Franz Josef Gerstner
Franz Josef Gerstner (1810'den itibaren Franz Josef Ritter von Gerstner, Çekce:František Josef Gerstner; 23 Şubat 1756[1] – 25 Temmuz 1832) Alman-Bohemyalı bir fizikçi, astronom ve mühendistir.
Franz Josef von Gerstner | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 23 Şubat 1756 Komotau, Bohemya Krallığı, Habsburg Monarşisi |
| Ölüm | 25 Temmuz 1832 (76 yaşında) |
Yaşamı değiştir
Gerstner, o dönem Bohemya'da olan ve ardından Habsburg Monarşisi'nin bir parçası Komotau'da doğdu. Florian Gerstner (1730–1783) ve Englert doğumlu Maria Elisabeth'in oğludur. Komotau'daki Cizvit Gymnasium Okulu'nda okudu. Daha sonra 1772-1777 yılları arasında Prag'daki Charles-Ferdinand Üniversitesi Felsefe Fakültesi'nde matematik ve astronomi okudu. 1781'de Viyana Üniversitesi'nde tıp okumaya başladı, ancak daha sonra çalışmalarını bırakmaya karar verdi. Bunun yerine, Maximilian Hell'in gözetiminde Viyana'daki astronomik gözlemevinde asistan olarak çalıştı. 1784'te Prag'daki Klementinum astronomik gözlemevinde görev aldığı Prag'a döndü. 1789'da Prag Üniversitesi'nde yüksek matematik, mekanik ve hidrolik profesörü oldu.[2]
1792'de Gerstner, Gabriele von Mayersbach (Ö. 1808) ile evlendi. Bilim adamı ve mühendis Franz Anton von Gerstner (1796-1840) de dahil olmak üzere dokuz çocukları oldu.
1795'te Gerstner, Avusturya İmparatorluğu'nda yüksek teknik eğitimi geliştirmeye çalışan hükûmet komisyonunun bir üyesi oldu. Onun önerisi üzerine Prag'daki eski mühendislik okulu (Çekçe: Česká stavovská inženýrská škola) 1803 yılında İmparator I. Joseph'in kararnamesiyle bir politeknik okuluna dönüştürüldü. Prag'daki yeni Politeknik Enstitüsü resmi olarak 10 Kasım 1806'da açıldı ve Gerstner, bu kurumu ilk müdürü oldu. 1811'de İmparator tarafından Bohemya'daki hidrolik mühendisliği müdürü pozisyonuna atandı.
1823 yılında ciddi bir hastalığı nedeniyle Üniversite'deki derslerini bırakmak zorunda kaldı. Ölümünün ardından 1832'de Bohemya, Mladějov'a gömüldü.
Çalışmaları değiştir
Yapıtlarından en etkili olanı "Mekaniğin el kitabı"dır. (Almanca: Handbuch der Mechanik). Bu temel metin kitabı üç cilt halinde (1831, 1832 ve 1834) 1400'den fazla aboneyle yayınlandı.
1804'te Gerstner öncü bir çalışma olan Su dalgaları 13 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. teorisini yayınladı. Gerstner dalgası olarak anılan Trokoidal dalga teorisi, periyodik su dalgaları için trokoidal dalga çözümüdür. Derin sudaki su dalgalarının ilk doğru ve doğrusal olmayan teorisi, ilk doğru doğrusallaştırılmış teoriden önce bile ortaya çıkar.[3]
Çalışmaları uygulamalı mekanik, hidrodinamik ve nehir taşımacılığı üzerine odaklandı. Bohemya'da ilk demirhanelerin ve ilk buhar makinesinin yapımına yardım etti.
1807'de Avusturya İmparatorluğu'nun České Budějovice (Almanca: Budweis) ile Linz arasında Avrupa kıtasındaki ilk demiryollarından biri olan atlı bir demiryolu inşa edilmesini önerdi. Bu demiryolunun yapımına 1825 yazında oğlu Franz Anton (Ritter) von Gerstner (1796, Prag - 1840, Philadelphia) tarafından başlandı. České Budějovice ve Linz arasındaki düzenli ulaşım 1 Ağustos 1832'de başladı.
Başarıları değiştir
1802 ile 1803 yılları arasında Franz Josef Gerstner, Bohemya Kraliyet Bilimler Topluluğu'nun başkanlığını yaptı.
1808'de Leopold İmparatorluk Nişanı aldı. 1810'da Gerstner, Ritter von Gerstner olarak soyluluk unvanı aldı.
Dünyaya miras değiştir
Gerstner tarafından kurulan politeknik okulu, Prag'daki Çek Teknik Üniversitesi (ČVUT) olarak bugüne kadar varlığını sürdürmektedir. Bu Üniversitedeki yapay zeka ve sibernetik araştırma enstitüsü, Gerstner Laboratuvarı adını taşıyor.[4]
Kaynakça değiştir
- ^ Original vital record of F.J.Gerstner birth and baptism 22 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. {{{İng}}}
- ^ Bolzano, Bernard (1837), Leben Franz Joseph Ritters von Gerstner, Gottlieb Haase Söhne, Prague
- ^ Craik, A.D.D. (2004). "The origins of water wave theory". Annual Review of Fluid Mechanics. 36: 1-28. Bibcode:2004AnRFM..36....1C. doi:10.1146/annurev.fluid.36.050802.122118.
- ^ "Archived copy". 15 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2005.