Vikipedi

Heilbronn Ligi

Heilbronn Ligi, Otuz Yıl Savaşı sırasında 23 Nisan 1633’te özgür İmparatorluk şehri Heilbronn’da kuruldu. İsveç önderliğinde, batı ve kuzey Almanya’daki çeşitli Protestan devletlerini bir ara getirdi. Lige üye olmasalar da Saksonya ve Brandenburg-Prusya tarafından desteklendi.

Heilbronn Ligi
Heilbronn Ligi’nin kuruluşu, Nisan 1633
Kuruluş23 Nisan 1633
Dağılma30 Mayıs 1635
Prag Barışı (1635)
Resmî dillerFransızca ve Almanca
Lig DirektörüAxel Oxenstierna

İsveç Kralı Gustaf Adolf’un Kasım 1632’de Lützen’de ölmesinin ardından kurulan ve Fransa’nın mali destek sağladığı lig İsveç tarafından yönetildi. Birlik, farklı öncelik ve hedeflere rağmen Kasım 1634’te Nördlingen’deki bozguna kadar hatırı sayılır başarılar elde etti.

Nördlingen’deki zaferden sonra İmparator Ferdinand, Protestan rakipleriyle müzakere etme fırsatı kazandı. Prag Barışı, Kutsal Roma İmparatorluğu üyeleri arasındaki çatışmayı büyük ölçüde sona erdirdi ve Lig feshedildi. Bununla birlikte Almanya’da savaş, Fransa, İsveç, Hollanda Cumhuriyeti ve İspanya dahil olmak üzere yabancı güçlerin savaş alanı haline gelip 1648’e kadar devam etti.

Arka Plan değiştir

 
Gustaf Adolf'un Lützen'deki ölümü, Kasım 1632

Birçok Alman Protestan prensi, Bohemya’da başlayan ve daha sonra 1620’den sonra Pfalz’a doğru genişleyen Otuz Yıl Savaşı’nın ilk aşamalarında tarafsız kalmıştı.

Bu durum 1629’da İmparator Ferdinand’ın 1552’den beri devredilen herhangi bir mülkün asıl sahiplerine iade edilmesini zorunlu kılan İade Fermanı’nı çıkarmasıyla tamamen değişti. Ferman, 1555 Augsburg Barışı’nda kararlaştırılan yerleşim yerlerini Protestanlardan Katolik Kilisesi’ne aktarmak anlamına geliyordu.

Ayrıca Ferdinand, ordularına maaşlarını ödemek yerine müttefik toprakları da dahil olmak üzere geçtikleri tüm bölgeleri yağmalamalarına izin verdi.[1]

Bütün bunlar, Saksonya ve Brandenburg-Prusya’yı 1630’da İmparatorluğu işgal etmeye gelen İsveçli Gustaf Adolf’a katılmalarını sağladı. İsveç’in müdahalesi İsveç için Protestan kardeşleri için dini bir destek ve kazançlı Baltık ticaretini kontrol etmek için bir fırsattı ve ardından bunun için İsveç, Pomeranya’yı ele geçirdi. İsveç, Renanya’da doğu sınırındaki İmparatorluk kazanımlarından endişe duyan Fransa tarafından finanse edildi.[2]

Koalisyon, Alman Katolik Ligi’ne karşı birkaç savaş kazandı ve sonra Kasım 1632’deki Lützen Muharebesi yaşandı. Muharebe genel olarak bir Protestan zaferi olarak kabul edilse de Gustaf Adolf’un ölümü Protestan tarafını genel olarak zayıflattı.[3]

Kuruluşu ve Hedefleri değiştir

Gustaf’ın ölümünün ardından yerine altı yaşındaki kızı Christina geçince başbakan Axel Oxenstierne politikanın yönetimini devraldı.

Ordunun kontrolünü sağladıktan sonraki ilk adımı önceki gevşek ittifakı daha resmi bir yapıyla deiştirmekti. Bu, İsveç’i istikrara kavuşturmak için bir ihtiyaçtan ve müttefiklerinin güvenilirliği konusundaki şüphelerinden kaynaklanıyordu.[4]

İsveç’in Pomeranya’daki varlığı, Brandenburg’un Baltık Denizi’ndeki ticari emellerini bloke ederken Saksonya hükümdarı Elektör John George, İsveç’i İmparatorluk orduları kadar büyük bir tehdit olarak görüyordu.[5]

 
1648 öncesi İmparatorluk Çemberleri; Kuzeydeki Burgonya Çemberi, Hollanda Cumhuriyeti ve İspanyol Hollandası olarak ikiye ayrıldı.

Lützen’den sonra John George, bir tarafsızlık paktı müzakere etmek için Dresden’de Alman Protestanlarına bir zirve teklif ederken Fransa İsveç’e yaptığı sübvansiyon ödemelerini askıya aldı ve gelişmeleri bekledi. Danışmanları, Ferdinand’ı bu durumdan faydalanmaya ve 1629 İade Fermanı’nı tersine çevirmeye çalıştılar ancak Ferdinand kayıplarını askeri yollarla düzeltme şansının yüksek olduğunu düşünüyordu ve bu fırsatı kaçırdı.[6]

Mart ayında Oxenstierne; Yukarı Ren, Aşağı Ren-Vestfalya, Svabya ve Frankonya Çemberi üyelerini Heilbronn’a davet etti.[a]

Hansa şehirlerini toplama çabaları başarısız olmasına rağmen, Lig 27 Nisan 1633’te kuruldu.[7]

Fransa, 7 Nisan’da sübvansiyon ödemelerine yeniden başladı, en önemlisi ise bu ödemeler İsveç’in kontrolünü garanti altına almak için doğrudan İsveç’e ödendi. Oxenstierne, askeri meseleler üzerinde mutlak bir veto yetkisi ile Birlik Direktörü olarak atandı. Üçü İsveçli, diğerleri Kont Solms-Hohensolms gibi uzun süredir İsveç destekçisi olan on danışmandan oluşan bir konsey ile pekiştirildi. Üyeler, gerçekte ihtiyaç duyulan paranın üçte birinden daha azını verseler de 78,000 kişilik bir orduyu finanse etmeyi kabul ettiler. Almanlar, İsveç “adil tazminat” elde edene kadar savaşmaya devam etmeyi kabul ederken Oxenstierne 1618 öncesi sınırlara geri dönüşü sağlama sözü verdi.[8]

Prag Barışı (1635) ve Feshi değiştir

Saksonya ve Brandenburg’un sınırlı desteği sayesiyle koalisyon, Katolik Ligi’ne karşı bir dizi zafer yaşadı. 1634’te Nördlingen’deki İmparatorluk zaferiyle askeri denge yeniden sağlandı ve Ferdinand’a barış yapmak için bir şans daha doğdu.[9]

Lig ve destekçileri farklı önceliklere sahipti. Fransa, Renanya ve Alçak Ülkelerdeki sınırlarını güçlendirmek için Hollandalıları ve Baltık’taki İsveçlileri destekledi ve 1633-1634 Renenya seferinde Ferdinand’ın müttefiki ve İsveç’in rakibi olan Bavyera Elektörü I. Maximilian ile Mayıs 1631’de Fontainebleau Antlaşması’nı imzaladı.[10]

İsveç, Baltık Denizi’ndeki hakimiyetini korumaya ve Pomeranya’yı elinde tutmaya çalıştı. Alman müttefikleri, Fransa ve İsveç’in kazanımlarını açık bir şekilde reddederek 1618’deki toprak dağılımı yeniden kurmak istediler.[11]

1633’ün sonunda Ferdinand Katolikliğin zorla yeniden dayatılamayacağını kabul etmişti. Lüterci Danimarka-Norveç ve Hesse-Darmstadt eyaletlerinin arabuluculuk yapmasıyla Kasım 1634’te ‘Pirnaer Noteln’ olarak bilinen bir öntaslak üzerinde John George ile anlaştı. Pek çok düzeltme ve revizyon yaşanmasıyla beraber bu öntaslak, Katolik ve Heilbronn liglerini fesheden 1635 Prag Barışı’nın temeli oldu.[12]

Notlar değiştir

  1. ^ Svabya Çemberi tek başına, tamamı katılmayan yaklaşık 90 ayrı üye içeriyordu.

Kaynakça değiştir

  1. ^ Knox 2017, s. 182.
  2. ^ Wedgwood 1938, ss. 385-386.
  3. ^ Brzezinski 2001, s. 85.
  4. ^ Wilson 2009, s. 512.
  5. ^ Riches 2012, ss. 125-126.
  6. ^ Wilson 2009, s. 515.
  7. ^ Riches 2012, s. 160.
  8. ^ Wilson 2009, s. 516.
  9. ^ Knox 2017, ss. 181.
  10. ^ O'Connell 1968, s. 257.
  11. ^ Knox 2017, ss. 182-83.
  12. ^ Asbach & Schröder 2014, s. 288.

Kaynakça değiştir

  • Asbach, Olaf; Schröder, Peter (2014). The Peace of Prague in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-1409406297. 
  • Brzezinski, Richard (2001). Lützen 1632; climax of the 30 Years War. Osprey. ISBN 9781855325524. 
  • Knox, Bill (2017). Tucker, Spencer (Ed.). The Peace of Prague; a failed settlement? in Enduring Controversies in Military History Volume I: Critical Analyses and Context. Greenwood Press. ISBN 978-1440841194. 
  • O'Connell, Daniel Patrick (1968). Richelieu. Weidenfeld & Nicolson. 
  • Riches, Daniel (2012). Protestant Cosmopolitanism and Diplomatic Culture: Brandenburg-Swedish Relations in the Seventeenth Century (Northern World). Brill. ISBN 978-9004240797. 
  • Wedgwood, CV (1938). The Thirty Years War (2005 bas.). New York Review of Books. ISBN 978-1590171462. 
  • Wilson, Peter (2009). Europe's Tragedy. Penguin. ISBN 978-0141006147. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Heilbronn_Ligi&oldid=30500364" sayfasından alınmıştır