Vikipedi

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti (Uygur: شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى ULY: Sherqiy Türkistan Sürgündi Hökümiti; DTSH olarak kısaltılmış), Doğu Türkistan'lı Uygur, Kazak ve diğer Türk halklar tarafından sürgünde kurulan bir hükûmet düzenidir ve Doğu Türkistan'ı Çin yönetiminden kurtarılana kadar Doğu Türkistan'ı ve halkını temsil etmeye yetkili tek organ olduğunu iddia eder.[1] Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, Eylül 2004'te kuruluşundan bu yana ona karşı çıkan Çin tarafından tanınmamıştır.[2]

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندى ھۆكۈمىتى
Sherqiy Türkistan Sürgündi Hökümiti
East Turkistan Government in Exile
TürSürgündeki Hükûmet
Başkent
ve en büyük şehir
Urumçi (iddia edilen)
MerkezWashington, District of Columbia, ABD
Resmi dillerUygur; Kazakça ve Kırgızca aynı zamanda tanınan ulusal diller arasındadır
Resmî din
İslam, DTSH dini özgürlüğü de korur ve garanti eder
TürSürgündeki hükûmet
Liderler
• Cumhurbaşkanı
Doğu Türkistan Gulam Osman Yağma
• Başbakan
Doğu Türkistan Salih Hudayar
• Parlamento Başkanı
Doğu Türkistan Osmancan Tursun
Yasama organıSürgündeki Parlamento
Kuruluşu14 Eylül 2004
Para birimiABD Doları (fiili)
Zaman dilimiUTC−05:00 (EST)

Doğu Türkistan Değiştir

Doğu Türkistan toprakları, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti'nin gayri meşru bir askeri işgal olarak gördüğü bir durum olan Sincan Uygur Özerk Bölgesi olarak yönetilmektedir. DTSH'nin konumu, Doğu Türkistan'ın uzun bir bağımsızlık tarihi olan ayrı bir ulus olmasıdır.[3] DTSH kendilerini "ayrılıkçı" olarak görmüyor çünkü "ait olmadığınız bir şeyden ayrılamazsınız" diye inanıyorlar.[4] Çin Halk Cumhuriyeti'nin konumu, Çin'in 1949'da "barışçıl bir şekilde Sincan'ı kurtardığını", Doğu Türkistan / Sincan'ın uzun zamandır Çin'in bir parçası olduğunu, Doğu Türkistan'ın bağımsız olmadığını ancak Birinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1933 ve 1934 arasında) ve İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944 ve 1949 arasında) olarak fiili bağımsızlığını "Çin bölmek ve tarihi gerçekleri tahrif ederek özellikle ayrılıkçıların, aşırı dinciler ve teröristlerin, dış düşman kuvvetlerile kuruduğunu iddia ediyor.[5]

Kuruluşu Değiştir

Doğu Sürgündeki Türkistan Hükûmeti, 14 Eylül 2004'te küresel Doğu Türkistan / Uygur topluluğunun üyeleri tarafından Washington DC'deki ABD Capitol'un HC-6 odasında resmen ilan edildi. 1992 yılında oluşturulan ilk Doğu Türkistan Uluslararası Kongresi'nin başkanı olan Ahmat Igambardi Cumhurbaşkan ve, Anwar Yusuf Turani Başbakan olarak seçildi.[1]

Hedefleri Değiştir

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, kendisini Çin'in şu anda Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi olarak bilinen Doğu Türkistan'ın işgalini ve sömürgesini sona erdirmeye çalışan ve Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını laik, çoğulcu ve demokratik yönetim olarak herkes için İnsan Hakları ve Özgürlüğü garanti eden Cumhuriyet olarak geri kazanmaya çalışan bir sürgün hükûmeti olarak tanımlamaktadır.[6] Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, 2004, 2006, 2008, 2009, 2011, 2013, 2015 ve 2019 yıllarında kuruluşundan bu yana 8 Genel Kurul topladı. DTSH'nin merkezi esas olarak büyük bir Uygur diasporasının yaşadığı Washington DC'de bulunmaktadır, ancak Türkiye dahil 12'den fazla ülkede üyeleri var. Çin, Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti'nin kurulmasını protesto etmesine ve anayurdunu Doğu Türkistan olarak adlandıran bir kusur "Uygur ayrılıkçıları terörist" olarak iddia etmesine rağmen, DTSH ile Doğu Türkistan İslam Hareketi arasında hiçbir bağlantı yoktur.[7]

Liderlik Değiştir

Devlet Liderliği Değiştir

Sürgündeki Hükûmet, uluslararası olarak bir dizi Doğu Türkistan ve Uygur gruptan oluştuğundan, liderleri birkaç ülkede yerleşiktir. Mevcut liderlik, DTSH'nin Washington, D.C.'deki 8. Genel Kurulundaki seçimlerin ardından 11 Kasım 2019'da ilan edildi.[8]

Durumu Ad Soyad Yeri
Başbakan Salih Hudayar ABD
Cumhurbaşkan Ghulam Yaghma Kanada
Cumhurbaşkan Yardımcısı Abdulahad Nur Kanada
Başbakan Yardımcısı Haci Mahmut Kanada
Genel Sekreter Mirqedir Mirzat Fransa
İçişleri Bakanı Nurahmet Kurban İsviçre
Maliye Bakanı Dr. Anwar Yasin Japonya
Kültür Bakanı Professor Memet Litip Japonya
Diyanet İşleri Bakanı Abdullah Hoca Fransa
Bilgi ve İletişim Bakanı Hashimjan Turak Kanada

Parlamento Liderliği Değiştir

Sürgün Hükûmeti'nin Parlamentosu uluslararası bir üyeden oluştuğundan, liderleri birçok ülkede yerleşiktir. Mevcut liderlik, DTSH'nin Washington, DC'deki 8. Genel Kurulunda yapılan seçimler sonrasında 11 Kasım 2019'da duyuruldu. Parlamento ayrıca hükûmetin farklı bakanlıklarını denetlemeye yardımcı olan altı komiteden oluşur.[9][10]

Durumu Ad Soyad Yeri
Parlamento Başkanı (Meclis Başkanı) Osmanjan Tursun Almanya
Parlamento Genel Sekreteri (Meclis Genel Sekreteri) Tursun Shemseddin Norveç

Başbakan Değiştir

Salih Hudayar, genç bir Doğu Türkistan bağımsızlık lideri, siyasi aktivist, iş danışmanı ve yüksek lisans öğrencisidir. Haziran 2017'de Doğu Türkistan Ulusal Uyanış Hareketi'ni kurdu ve Doğu Türkistan'ın bağımsızlığının yeniden kazanmak için açıkça savunmak için küresel bir hareket başlattı. Hudayar, 2000 yılında Doğu Türkistan'dan ailesi ile birlikte kaçtı ve ABD'in Oklahoma eyaletinde büyüdü.[11] Hudayar, 2018'den beri Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı için mücadele edenlerin sesi oldu.[12]

Doğu Türkistan'ın Sürgün Hükûmetin Eski Başbakanları Abdulehed Nur, İsmail Cengiz ve Anwar Yusuf Turani idi.

Faaliyetler Değiştir

DTSH, Uygurlar, Kazaklar, Kırgızlar ve Doğu Türkistan'daki diğer Türk halkları için insan hakları durumu hakkında çok çeşitli bilinçlendirme ve savunuculuk kampanyaları yürütmektedir. Washington'da ABD Kongresi'nde, Kanada Hükûmeti, AB üye ülkeleri, NATO, Japonya ve Hindistan üzerinde yoğunlaşarak[13] açıkça Doğu Türkistan'ın bağımsızlığını yeniden kazanması için çalışmaktadır [14] Mart 2020'de, yeni seçilen Başbakan Salih Hudayar liderliğindeki Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti ve Doğu Türkistan topluluğunun üyeleri ABD Kongre üyesi Ted Yoho [15] ile bir araya gelerek ABD'nin Kongresinde Doğu Türkistan hakkında bir konuşma yapmasını istedi. Kongre üyesi Ted Yoho Doğu Türkistan'ı "işgal altındaki bir ülke" olarak nitelendirdi ve Çin'i Uygurlar, Kazaklar, Kırgızlar ve diğer Türk halkları soykırımı için kınadı.[16][17]

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti belirli bir siyasi eğilime sahip olmamasına rağmen, Başbakanının ABD Kongresi'nin muhafazakâr üyeleriyle yakın etkileşimleri,[15] muhafazakâr medyada tutarlı bir görünüm,[18][19][20] Steve Bannon'un Savaş Odası'na konuk görünüşü,[21] ve genel milliyetçi söylemini Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı için zorluyor. Kasım 2019'da, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski Stratejik Planlama Direktörü, ABD Hava Kuvvetleri Tuğgeneral Robert Spalding ve ABD Savunma Bakanlığı eski Çin Direktörü Joseph Bosco ile diğer Amerikalı analistleri DTSH'nin Washington, DC'deki 8. Genel Kuruluna katıldığı ve konuşma yaptı.[22]

Haziran 2020'de Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, bağımsızlık yanlısı Uygur, Mançu ve Tibet gruplarının "her türlü Çin emperyalizmine" karşı olma çabalarına öncülük etti ve ABD Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Konseyi ve Hindistan, Japonya ve İngiltere Dışişleri Bakanlıklarına ortak bir mektup gönderdi ve "Çin işgalini" reddetti ve "uluslararası toplumu Doğu Türkistan, Mançurya, Güney Moğolistan ve Tibet için tam bir ulusal bağımsızlık sağlayan demokratik bir çözüm getirmeye yardım etmeye çağırdı. ." [23]

Doğu Türkistan Sürgün Hükûmeti, Uygur İnsan Hakları Politikası Yasası'nın [24] kabul edilmesine övgüde bulundu ve Başkan Donald J Trump'a ve ABD Kongresine teşekkür etti. DTSH, "Umarız bunun Doğu Türkistan'a özgürlük ve bağımsızlığı geri kazanmanın ilk adımı olacağını umuyoruz" diye açıklama yaptı.[25]

Kaynakça Değiştir

  1. ^ a b The Uyghurs: Strangers in their own land. New York: Columbia University Press. 2010. s. 150. ISBN 9780231519410. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  2. ^ "China Protests Establishment of Uighur Government-in-Exile in Washington". Voice of America. 21 Eylül 2004. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  3. ^ "Uyghurs urge US Congress to recognize East Turkistan as an Occupied Country". East Turkistan Government in Exile. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  4. ^ Fink (23 Aralık 2019). "'For Their Own Good': The Detention Of Muslim Ethnic Groups In China". National Public Radio. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  5. ^ "China issues white paper on historical matters concerning Xinjiang". State Council Information Office. Xinhua News. 21 Temmuz 2019. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  6. ^ "Government Policy Statement". East Turkistan Government in Exile. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  7. ^ "China Protests Establishment of Uighur Government-in-Exile in Washington - 2004-09-21". Voice of America. 21 Ekim 2004. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  8. ^ "Government Leadership [Hukümet Liderleri]". East Turkistan Government in Exile [Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti]. 11 Kasım 2019. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
  9. ^ "Parliament Composition". East Turkistan Government in Exile. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  10. ^ "Parliamentary Leadership". East Turkistan Government in Exile. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  11. ^ Boat (18 Mayıs 2020). "Why care about a country you've never heard of?". WND. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  12. ^ "Prime Minister - Salih Hudayar". East Turkistan Government in Exile. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  13. ^ "MSO called webinar on East Turkistan atrocities". Times Headline. 4 Haziran 2020. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  14. ^ Hatch (3 Haziran 2020). "Prime Minister Salih Hudayar on China". News/Talk WOWO 1190 AM/107.5 FM. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  15. ^ a b "Congressman Yoho Tweet". Twitter. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  16. ^ "Congressman Ted Yoho's Speech on China's Oppression in East Turkistan". YouTube. CSPAN. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  17. ^ Congress (11 Mart 2020). "House of Representatives" (PDF). Congressional Record: Proceedings and Debates of the 116th Congress, Second Session. 166 (47): 1815. 17 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  18. ^ "How the coronavirus impacts religious minorities encountering human rights abuses in China". One America News Network. 24 Mart 2020. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  19. ^ "Persecution of Ehtnic Minorities in China - Salih Hudayar". Dove Tv. 24 Mart 2020. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  20. ^ Gary (9 Nisan 2020). "China Appointed to UN Human Rights Council as it forces Uyghurs into Slave Labor". Christian Broadcasting Network. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  21. ^ "Prime Minister Salih Hudayar with Steve Bannon on the War Room Pandemic". War Room Pandemic. 12 Nisan 2020. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  22. ^ "Summary of the ETGE's 8th General Assembly (November 10-12)". East Turkistan Government in Exile. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  23. ^ "Open Letter Opposing China's Imperialism in East Turkistan, Manchuria, South Mongolia, and Tibet". East Turkistan Government in Exile. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020. 
  24. ^ Sheperd (19 Haziran 2020). "President Trump Signs Law to Halt China's Egregious Human Rights Abuses". The Stream. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020. 
  25. ^ "Statement Thanking the United States for Passing & Signing the Uyghur Act". East Turkistan Government in Exile. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar Değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Doğu_Türkistan_Sürgün_Hükûmeti&oldid=30127574" sayfasından alınmıştır