Dušan Kovačević
Dušan Kovačević (d. 12 Temmuz 1948, Mrdjenovac, Sırbistan), Sırp oyun yazarı, senarist, tiyatro ve sinema yönetmeni.
Dušan Kovačević | |
|---|---|
 Dušan Kovačević Belgrad kitap fuarında, 22 Ekim 2007 | |
| Doğum | 12 Temmuz 1948 Mrdjenovac, Yugoslavya (günümüzde Sırbistan) |
| Vatandaşlık | Sırbistan |
| Eğitim | Belgrad Üniversitesi |
| Meslek | Yazar · Tiyatro yöneticisi · Sinema yönetmeni |
Balkanlar ve Avrupa tarihinin gelişimiyle yakından ilişkili oyunlar yazmış, oyunları çok sayıda dile çevrilmiş dünyaca ünlü bir yazardır. Çoğu kendi oyunlarından uyarladığı senaryoları vardır. Senaryosunu Emir Kusturica ile birlikte yazdığı Yeraltı filmi, 1990 yılında yazdığı Profesyonel adlı oyun ve bu oyundan sinemaya uyarlayarak yönetmenliğini yaptığı 2002 yapımı film, en bilinen eserlerindendir. 1998'den beri Belgrad'taki Zvezdara Tiyatrosu'nun sanat yönetmenliğini sürdürür.
Yaşamı
değiştir1948'de Sırbistan'da Šabac yakınındaki Mrđenovac kentinde doğdu. Çocukluğu Sabac'ta, lise yılları Novi Sad'da geçti.[1] Belgrad'a ilk defa 1968'de geldi.[2] 1973'te Belgrad Tiyatro, Film, Radyo ve Televizyon Akademisi'nden mezun oldu. İlk oyunlarını öğrencilik döneminde yazdı. Başta şair Jovan Hristic olmak üzere hocalarının, oyunlarını Yugoslavya'nın ünlü tiyatrosu Atelier 212'ye göndermesi sayesinde kısa sürede keşfedildi.[1]
Maraton Ailesi ve III. Radovan adlı ilk iki oyununu 1973'te altı ay ara ile yazan Kovačević, Balkanlar'ın en ünlü oyun yazarı oldu.[1] 1978'e kadar Belgrad TV'de dramaturg olarak çalıştı. 1983'te yazdığı Balkan Casusu adlı oyunu senaryolaştırdı ve 1984'te yönetmen olarak aynı adla filme çekti. Maraton Ailesi, III. Radovan ve 1983'te yazdığı Balkan Ajanı adlı oyun bir fenomen haline gelerek ülkenin gündelik yaşamında, politik tartışmalarda, şarkılarda sık sık gönderme yapılan eserler olmuştur.[1]
Yazar, 1976-1977'de yazdığı Ocak'ta Bahar adlı oyunda Yugoslavya'nın İkinci Dünya Savaşı sürecini ele aldı. Emir Kusturica’nın 1995 yılında çektiği Yeraltı filminin senaryosu, bu oyundan yola çıkarak Kovaçeviç ve Kusturica’nın ortak çalışması ile gerçekleşti.[3] 1998 yılında, çağdaş Yugoslav yazarların eserlerini tanıtmak üzere 1984'te Belgrad'da kurulmuş olan Zvezdara Tiyatrosu'nun sanat yönetmeni oldu. Bu görevi devam ederken bir süre Lizbon kentinde Sırbistan büyükelçisi olarak görev yaptı.
Profesyonel oyununu sinemaya uyarlayan yazar, 2002 yapımı filmin yönetmenliğini de kendisi üstlendi. Film, 23. Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde Jüri Özel Ödülü'ne, Montreal Film Festivali'nde En İyi Senaryo Ödülü'ne değer görüldü.
Kovačević'in oyunları 21 dile çevrildi ve dünya sahnelerinde sahnelendi. Türkiye, Kovačević'in eserlerinin büyük ilgi gördüğü ülkelerden birisi oldu.[4] Eserleri, Bilge Emin çevirisiyle Türkçe'de yayımlandı. 2009-2010 sezonunda İntiharın Genel Provası adlı oyununun dünya prömiyeri İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından Nurullah Tuncer yönetiminde Musahipzade Celâl Sahnesi’nde yapıldı.[5] Aynı sezon Profesyonel adlı oyunu ise İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelendi. Bu oyunların gördüğü ilgi üzerine ertesi sezon Buluşma Yeri adlı oyunu İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından sahnelendi. Böylece Duşan Kovacevic İstanbul sahnelerinde, eş zamanlı olarak üç ayrı oyun ile seyirci karşısına çıktı. Özelleştirme sonucu kapatılan bir ayakkabı fabrikasında, beş işçinin haklarını almak için başlattığı açlık grevi ve medyanın bu direnişi bir tür ölüm-kalım oyunu haline getirmesini konu alan Dar Ayakkabıyla Yaşamak oyunu Türkiye'de ilk defa 2012-2013 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahnelendi.[6]
Üyelikleri
değiştir- Sırp Bilim ve Sanat Akademisi
- Sırbistan Kraliyet Ailesi Taç Konseyi[7]
Oyunları
değiştir- 3. Radovan - (1973)
- Maraton Ailesi - (1973)
- Yıldız Tozu - (1976)
- Ocakta Bahar - (1977)
- Uzay Ejderhası - (1977)
- Köyde Delilik - (1978)
- Buluşma Yeri - (1982)
- Balkan Ajanı - (1983)
- Aya Gorgi Ejderhayı Öldürüyor - (1984)
- Klostrofobik Komedi - (1987)
- Profesyonel (oyun) - (1990)
- Curcunalı Trejedi - (1991)
- Lari Tompson, Bir Gençlik Trajedisi - (1996)
- Beş Yıldızlı Çöp Kutusu - (1999)
- Kunduracı Doktor - (2001)
- İntiharın Genel Provası - (2008)
- Dar Ayakkabıyla Yaşamak - (2011)
- Kumovi- (2013)
Senaryoları
değiştir- Hayaletler - Yön : Zivko Nikoliç - (1976)
- Özel Tretman - Yön : Goran Paakalyeviç - (1978)
- Orada Şarkı Söyleyen Kim - Yön : Slobadan Şiyan - (1980)
- Maraton Ailesi - Yön : Slobadan Şiyan - (1982)
- Balkan Ajanı - Yön : Duşan Koveçeviç/Boza Nikoliç - (1984)
- Buluşma Noktası - Yön : Goran Markoviç - (1990)
- Curcunalı Trajedi - Yön : Goran Markoviç - (1995)
- Yeraltı - Yön : Emir Kustirica - (1995)
- Profesionalac - Yön : Düşan Kovaçeviç - (2002)
Yönettiği filmler
değiştir- Balkan Ajanı - (1984)
- Profesionalac - (2002)
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d Barnett, Dennis (1 Ocak 1998). "The worlds of Dusan Kovacevic: an intersection of dissident texts".
- ^ Emin, Bilge (2020). Uzun, Dilhan (Ed.). "Çağdaşımız: Duşan Kovaçeviç". Balkan Edebiyatına Baska (BaŠka) Bir Bakış. Paradigma Akademi. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ "Ocak'ta Bahar (Yeraltında-Underground)". Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ Aslankara, M. Sadık (20 Aralık 2017). "TİYATRO: Kovaçeviç Metaforlarıyla Toplum…". M. Sadık Aslankara. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ "DUŞAN KOVAÇEVİÇ'den Profesyonel ve İntiharın Genel Provası". Şalom Gazetesi. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ Müdürlüğü, Kadıköy Belediyesi Bilgi İşlem (3 Ekim 2012). "Kadıköy'de 'Dar Ayakkabıyla Yaşamak'| Haberler". www.gazetekadikoy.com.tr. Erişim tarihi: 28 Şubat 2025.
- ^ "Crown Council". 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.