Hermann Samuel Reimarus

Hermann Samuel Reimarus (22 Aralık 1694, Hamburg - 1 Mart 1768, Hamburg), bir Alman filozof ve Aydınlanma dönemi yazarıdır. Daha çok, insan aklının Tanrı'nın bilgisine tanrısal vahiy olmadan ulaşabileceğini ve içsel gerçekliğimizin yardımıyla doğadan aldığımız dersle dinsel bir kökenden bağımsız olarak kendi etik anlayışımızı oluşturabileceğimizi iddia ettiği deizm düşüncesiyle ünlenmiştir. Hristiyanlığın doğaüstü köklerini reddeden Reimarus, aynı zamanda İsa'nın tarihsel kişiliğiyle ilgili eleştiriler getirmiş ilk etkili eleştirmendi. Reimarus'a göre, İsa ölümlü bir Yahudi peygamberdi ve havariler Hristiyanlığı İsa'nın kendi asli düşüncesinden ayrı bir din olarak kurdular.

Hermann Samuel Reimarus

Yaşamı

Reimarus, babası tarafından ve daha sonra kayınpederi olacak bilgin J. A. Fabricius tarafından eğitildi. Gelehrtenschule des Johanneums'ta okula gitti. Jena Üniversitesi'nde teoloji, antik diller ve felsefe okudu, 1716'da Wittenberg Üniversitesi'nde Privatdozent (özel öğretim görevlisi) oldu ve 1720-21'de Hollanda ve İngiltere'yi ziyaret etti. 1723'te Wismar'daki lisenin rektörü ve 1727'de doğduğu şehrin lisesinde İbranice ve Doğu dilleri profesörü oldu. Diğer okullar tarafından kendisine daha kazançlı pozisyonlar teklif edilmesine rağmen, ölümüne kadar bu görevi sürdürdü.

Görevleri hafif olduğu için boş zamanlarını filoloji, matematik, felsefe, tarih, politik ekonomi, bilim ve doğa tarihi çalışmalarında kullandı ve bunun için geniş koleksiyonlar yaptı. Evi, Hamburg'un en yüksek kültür seviyelerine ev sahipliği yapıyordu ve bu şehirdeki etkisinin bir anıtı olarak, kısmen onun tarafından kurulan eğitimli ve sanatsal toplulukların hâlâ buluştuğu "Haus der patriotischen Gesellschaft" (Vatanseverlik derneği evi) isminde bir dernektir. Yedi çocuğu vardı, bunlardan sadece üçü hayatta kaldı – seçkin bir doktor olan Johann Albrecht Heinrich Reimarus ve iki kızı, bunlardan biri Lessing'in arkadaşı ve muhabiri Elise Reimarus. Reimarus 1 Mart 1768'de öldü.

Eserleri

Reimarus'un bir bilgin olarak ünü, Johann Andreas Fabricius tarafından toplanan materyallerden hazırladığı Dio Cassius'un (1750–52) değerli baskısına dayanmaktadır. Mantık üzerine bir çalışma (Vernunftlehre als Anweisung zum richtigen Gebrauche der Vernunft, 1756, 5. baskı, 1790) ve günün dini sorunları üzerine iki popüler kitap yayınladı. Bunlardan ilki, doğal dinin başlıca gerçekleri üzerine bir denemeler koleksiyonuydu (Abhandlungen von den vornehmsten Wahrheiten der natürlichen Religion, 1755, 7. basım, 1798); ikincisi (Betrachtungen über die Triebe der Thiere, 1760, 4. baskı, 1798) aynı konunun belirli bir dalını ele aldı.

Ancak Reimarus'un teolojik bilime ana katkısı, tarihsel İsa hakkındaki analiziydi, Apologie oder Schutzschrift für die vernünftigen Verehrer Gottes ("Tanrı'ya tapanların akıl yürütmesine yönelik bir savunma ya da bazı sözcükleri savunmak" - bu kitabı filozofun yaşamı boyunca sadece birkaç yakın arkadaşı tarafından okunmuştur) isimli kitabını yayınlamadı. Reimarus'un ölümünden sonra, Gotthold Ephraim Lessing, 1774-1778'de Zur Geschichte und Literatur'da bu çalışmanın bölümlerini "Anonim Bir Yazardan fragmanlar" olarak yayınladı ve Fragmentenstreit (fragman anlaşmazlığı) olarak bilinen meseleye yol açtı. Reimarus bu kitabıyla daha sonradan İsa'nın tarihsel gerçekliği üzerine yapılacak tartışmalar ve eserler üzerinde derin bir etki bıraktı.

Reimarus, İsa'nın söyledikleri ile havarilerin söyledikleri arasındaki farklara dikkat çekerek, İsa'yı bir Yahudi vaiz olarak tanımladı. Bu görüşe göre İsa, yakında gelecek bir dünya krallığı hakkında vaaz veren apokaliptik bir peygamberdi. Bu görüş modern bilimde hâlâ geçerliliğini koruyor. Reimarus ayrıca Hristiyanlığı bir uydurma olarak görüyordu.

Reimarus'un felsefi konumu esasen Christian Wolff'un düşüncesiyle paraleldir, ancak en çok Wolfenbüttel Fragmente olarak bilinen eserde Lessing tarafından alıntılanan Apologie ile tanınır. Bu eserin orijinal el yazması Hamburg şehir kütüphanesindedir. 1814'te Göttingen'deki üniversite kütüphanesi için bir kopyası yapılmıştır ve başka kopyaların da var olduğu bilinmektedir. Lessing tarafından yayınlanan yedi parçaya ek olarak, çalışmanın ikinci bir kısmı 1787'de C. A. E Schmidt (bir takma ad) tarafından Übrige noch ungedruckte Werke des Wolfenbüttelschen Fragmentisten başlığı altında ve diğer bir kısmı 1850-52 tarihleri arasında D. W Klose tarafından Christian Wilhelm Niedner'in Zeitschrift für historische Theologie isimli kitabında yayınlandı. Tüm çalışma Gerhard Alexander (2 cilt, Frankfurt am Main: Insel, 1972) tarafından düzenlenmiş olarak yayınlanmıştır. D. F Strauss, Reimarus hakkındaki kitabında tüm çalışmanın kapsamlı bir analizini vermiştir.

Apologie'nin bakış açısı saf natüralist deizmdir. Mucizeler ve gizemler reddedilir ve doğal din, vahyedilmiş dinin mutlak karşıtı olarak savunulur. Doğal dinin asli hakikatleri, hikmetli ve iyi bir Yaratıcı'nın varlığı ve ruhun ölümsüzlüğüdür. Bu gerçekler akıl yoluyla keşfedilebilir ve evrensel bir dinin temelini oluşturabilir. Vahyedilmiş bir din hiçbir zaman evrensellik elde edemez, çünkü hiçbir zaman tüm insanlar için anlaşılır ve inandırıcı olamaz. Dolayısıyla eski ahit ve yeni ahit'te böyle bir durum yoktur. Bu kitaplar esasında bitmek tükenmek bilmeyen hatalarla doludur; insan deneyimleri, aklı ve etik anlayışıyla çelişir ve bir akılsızlığın, aldatmanın, coşkunluğun ve suçun çevrelediği bir dünyası vardır. Dahası Reimarus'a göre bu kitaplar bir vahiyde olması gerektiği gibi öğretisel bir inceleme veya bir ilmihal de değildir.

Reimarus'a göre, Eski Ahit, Tanrı'ya tapınma hakkında çok az şey söyler ve bu kısır bilgiler de değersizdir, yazarları ise dinin ikinci temel gerçeği olan ruhun ölümsüzlüğü hakkında hiçbir bilgiye sahip değildir (bkz. şeol). İsa'nın yanı sıra Yeni Ahit'in yazarlarının oluşturduğu tasarımın amacı da gerçek rasyonel dini öğretmek değil, kendi bencil hırslarına hizmet etmek, böylece bilinçli sahtekârlık ve coşkunun şaşırtıcı bir kombinasyonunu sergilemekti. Ancak, Reimarus'un ateizme de aynı etki ve samimiyetle saldırdığını akılda tutmak gerekir.