Vikipedi

Hristiyan apolojetiği

Hristiyan apolojetiği (Antik Yunanca: ἀπολογία, "sözlü savunma, savunma konuşması")[1] Hristiyan teolojisinin Hristiyanlığı akılcı temellerle savunan bir dalıdır.[2]

Hristiyan apolojetiği, yüzyıllar boyunca pek çok biçim almıştır. Erken kilise döneminde Aziz Pavlus ile başlayıp Origenes, Augustinus, Justin Martyr ve Tertullianus gibi Patristik yazarlarla devam etmiş, ardından Skolastisizm döneminde Thomas Aquinas, Dons Scotus, Ockhamlı William ve Canterburyli Anselmus gibi yazarlarla sürmüştür.

Blaise Pascal, 17. yüzyılda aktif bir Hristiyan apolojistiydi. Modern dönemde ise Hristiyanlık, John Henry Newman, G. K. Chesterton ve C. S. Lewis gibi pek çok yazarın yanı sıra G. E. M. Anscombe'nin çabalarıyla sunulmuştur.

Tarihçe

değiştir

Yahudi Öncüleri

değiştir

Edgar J. Goodspeed'e göre, MS birinci yüzyılda Yahudi apolojetik unsurları, Süleyman'ın Bilgeliği, Filon'un Contemplatif Yaşam Üzerine gibi eserlerde ve daha açık bir şekilde Josephus'un Apion'a Karşı adlı eserinde görülebilir.[3]

Apostolik ve Post-Apostolik Dönem

değiştir

Hristiyan apolojetiği ilk olarak Yeni Ahit'te ortaya çıkar (örneğin, Elçilerin İşleri 17:22-31'de Pavlus'un Mars Tepesi'ndeki vaazı). Subapostolik çağda Hristiyanlık, Greko-Romen dünyasında Yahudilikle ve çeşitli diğer dinler ve mezheplerle rekabet hâlindeydi. Hristiyan apolojetiği ilk olarak Petrus'un Vaazı'nda görülebilir ancak ilk açık apolojetik eser Atinalı Quadratus'tan (yaklaşık MS 125) gelir. Quadratus bu eserde İmparator Hadrian'a imanın bir savunmasını yazar. Günümüze bu eserden sadece Eusebios tarafından alıntılanan bir fragman ulaşmıştır:[3]

Fakat Kurtarıcımızın işleri her zaman mevcuttu, çünkü onlar gerçekti: iyileştirilenler ve ölümden diriltilenler, sadece iyileştirildiklerinde ve diriltildiklerinde değil, aynı zamanda her zaman mevcut olanlar; ve sadece Kurtarıcı yeryüzündeyken değil, ölümden sonra da olukça uzun bir süre hayattaydılar, öyle ki bazıları bizim günümüze kadar yaşadı. (Kilise Tarihi iv. 3. 2)

Hristiyanlığa yönelik ilk kapsamlı saldırılardan biri, Yunan filozof Celsus'tan geldi; Celsus, Hristiyanları toplumun faydasız üyeleri olarak eleştiren bir polemik olan Gerçek Söz'ü (yaklaşık MS 175) yazdı.[4][5][6] Buna karşılık kilise babası Origenes, Celsus'un eleştirilerini sistematik olarak ele alan ve Hristiyanlığa akademik bir saygınlık kazandırmaya yardımcı olan apologetik eseri Contra Celsum'u yayımladı.[6][7] Origenes bu eserde Platoncu bir filozof perspektifinden yazar ve Platon'un öğretilerinden kapsamlı bir şekilde yararlanır.[6][7][8] Contra Celsum, modern akademisyenler tarafından erken Hristiyan apolojetiğinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.[6][7][9]

Bu dönemin diğer apolojistleri arasında Atinalı Aristides, Diognetus'a Mektup'un yazarı, Pellalı Aristo, Tatianus, Justin Martyr, Sardisli Melito, Atinalı Athenagoras, Antakyalı Teofilos, İrinaios, Romalı Hipolit, Tertullianus, Minucius Felix, Kartacalı Siprianus ve Pettaulu Victorinus bulunmaktadır.[10]

Orta Çağ ve Erken Modern Dönem

değiştir

Canterburyli Anselmus, Proslogion adlı eserinde ontolojik argümanı ortaya koymuştur. Thomas Aquinas, Summa Theologica'da Tanrı'nın varlığına dair beş yol sunmuştur.[11][12] Aquinas ayrıca ontolojik argümana yönelik önemli eleştirilerde bulunmuş, bu da argümanın René Descartes tarafından Meditasyonlar adlı eserinde yeniden canlandırılıncaya kadar popülaritesini yitirmesine neden olmuştur.[13] Blaise Pascal, Düşünceler (Pensées) adlı eserinde apolojetik yaklaşımın ana hatlarını çizmiştir: "İnsanlar dini küçümserler, ondan nefret ederler ve doğru olmasından korkarlar. Bunu düzeltmek için, dinin akla aykırı olmadığını göstererek başlamalıyız; saygıya değer olduğunu göstermeliyiz; sonra iyi insanların onun doğru olmasını umut etmelerini sağlamak için onu sevilir kılmalıyız; son olarak, onun doğru olduğunu kanıtlamalıyız."[14]

Geç Modern Dönem

değiştir

Hristiyan apolojetiği modern zamanlarda çok çeşitli biçimlerde devam etmektedir. Katolikler arasında Piskopos Robert Barron, G. K. Chesterton, Ronald Knox, Taylor Marshall, Arnold Lunn, Karl Keating, Michael Voris, Peter Kreeft, Frank Sheed, Dr. Schott Hahn ve Patrick Madrid bulunmaktadır. Rus Ortodoks Seraphim Rose, belki de en tanınmış modern, İngilizce konuşan Doğu Ortodoks apolojistidir. Evanjelikler arasında, Anglikan C. S. Lewis (günümüzde Lewis'in üçlemi olarak bilinen argümanı popülerleştirmiştir) yer almaktadır. 19. yüzyıl Protestan apolojistleri arasında, Saatçi analojisini popülerleştiren William Paley de vardı.

Diğerleri arasında William Lane Craig, Douglas Groothuis, Josh McDowell, Hugo Anthony Meynell, Timothy J. Keller, Francis Collins, Vishal Mangalwadi, Richard Bauckham, Craig Evans, Darrell Bock, Frank Turek, John F. MacArthur, R.C. Sproul, Michael R. Licona, Ravi Zacharias, Alister McGrath ve John Lennox bulunmaktadır.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "G627 - apologia - Strong's Greek Lexicon (kjv)". Blue Letter Bible (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Haziran 2025. 
  2. ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Apologetics". newadvent.org. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025. 
  3. ^ a b Goodspeed, Edgar J. (1966). A History of Early Christian Literature. University of Chicago Press. ss. 93-100. ISBN 0226303861. 
  4. ^ Ferguson, Everett (1993). Backgrounds of Early Christianity. William B. Eerdmans Publishing Company. ss. 562-564. ISBN 0-8028-0669-4. 
  5. ^ Tomas, Stephen (2004). "Celsus". McGuckin, John Anthony (Ed.). The Westminster Handbook to Origen. Westminster John Knox Press. ss. 72-73. ISBN 0-664-22472-5. 
  6. ^ a b c d Olson, Roger E. (1999). The Story of Christian Theology: Twenty Centuries of Tradition & Reform. InterVarsity Press. s. 101. ISBN 978-0-8308-1505-0. 
  7. ^ a b c McGuckin, John Anthony (2004). "The Scholarly Works of Origen". The Westminster Handbook to Origen. Westminster John Knox Press. ss. 32-34. ISBN 0-664-22472-5. 
  8. ^ Grant, Robert M. (1967). "Origen". Edwards, Paul (Ed.). The Encyclopedia of Philosophy. V. The MacMillan Company & The Free Press. ss. 551-552. 
  9. ^ Gregerman, Adam (2016). "Chapter 3: Origen's Contra Celsum". Building on the Ruins of the Temple. Mohr Siebeck. s. 60. 
  10. ^ Goodspeed, Edgar J. (1966). A History of Early Christian Literature: Revised and Enlarged by Robert M. Grant. Chicago University Press. s. 97-188. ISBN 0226303861. 
  11. ^ Dulles, Avery Robert Cardinal (2005). A History of Apologetics. Ignatius Press. s. 120. 
  12. ^ Bush, L Russ (1983). Classical Readings in Christian Apologetics. Zondervan. s. 275. 
  13. ^ Nolan, Lawrence (2025), Zalta, Edward N.; Nodelman, Uri (Ed.), Descartes’ Ontological Argument, Metaphysics Research Lab, Stanford University, erişim tarihi: 2 Haziran 2025 
  14. ^ "Blaise Pascal: Pensées - Christian Classics Ethereal Library". ccel.org. Erişim tarihi: 2 Haziran 2025. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hristiyan_apolojetiği&oldid=35623739" sayfasından alınmıştır