Józef Piłsudski

Polonyalı mareşal ve İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin ilk devlet başkanı

Józef Klemens Piłsudski (['juzɛf piw'sutski], 5 Aralık 1867; Zułów, Rus İmparatorluğu [bugünkü Litvanya] - 12 Mayıs 1935; Varşova, Polonya), İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin ilk devlet başkanı (1918-1922). İki savaş arası dönemde (1918-1939) Polonya ve Avrupa siyaset sahnesindeki en önemli kişilerden birisi olmuştur. Polonya'nın, 1795'ten 1918'e kadar devam etmiş Avusturya, Rusya ve Prusya arasındaki paylaşımına son vererek ülkenin tekrar bağımsızlığını kazanmasını sağlayan ulusal babası olarak görülüyor.[1][2][3] Hatırası Polonya'da bir kişi kültü haline gelmiştir.

Józef Klemens Piłsudski
Polonya devlet başkanı
İkinci Polonya Cumhuriyeti devlet başkanı
Görev süresi
14 Kasım 1918 - 11 Aralık 1922
Başbakan Ignacy Daszyński, Jędrzej Moraczewski, Ignacy Jan Paderewski, Leopold Skulski, Władysław Grabski, Wincenty Witos, Antoni Ponikowski, Artur Śliwiński, Julian Nowak
Yerine geldiği Bağımsızlık
(Kral Naipliği Konseyi)
Yerine gelen Gabriel Narutowicz
(Devlet Başkanı)
Polonya Başbakanı
20. İkinci Polonya Cumhuriyeti Başbakanı
Görev süresi
15 Ağustos 1930 - 4 Aralık 1930
Başkan Ignacy Mościcki
Yerine geldiği Walery Sławek
Yerine gelen Walery Sławek
Polonya Başbakanı
15. İkinci Polonya Cumhuriyeti Başbakanı
Görev süresi
2 Ekim 1926 - 27 Haziran 1928
Başkan Ignacy Mościcki
Yerine geldiği Kazimierz Bartel
Yerine gelen Kazimierz Bartel
Kişisel bilgiler
Doğum 5 Aralık 1867(1867-12-05)
Zułów (LitvancaZalavas), Litvanya, Rus İmparatorluğu
Ölüm 12 Mayıs 1935 (67 yaşında)
Varşova, Polonya
Partisi Yok (eskiden PPS)
Evlilik(ler) Maria Piłsudska;
Aleksandra Piłsudska
Dini Katolik
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Polonya
Branşı  Polonya Kara Kuvvetleri
Hizmet yılları 1914-1923, 1926-1935
Rütbesi Mareşal
Çatışma/savaşları I. Dünya Savaşı

I. Dünya Savaşı'nda Polonya Lejyonları'nı kurdu, 1918'de Polonya'nın yeniden bağımsızlığına öncülük etti ve 1920 Polonya-Sovyet Savaşı'nda "Varşova Muharebesi" zaferini kazandı. 1926-1935 arasında fiilen ülkeyi yönetti. "Polonya'nın Kurucusu" ve "Mareşal" unvanlarıyla anılır.

Erken Yaşam ve Sürgün (1867-1892)

değiştir

Devrimci Mücadele (1893-1914)

değiştir

I. Dünya Savaşı ve Bağımsızlık (1914-1918)

değiştir

Polonya-Sovyet Savaşı (1919-1921)

değiştir

İktidar Dönemi ve Sanacja Rejimi (1926-1935)

değiştir
  • Mayıs Darbesi (1926): Parlementer krize tepki olarak askerî düzenle iktidarı ele geçirdi. Resmi unvanı olmamasına rağmen Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı sıfatıyla yönetti.
  • Sanacja (İyileştirme): Yolsuzluk ve siyasi kutuplaşmaya karşı otoriter reformlar başlattı. Muhalefeti bastırdı, anayasayı askıya aldı (1935'te yeni anayasa).[7]

Ölüm ve Miras

değiştir
  • Sağlık Sorunları: 1935'te karaciğer kanserinden öldü. Cenazesi Kraków'daki Wawel Katedrali'ne defnedildi.
  • Tartışmalı Miras: Milliyetçilerce "ulusal kahraman", sol kesimce "diktatör" olarak anılır. Bağımsız Polonya'nın sembolü kabul edilir.[8]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Drozdowski & Szwankowska 1995, ss. 9–11.
  2. ^ Lerski 1996, s. 441.
  3. ^ Held 1992, s. 249.
  4. ^ Dyrcz-Freeman, Dobrochna; Jędrzejewicz, Wacław; Jedrzejewicz, Waclaw (1983). "Józef Piłsudski, 1867-1935: Życiorys". The Slavic and East European Journal. 27 (4): 499. doi:10.2307/307415. ISSN 0037-6752. 
  5. ^ Linch, Amy (20 Nisan 2009). "Piłsudski, Józef (1867–1935)". The International Encyclopedia of Revolution and Protest: 1-3. doi:10.1002/9781405198073.wbierp1181. 
  6. ^ "Piłsudski, Józef Klemens". Brill’s Digital Library of World War I. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2025. 
  7. ^ Ajnenkiel, Andrzej (1992), The Establishment of a National Government in Poland, 1918, Palgrave Macmillan UK, ss. 133-143, erişim tarihi: 31 Mayıs 2025 
  8. ^ Martin, Jocelyn S. (9 Mayıs 2022), From Dictator to Hero, Routledge, ss. 63-83, erişim tarihi: 31 Mayıs 2025 

Bibliyografya

değiştir
Siyasi görevi
Önce gelen:
Yeni makam
Polonya Devlet Başkanı
1918–1922
Sonra gelen:
Gabriel Narutowicz
Önce gelen:
Kazimierz Bartel
Polonya Başbakanı
1926–1928
Sonra gelen:
Kazimierz Bartel
Önce gelen:
Walery Sławek
Polonya Başbakanı
1930
Sonra gelen:
Walery Sławek