Doğu Türkistan Millî Ordusu
Doğu Türkistan Millî Ordusu (Uygurca: شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئارمىيىسى Sherqiy Türkistan Milli Armiyisi; Çince: 伊犁民族军) veya İli Millî Ordusu, İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin silahlı kuvvetleriydi.
| Doğu Türkistan Millî Ordusu شەرقىي تۈركىستان مىللىي ئارمىيىسى | |
|---|---|
| Etkin | 8 Nisan 1945-20 Aralık 1949 |
| Ülke |  İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti |
| Tipi | Ordu |
| Büyüklük | 50.000 piyade 100.000 düzensiz |
| Karargâh | Gulca |
| Takma Adı | Milli Armiye (Millî Ordu) |
| Renkleri | Mavi ve beyaz |
| Marş | Kozğal! (Yüksel!) |
| Teçhizat | 12 topçu bataryası 42 avcı uçağı |
| Savaşları | İli İsyanı Çin İç Savaşı |
| Komutanlar | |
| Genelkurmay başkanı | Alihan Töre |
| Siyasi komiser | Abdülkerim Abbas |
| Ünlü komutanları | İshak Bey Munonov Delilhan Sugurbayoglu Berat Hacı |
Tarihçe değiştir
Doğu Türkistan Millî Ordusu, 8 Nisan 1945 tarihinde kuruldu. Başlangıçta Suidun Piyade Alayı, Gulca Alayı, Kensai Alayı, Gulca Yedek Alayı, Kazak Süvari Alayı, Dungan Alayı olmak üzere altı alaydan oluşmakta iken daha sonra Topçu Alt Bölümü, Sibo Alt Bölümü ve Moğol Alt Bölümü'de alay düzeyine çıkarıldı. Tüm alaylar, Sovyetler Birliği tarafından Josef Stalin'in emriyle sağlanan çoğunlukla Alman ve Sovyet yapımı silahlarla donatıldı ve personeli Sovyetler Birliği'nde eğitildi. Hava kuvvetleri ise, Gulca Kuomintang hava üssünde yakalanan ve Sovyet askerî personeli tarafından tamir edilen 42 avcı uçağı içeriyordu.[1] Alihan Töre, Sovyetler Birliği'ne sürgüne gönderilinceye kadar Doğu Türkistan Millî Ordusu'nun genelkurmay başkanıydı.[2] Abdülkerim Abbas ise ordunun siyasi komiseri olarak görev yaptı.[3]
M.Kutlukov'a göre, Eylül 1945'te Doğu Türkistan Millî Ordusu, Amerikan yapımı silahlarla donanmış yaklaşık 25.000 askerlik yeni oluşturulmuş iki tam boyutlu Kuomintang tümeninin tuzağa düşürüldüğü ve tamamen imha edildiği Çungarya'daki yüksek müstahkem Usu-Shihezi bölgesinde savaşlarda Kuomintang birliklerine karşı kesin zaferler elde etti. Bu kısmen, Doğu Türkistan Millî Ordusu'nun asker ve subaylarının cesareti, askeri operasyonlara doğrudan katılan çok sayıda Sovyet askerî personeli ve danışmanının deneyimleri ve ağır topçu ateşi ve Kuomintang'ın elindeki stratejik petrol zengini bölgelerinin hava bombardımanlarının kullanılması sayesindedir.
20 Aralık 1949'da Doğu Türkistan Millî Ordusu, Sincan 5. Kolordusu olarak Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na katıldı, ancak daha sonra yeniden düzenlendi. Tümenleri ele geçirilmiş tüm silahlarla birlikte yeni oluşturulan Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu'na transfer edildi. Daha sonra bu ulusal bölümler dağıtıldı ve personelinin çoğu hapsedildi, idam edildi ya da Sovyetler Birliği'ne kaçtı.
Kaynakça değiştir
- ^ "East Turkestan Republic (1944–1949) in Xinjiang as part of Uyghur independence East Turkestan." M. Kutlukov, Tashkent, 1958, Academy of Sciences of USSR
- ^ Millward, James A. (2007). Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang. Columbia University Press. ISBN 978-0231139243. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ 哈吉娅•阿巴斯, 宣传党的民族政策——我的父亲阿不都克里木·阿巴索夫 (2) 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 中直育英同学会 2014-03-14. (Çince)
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
- William W. Whitson, with Chen-hsia Huang. (1973) The Chinese high command – A history of Communist military politics, 1927–71. Foreword by Lucian W. Pye.