Hafız Vehbi Efendi

Hafız Vehbi Efendi, (d. ö. 31 Mart 1909,İstanbul) Şirket-i Hayriye nin 22 Mayıs 1896 tarihinde atanan müdürüdür. Görev süresince reform niteliğinde yenilikler yapmıştır.

Şirket-i Hayriye müdürlüğüne atanması

Şirket-i Hayriye müdürü Hüseyin Hakkı Efendi'nin 1895 yılında vefat etmesinin ardından şirket bir yıl süreyle yönetim kurulu idaresi altında kalmış, 22 Mayıs 1896 tarihinde ise Yusuf Kamil Paşa tarafından yetiştirilen, Hafız Vehbi Efendi Şirket-i Hayriye müdürlüğüne atanmıştır. Kendisi şirket müdürlüğü görevine atanmadan önce bir sene süreyle yönetim kurumu başkanlığı yapmıştır.

İcraatları

Hafız Vehbi Efendi döneminde Şirket-i Hayriye bünyesinde üç büyük yenilik yapılmıştır, bunlardan ilki 1902 tarihinde yandan çarklı vapurların kaldırılarak yerine pervaneli vapurların alınmasıdır. Bu yeniliğin başlıca sebebi artan Beyoğlu nüfusunun ulaşım gereksinimlerini karşılamak üzere iskele sayılarının arttırılması ve dolayısıyla kalabalıklaşan boğaz trafiğinde yandan çarklı vapurların manevra kabiliyetlerinin yetersiz kalmasıdır. İşletme tarafından 47 numara verilen Tarz-ı Nevin ve 48 numara verilen Dil-Nisin vapurları Şirket-i Hayriye filosuna katılan ilk pervaneli vapurlardır. Filoya katılan ilk iki pervaneli vapurun ardından 1905 yılında, Süreyya ve Şehab vapurları filoya katılmıştır fakat boyutları sebebiyle verimli olarak kullanılamamışlardır ve bu sebepten ötürü Armstrong fabrikasına İnşirah vapuru yaptırılmıştır. Yaptırılan bu yeni vapur görüntüsü itibarı ile takipçilerinden farklılaşmaktadır ve bu durum şirket kayıtlarında şu şekilde belirtilmiştir; "Bu vapurlarda uskur şaftının hareketinden dolayı yolcuların rahatsız olacağı mülahazası ile alt kamara konulmamış olduğundan duba üzerine oturtulmuş köşklere benzemektedirler"

1907 yılında yaptırılan Kamer ve Rağbet vapurları Şirket-i Hayriye tarihinde çift pervaneli vapurlar dönemini başlatmıştır. 59 numaralı Kamer vapurunda birinci mevki üç, ikinci mevki iki salonludur. 1907 yılında kullanılmaya başlanılan bu çift pervaneli vapurların iskelelere yanaşma süreleri ve hareket kabiliyetleri olumlu karşılanmış ve Fransızlara; Sultaniye, Hünkar İskelesi, Sütlüce ve Küçüksu, Hüseyin Hakkı ve Ziya vapurları sipariş edilmiş ek olarak İngilizlerden; Sarayburnu, Boğaziçi, Kalender ve Güzelhisar çift pervaneli vapurları alınmıştır.

Hafız Vehbi efendi tarafından gerçekleştirilen bir diğer önemli reform ise seyr-ü sefer dairesinin kurdurulması olmuştur. Darülfünun'un önemli geometri hocası İzzet Bey'in görevlendirilmesi ile Şirket-i Hayriyenin Seyr-ü Sefer dairesi kurulmuş ve ilk defa Boğaziçinde seyreden vapurlar için hareket planları hazırlanmıştır. Bu hareket planları iskelerdeki yolcu yoğunlukları göz önünde bulundurularak ve iskelelerin önemleri gözetilerek hazırlanmış olup ilk defa kesin vapur hareket saatleri belirlenmiştir.

Şirket-i Hayriye modern bilet kavramı ile Hafız Vehbi Efendi zamanında tanışmıştır. 1881 yılında kullanılmaya başlanılan marka yöntemi, hem markalar vapur içinde satıldığından hem de üzerlerinde tarih olmadığından çok kolay kopyalanabilmekte ve verimli olarak kullanılamamaktaydı. Hafız Vehbi Efendi Döneminde yurt dışından getirilen kartonlara Galata'da bulunan Manukyan Matbaasında modern biletler bastırılmış ve vapur iskelelerindeki gişelerde satılmaya başlamıştır.

31 Mart 1909 da vefat eden Hafız Vehbi Efendi'nin yerine müdürlük görevi vekaleten Keçecizade Hikmet Efendi tarafından yürütülmüş fakat daha sonra yönetim kurulu kararı ile şirket müdürlüğü görevine eski Maliye Nazırı Ziya Bey getirilmiştir.