Gölyazı, Nilüfer
Gölyazı, (eski ismi Apolyont[1] Rumca: Απολλωνιάδα), Bursa ilinin Nilüfer ilçesine bağlı bir mahalledir.
| Gölyazı | |
|---|---|
 Kasabanın görünümü ve bitişiğindeki Uluabat Gölü (Haziran 2014) | |
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Bursa |
| İlçe | Nilüfer |
| Coğrafi bölge | Marmara |
| Rakım | 125 m |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0224 |
| Posta kodu | 16 |
Bursa-İzmir karayolunun 35. kilometresinden güneye sapıldığında 7 km içeride bulunan Gölyazı, Uluabat Gölü kıyısındaki iki alçak tepeden oluşan küçük bir yarımada üzerine kurulmuştur. Tepelerden birinde adını Yunan tanrısı Apollon'dan alan Apollonia adlı antik çağ kentinin nekropol kalıntıları yer almaktadır; ikinci tepe, göl yükseldiği zaman bir ada halini alır ve ince uzun bir taş köprü ile erişilebilir.
Bugünkü Gölyazı halkının büyük kısmı ada kısmı üzerinde, tuğla duvarlı tarihî Rum evlerinde yaşamaktadır.[2] Günümüzde geçim kaynakları tarım, balıkçılık ve turizmdir.
Tarihçe değiştir
.jpg)
Gölyazı, Apollonia Ad Rhyndacum adlı antik Yunan kentinin üzerine kurulmuş bir yerleşimdir. Bu kentin nekropol kalıntıları karaya yakın kısımdaki Zambak Tepe adlı tepenin üzerindedir, antik kentin sivil yerleşimi ise kışın ada haline gelen tepenin üzerindedir; üzerine modern Gölyazı kurulmuştur.[2] Herhangi bir kalıntı olmasa da, antik dönemde de adanın bir köprü ile karaya bağlandığı düşünülür. Ayrıca yerleşimin kuzeybatsınıda kıyıdan 1 km. kadar açıktaki Kız Adası üzerinde antik kentin koruyucu Tanrısı kabul edilen Apollon'a adanmış bir tapınağın kalıntıları vardır.
Apollania ad Rhyndacum, Bizans döneminde önce Bitinya Piskoposluğu'na bağlı kalmış, daha sonra Nicomedia ve kısa bir süre de Kios piskoposluklarına bağlanmıştır. Bu dönemde kentte dini yapılar inşa edilmiştir.
Osmanlılar kentin önlerine ilk kez 1302 yılında Bafeus (Koyunhisar) Savaşı'ndan sonra, bu kaleye sığınan Kite Tekfuru'nu kovalamaları sonucu gelmişler; ancak bu kuşatma sırasında kaçak tekfurun teslim edilmesi dolayısıyla anlaşmaya vararak geri çekilmişlerdi.[3] Kent, daha sonra ilk Osmanlı denizcilerinden Kara Ali tarafından fethedildi.[3] Osmanlı yönetiminde Hristiyan ve Müslüman Osmanlı yurttaşlarının bir arada yaşadığı ancak Hristiyan nüfusun ağırlıkta olduğu bir kent olarak varlığını sürdürdü.[2] Beldenin Müslüman halkı Manavlardan oluşmaktaydı.[3] Halk, balıkçılık, ipek böcekçiliği ve ticaret ile uğraşmaktaydı. Kereste, mısır, buğday gibi ürünler göldeki yelkenlilerle Susurluk Çayı'na oradan Marmara Denizi'ne ulaştırılmaktaydı. Gölyazı, ana yoldan içeride olması sayesinde I. Dünya Savaşı sırasında yakılıp yıkılmadı.
Cumhuriyet döneminde Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi sonucu Yunanistan'a göç eden Rum halk, Kesriye Gölü'ne doğru uzanan küçük bir çıkıntının üzerinde bulunan Kesriye kasabasına yerleştirildi,[4] Rum ailelerin boşalan evlerine Selânik'ten göç eden aileler yerleştirildi. "Apolyont” adı, Cumhuriyet sonrası “Gölyazı” olarak değiştirildi. 12 Temmuz 1992 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[5] 2009 yılında belediye örgütü kapatıldı. Gölyazı, Merkez ve Bayır mahalleleri ile birlikte Nilüfer Belediyesi'nin bir mahallesi oldu.[6]
Tarihi kalıntılar değiştir
Başlıca tarihi kalıntılar, halk arasında “Deliktaş” olarak anılan ve su kemeri olduğu tahmin edilen bir yapı, “Taş Kapı” diye adlandırılan antik kale kalıntıları, karaya 1 km. uzaklıkta sığ bir adacık olan Kız Adası’nda bulunan Apollon Tapınağı’nın kalıntıları, Zambak Tepe yamacındaki antik tiyatro kalıntıları, doğal kayalardan kesilmiş lahit tekneleri ve kapakların bulunduğu nekropol alanı, 19. yüzyılda yörenin Rum halkı tarafından yaptırılan Hagios Georgios Kilisesi ve Manastır Adası’nda kalıntıları bulunan Hagios Konstantinos Manastırı Kilisesi'dir.[7]
Örf ve Âdetler değiştir
Gölyazı, leyleklerle insanların iç içe yaşadığı bir yerleşim yeridir ve 2004 yılından bu yana çeşitli kamu ve sivil toplum kuruluşlarının desteklediği "Leylek Dostu Köyler Projesi” kapsamındaki leylek dostu köylerden birisidir.[8] Köyde leylekler, elektrik direklerine yuva yapıp tellere çarparak ölmelerine engel olmak için kurulmuş yuva platformları üzerinde yuva kurmaktadır.
Gölyazı'da, kadın balıkçı geleneği yaşatılmaktadır. Marmara Bölgesinde kadın balıkçıların yer aldığı tek göl olan Uluabat Gölü'nde göldeki aktif balıkçıların yaklaşık %30'unu kadın balıkçılar oluşturmaktadır.[9] Fiberden yapılmış motorlu ya da motorsuz teknelerle avlanmaya çıkan kadın balıkçılar av yasağı ve dini bayram dönemlerinde işlerine ara vermekte, bu dönemlerin dışında her gün göle çıkmaktadır. Yakalanan balıklar Gölyazı'da her gün kurulan mezatta satılarak Bursa, Eskişehir, İstanbul, Konya, İzmir ve Eğirdir pazarlarına gönderilir.[9]
Coğrafya değiştir
Gölyazı'nın alan büyüklüğü 615 hektardır.[6] Bitkisi örtüsü çalılık, çayırlık, ağaçlıkların yanı sıra sazlık ve su bitkilerinden oluşur.
Galeri değiştir
-
Bursa Gölyazı Sahili -
Bursa Gölyazı Gölünde Yaren Leylek
Kaynakça değiştir
| Wikimedia Commons'ta Gölyazı, Nilüfer ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
- ^ a b c Aybek, Serdar; Öz, Ali Kazım. "Apollonia Ad Rhyndacum (Gölyazı) ve Uluabat Gölü Çevresi Yüzey Araştırması 2006 Yılı Raporu" (PDF). Envanter.gov.tr sitesi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c Kaplan, Esat. "Işık Tanrısı'nın Şehri:Gölyazı". Bursada Zaman Dergisi, 28 Nisan 2014. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ "Kesriye". Lozan Mübadilleri Vakfı web sitesi. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 19 Temmuz 1992. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ a b Çetin, İbrahim. "Bursa İli Gölyazı Köyü'nün Açık Hava Rekreasyon Potansiyeli". Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi Cilt 6, Sayı 2, Yıl 2016. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.
- ^ "Cennetten Bir Köşe: Gölyazı". Bursa valiliği web sitesi. 25 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2020.
- ^ "Leylek Dostu Köyler Projesi". Hürriyet gazetesi 31 Mayıs 2004. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020.
- ^ a b Soylu, Meral., Özer, Aslıhan., Uzmanoğlu, Selçuk. "Uluabat (Apolyont) Gölü Kadın Balıkçılarının Profili". İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Yıl: 2010. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2020.