Hesperidler

Hesperidler (Yunanca: Ἑσπερίδες Hesperĭ́des), Yunan mitolojisinde "güneşin battığı yerin perileri" olarak bilenen nemfler.

Titan Atlas ile gece tanrıçası Nyks'in kızlarıdır. İçinde altın elma meyvesi ağacı bulunan bahçeleriyle ünlüdürler. Herakles'in 12 görevinden on birincisi, bu altın elma ağacından üç alma koparıp Tiryns kralı Eurystheus’a götürmekti.

Hesperidlerin Bahçesi, Frederick, Lord Leighton, 1892

Hesperidlerin bahçesi

Hesperidlerin bahçesi, altından elma meyveleri veren ağaç ile bilinmekteydi. Atlas Dağları’nın eteklerinde uzanan, Hera’ya adanmış bu bahçedeki tek elma ağacının dallarından altın elmalar sarkıyordu. Bu ağacı Hera ile Zeus evlenirken nineleri Toprak Ana Gaia düğün armağanı olarak vermişti. Hera kutsal bahçesini ve ağacını korumak için üç kızkardeşi görevlendirmiş, onlara güvenmekle yetinmeyerek Ladon adında yılansı bir ejderi ağacın altına bekçi koymuştu.

Herakles'in on birinci görevi

Herakles’e buyurulan 11. görev (önceki 10 görevden ikisi geçersiz sayıldığından ek iki görevin ilki), bir önceki işin yaşandığı yerlerden fazla uzak olmayan, yani bilinen coğrafyanın yine en batısında bulunan Hesperindelerin bahçesindeki elma ağacından üç elma koparıp getirmekti.

Hesperidler adlı üç kızkardeşin babaları Titanoğlu Atlas, anneleri de Hesperis  (akşam) idi. Babalarının isminden dolayı gelenek onlara Atlantides unvanını vermişti, ama onlar annelerinin isminden dolayı daha çok  Hesperides, yani Akşam’ın Kızları diye anılıyordu. Çünkü Helios (Güneş) onların koruduğu kutsal bahçenin yakınındaki sularda dinlenmeye çekilirken son ışıklarını Akşam’a bırakıyor, o da bu ışıkları altın elmalarda yansıtarak sarartıyordu.

Baba Atlas, kızlarından fazla uzakta değildi ama ağır bir yük vardı omuzlarında: Gökkubbe’yi taşıyordu. Zeus, Olympos’un hâkimi olma yolunda savaş verirken kendisine karşı çıktığı için bu görevle cezalandırmıştı onu.

Herakles yeni görevi için yola çıktığında Hesperides Bahçesi’nin nerede olduğunu bilmiyordu. Erydanus (Po) nehrinde karşılaştığı nympha’lar denizlerin ve suların yaşlı adamı Nereus’un yardım edebileceğini söylediler ona. Nereus tanrısal giz diye bilgi vermek istemedi; sularla ilgili her tanrısal varlık gibi biçim değiştirerek kaçmaya çalıştı, ama Herakles’in zora başvurması üzerine konuştu. Bahçe’nin yerini söylerken  yararlı bir öğüt de verdi. “Altın elmaları almak istiyorsan bekçi kızların babası Atlas’ı kullan” dedi.

Herakles Atlas’ın karşısına çıkıp da kızlarının bahçesinden üç altın elma almak için geldiğini söylediğinde Atlas dünden razıydı yardıma. Sevinmişti, çünkü altın elmaları almaya giderken Gökkubbe’yi Herakles’in sırtına yükleyerek bir süre için bu yükten kurtulacaktı; anlaştılar. Fakat üç altın elmayla geri döndüğünde Atlas yan çizdi. "Elmaları senin yerine ben götüreyim” dedi, “ben dönene kadar Gökkubbe’yi taşıyıver.” Bu kurnazlığa başka bir kurnazlıkla karşılık verdi Herakles. “Kabul” dedi, "fakat omuzlarım acıdı, sen biraz tut da bir minder koyayım sırtıma.” Atlas bu oyuna kanınca Herakles elmaları alıp uzaklaştı. (Bazı kaynaklara göre bu görevi Herakles tek başına yapmış, bahçe duvarının üzerinden attığı bir okla Ladon ejderini öldürdükten sonra elmaları koparmıştı.)

Kaynaklar Herakles’in Miken’e dönüş yolculuğunu Libya ve Asya üzerinden yaptığını belirtiyor. Libya’dan geçerken gelen geçene meydan okuyan kral Antaeus ile dövüşmek zorunda kaldı. Toprak Ana Gaia’nın oğlu olmakla övünen ve ayakları yere bastığı sürece ondan güç alan bu dövüşken kralı ayaklarını yerden kesip tanrısal gücünden yoksun bırakarak öldürdü. Kafkas kayalıklarında zincirlenmiş Prometheus’u  kurtarması da bu dönemdeki serüvenleri arasında.

Uzun dönüş yolculuğu sonunda Herakles tanrısal yüküyle Miken’e döndüğünde Euristeus önüne konulan altın elmaların ışıltılı güzelliği karşısında ne yapacağını şaşırdı. Bu işi buyururken gerçek altın elmalarla karşılacağı hiç aklına gelmemişti, ama Herakles olanaksızı başarmıştı yine. Hera’nın emanetlerine el sürmeden Herakles’e bıraktı onları. O da desteğini esirgemeyen Athena’ya danıştı. "Altın Elmalar Hesperides Bahçesi’nden başka bir yere yakışmaz" diye yol gösterdi Athena.