Harmanlı, Ardanuç
Harmanlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
| Harmanlı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Harmanlı Harmanlı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 764 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 172 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Tarihçe değiştir
Harmanlı köyünün eski adı, Harauli'dir. Gürcüce bir yer adı olan Harauli (ხარაული), kişi adı olan "Hara"dan (ხარა) türemiştir ve "Hara'nın yeri" anlamına gelir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye Haravul (حاراوول) biçiminde girmiştir.[5][6] Rus idaresi ise köyü Haraul (Хараул) adıyla kaydetmiştir.[7]
Harauli, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Osmanlılar bölgeyi ve Harauli köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu 28 haneden (yaklaşık 140 kişi) oluşuyordu. Nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmişti. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu biraz azalmış ve 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterindeki kayda göre 23 haneye (yaklaşık 115 kişi) düşmüştür. Bu tarihte 18 hane Hristiyan, 5 hane ise Müslüman olarak kaydedilmişti. Harauli köyü halkının 16. yüzyılın sonundan başlayarak Müslüman olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespiti sırasında Harauli'de 20 hanede 65 erkek yaşıyordu. Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ettiğinden köyün toplam nüfusunu bulmak için erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda Harauli köyünün toplam nüfusunun 130 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. 1574 yılıyla kıyaslandığında, Harauli köyünün nüfusunun artmayıp azaldığı görülmektedir.[8]
Harauli, uzun süre Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresi sırasında, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada Unishevi nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) yedi köyünden biriydi. 1886 yılında yapılan nüfus tespitine göre Harauli köyünde 128 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamının "Türk" olarak kaydedilmiş olması, Harauli'nin Hristiyan nüfusunun Müslüman olduktan sonra asimile olduğunu göstermektedir.[7]
Harauli, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Harauli köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Gürcistan tarafından Türkiye'ye bırakılmasından bir yıl sonra, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında "Haravul" adıyla kaydedilmiş olan köy, bu livanın Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 18 hanede yaşayan 76 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte de nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[10] Harauli veya Haravul, Türkçe olmadığı için 1925 yılında köyün adı Harmanlı olarak değiştirildi.[11] 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan Harmanlı köyünün nüfusu 161 kişiye yükselmişti.[12] Adının değişmesine karşın eski adı yeni adıyla birlikte "Harmanlı (Haravul)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır.[13]
Harmanlı köyünde iki tarihsel yapı kalıntısı bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Harauli Kilisesi, köy halkının “Ziyaret” dediği yerdedir. Yıkılmış olan bu kiliseden geriye birkaç kesme taş ve harçlı duvar parçaları, etrafında ise insan kemikleri tespit edilmiştir. Kilisenin duvar resimleri olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Diğer yapı Harauli Kalesi, köyün merkezinin 500 metre doğusunda, “Cancigil” olarak adlandırılan mahallededir. Moloz taşlarla inşa edilmiş orta büyüklükte bir yapı olan Harauli Kalesi'nin (75 ×20 m) surları ve burcu zemin seviyesine kadar yıkılmıştır.[14]
Coğrafya değiştir
Harmanlı köyü, Artvin il merkezine 47 km, Ardanuç ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 172[2] |
| 2020 | 167[2] |
| 2019 | 150[2] |
| 2018 | 137[2] |
| 2017 | 124[2] |
| 2016 | 120[2] |
| 2015 | 117[2] |
| 2014 | 115[2] |
| 2013 | 110[2] |
| 2012 | 142[2] |
| 2011 | 123[2] |
| 2010 | 124[2] |
| 2009 | 100[2] |
| 2008 | 107[2] |
| 2007 | 98[2] |
| 2000 | 165[15] |
| 1990 | 187[15] |
| 1985 | 367[15] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Harmanli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Harmanlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ "Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, 35, ISBN 978-9941-0-8969-5". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ "Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 28, ISBN 978-9941- 485-24-4". 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 115". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 132, ISBN 9786055708856.
- ^ a b ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ "Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35, 38, ISBN 978-9941-0-8969-5". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 141, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 166" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ "2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 84, 167, ISBN 978-9941-9123-9-9". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2021.
- ^ a b c d "Harmanlı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.