Dinelen Ayı

Dinelen Ayı (yerli dilinde Maⁿchú-Naⁿzhíⁿ; İngilizce Standing Bear) (1834-1908), Kızılderili kabilelerinden Ponkaların şefidir.

Dinelen Ayı-Nebraska Devlet Tarihi Kurumu Arşivinden

Dinelen Ayı, karısı ve oğlu

1875 yılında, Ponca kabilesi ve bazı kabileler, ABD hükûmetince bir dizi anlaşma ile yaşadıkları Nebraska'dan Oklahoma'ya yerleştirilmek istendi. Kabile şefleri önce anlaşmayı imzalasa da sonra hatalı tercüme olduğu ve anlaşmayı yanlış anladıkları gerekçesiyle düzenlemeyi kabul etmedi. Kızılderili şefleri anlaşmanın Oklahoma değil, Nebraska'daki Omaha Rezervasyonu bölgesine olduğunu sanarak antlaşmaya varmışlardı. Ancak ABD ordusunun baskısıyla 1878 yılında Ponca kabilesi Oklahoma'ya hareket etti. Açlıktan, sefaletten ve hastalıktan ölen birçok Kızılderilinin içinde Dinelen Ayı'nın büyük oğlu Ayı Kalkanı da (Bear Shield) bulunmaktaydı. Dinelen Ayı, oğluna onu vatanı olan Niobrara Nehri Vadisi'ne defnedeceğine dair söz verdi. Bu söz üzerine 65 kişiyle birlikte kuzeye doğru ilerlemeyi bıraktı.

Nebraska'ya doğru devam eden Dinelen Ayı ve yoldaşlarını Omaha Rezervasyonu'nda yakınları karşıladı. Nebraska'ya varmalarından kısa bir süre sonra hükûmet harekete geçti. Kızılderili İşleri Bürosu'ndan General Carl Schurz'un emriyle, Tuğgeneral George Crook tarafından rezervasyonu terkederken Dinelen Ayı ve diğerleri tutuklandı ve Fort Omaha'ya götürüldü. Yerli bölgesine geri dönmeleri emredilmesine rağmen, Crook; yolculuk için yerlilerin dinlenip, yeniden güç kazanabilmeleri için emrin uygulanmasını geciktirdi. Crook, Ponca kabilesinin hikâyesini gazeteci Thomas Tibbles'a anlattı ve Omaha World-Herald'da geniş olarak yayınlanmasını sağladı.

Dinelen Ayı, Nisan 1879 yılında Omaha'da Birleşik Devletler Bölge Mahkemesi'nde dava açtı. Davada kendisinin ve tüm Kızılderilerinin hukuki manada "kişi" olduklarını ve Habeas corpus haklarının (kısaca; mahkeme kararı olmaksızın tutuklama yapılamayacağı hakkı) olması gerektiğini savundu. Davada kendisine Susette LaFlesche Tibbles tercümanlık yaptı. Tuğgeneral Crook resmi davalı olarak belirlendi, çünkü hukuken Ponca kabilesinin fertlerini elinde tutan kişiydi.

12 Mayıs 1879 tarihinde hakim Elmer Scipio Dundy Kızılderililerin hukuki manada "kişi" oldukları ve Habeas corpus hakkına sahip oldukları kararına varıldığını açıkladı. Aynı zamanda Ponca fertlerinin tutuklanması ve esaret altına alınmasında Federal Hükûmetin hukuki bir temel gösteremediğini belirtti. Dinelen Ayı ve yanındakiler bu kararla serbest bırakıldı. Bu dava sonucunda; bazı kabilelerin Niobrara Nehri vadisine geri dönüşleri hakkında Hayes hükûmetinin dikkati çekilmiş oldu.

Dinelen Ayı, Ekim 1879 ile 1883 yıllarında avukat Wendell Phillips'in desteğiyle Kızılderili Hakları konusunda konuşmalar yapmak üzere Birleşik Devletler'in doğusuna seyahatler yaptı. Bu yolculuklarda Tibbles ve LaFlesche aileleri destek oldu. Şair Henry Wadsworth Longfellow gibi dönemin önemli ABD vatandaşlarının desteğini kazandı. Doğu seyahatinden dönüşünde Niobrara'daki eski evine yerleşti. Çiftliğinin yakınına yerleşmesine izin verilen 170 Ponca ile birlikte tarım ile uğraştı. 1908'de ölünce, doğduğu yere bakan bir tepeye defnedildi.

Dinelen Ayı, Susette Primeau ile evliydi ve birçok çocukları olmuştu. Dinelen Ayı'nın adı ölümünden uzun yıllar sonra Nebraska Onur Listesi'ne alındı. 2005'te bir okula ve 1998'de inşa edilen Niobrara Nehri üzerindeki bir köprüye adı verilmiştir. Ponca City'de bir heykeli bulunmaktadır.