürnberg, Almanya'da doğdu ve burada bir kilisede rahip olarak görev yaptı. Öncelikli çalışmaları astronomi, matematik ve coğrafya alanlarındaydı, ancak yetenekli bir enstrüman yapımcısı olarak da kabul edilirdi.
Johannes Werner | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 14 Şubat 1468 Nürnberg, Almanya |
| Ölüm | 0 Mayıs 1522 (54 yaşında) Nürnberg, Almanya |
| Vatandaşlık | Alman |
| Tanınma nedeni | prosthaphaeresis, Werner projeksiyonu, Werner formülleri |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, astronomi, kartografi, astroloji |
Çalışmaları değiştir
Matematik değiştir
Matematiksel çalışmaları küresel trigonometri ve konik kesitler alanında olmuştur. Konik kesitler üzerine özgün bir çalışmayı 1522'de yayımladı ve bazen Werner formülleri olarak da adlandırılan trigonometrik formülleri kullanarak sıkıcı hesaplamaları basitleştiren prosthaphaeresis adlı yöntemin icadıyla anılan birkaç matematikçiden biridir.[1]
Astronomi değiştir
1500 yılında bir kuyruklu yıldız gözlemledi ve 1 Haziran'dan 24'üne kadar hareketlerini kayıt altına aldı.
Bu çalışma, Regiomontanus'un tutulma ve kuyrukluyıldız yörüngelerinin boylam bulmak için kullanılabileceği önerisini daha da geliştirdi ve bu yöntem için çapraz çubuk aleti aracılığıyla pratik bir yaklaşım sağladı. (Alet yeterince hassas olmadığı için bu yaklaşım aslında sorunu çözmemiştir).
Nicolaus Copernicus, onun ekinoksların presesyonu'nu (Latince: De motu octauæ Sphær) tanımlamak için kullandığı trepidasyon yöntemine ölümünden sonra 1524 yılında Werner'e Karşı Mektup (The Letter against Werner)'ta karşı çıkmıştır.[2]
Coğrafya değiştir
En çok Batlamyus'un Geography adlı eserinin çevirisi olan ve 1514 yılında Nürnberg'de yayınlanan (Latince: In Hoc Opere Haec Continentur Nova Translatio Primi Libri Geographicae Cl Ptolomaei) adlı eseriyle tanınır. Bu kitapta, 1500 yılı civarında Viyana'da Johannes Stabius (Stab) tarafından geliştirilen kordiform (kalp şeklinde) bir projeksiyon haritası olan Werner harita projeksiyonu'nu geliştirdi ve tanıttı. Bu projeksiyon, 16. yüzyıl boyunca ve 17. yüzyıla kadar dünya haritaları ve bazı kıta haritaları için kullanılacaktı. Mercator, Oronce Finé ve Ortelius tarafından 16. yüzyılın sonlarında Asya ve Afrika haritaları için kullanılmıştır. 18. yüzyıla gelindiğinde, kıta haritaları için yerini Bonne projeksiyonu almıştır. Werner projeksiyonu günümüzde sadece eğitim amaçlı ve bir yenilik olarak kullanılmaktadır.
Werner bu çalışmasında ayrıca Ay'ın arka plandaki yıldızlara göre konumunu ölçerek boylam belirlemek için astronomik bir yöntem önerdi. Bu fikir daha sonra Petrus Apianus tarafından Latince: Cosmographicus liber (Landshut 1524) adlı eserinde ayrıntılı olarak tartışıldı ve ay mesafesi yöntemi olarak tanındı.
Meteoroloji değiştir
Birçok kişi Werner'i modern meteoroloji ve hava tahminlerinin öncüsü olarak görmektedir. Johann Werner 1513 ve 1520 yılları arasında Almanya'daki hava koşullarının ilk düzenli gözlemlerini yapmıştır.
Önemli yayınları değiştir
- Latince: In hoc opere haec continentur Nova translatio primi libri geographiae Cl. Ptolomaei: quae quidem translatio verbum: habet e verbo fideliter expressum. Libellus de quattuor terrarum orbis in plano figurationibus.: In idem Georgii Amirucii opusculaum. Appendices, Nürnberg 1514
- Latince: In hoc opere haec continentur. Libellvs Ioannis Verneri Nvrembergen. Svper Vigintidvobvs Elementis Conicis. Comentarius seu paraphrastica enarratio in vndecim modos conficiendi eius Problematis quod Cubi duplicatio dicitur. Eivsdem. Comentatio in Dionysodori problema, quo data sphæra plano sub data secat ratione, Alivs modus idem problema coficiendi ab eodem Ioanne Vernero nouissime copertus demostratusq; de motu octauæ Sphæræ, Tractatus duo. Summaria enarratio Theoricæ motus octau Sphæræ., Nürnberg, Petrejus 1522
- De Triangulis sphaericis libri quatuor de meteoroscopiis libri sex
- Latince: Canones sicut breuissimi, ita etiam doctissimi, complectentes praecepta & obseruationes de mutatione aurae, 1546
- Latince: Compendiosa institvtio in vniversam dialecticam, ex Aristot., Riuio, aliisque auctoribus recentioribus collecta, nuperrime scholiis philosophicis illustrata
Onurlandırılması değiştir
Ay üzerindeki Werner Krateri onun adıyla anılır.[3]
Çarpımların hızlı hesaplanması için erken bir yöntem olan prosthaphaeresis'de kullanılan trigonometrik özdeşliklerden bazıları, Werner'in algoritma'nın geliştirilmesindeki rolü nedeniyle Werner formülleri olarak adlandırılmıştır.
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Howard Eves, An Introduction to the History of Mathematics, Sixth Edition, p. 309, Thompson, 1990, 978-0-03-029558-4.
- ^ Edward Rosen, Three Copernican Treatises: The Commentariolus of Copernicus, The Letter against Werner, The Narratio Prima of Rheticus, Columbia University Press, 1939
- ^ Blue, Jennifer. "Johannes Werner". Gazetteer of Planetary Nomenclature. USGS Astrogeology Research Program.
Dış bağlantılar değiştir
| Wikimedia Commons'ta Johannes Werner ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Johann Werner 14 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Werner Map Projection 24 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bonne Map Projection
- Cordiform Map Projection