Danezalar
Danezalar ya da eski adlarıyla Biverler[1] (Danezaca ᑕᓀᖚ Dane-ẕaa, İngilizce: Danezaa, Dane-zaa, Dunneza, Tsattine, Beaver, Beaver Dene), Kanada'nın Alberta ile Britanya Kolumbiyası eyaletlerinde Peace Nehri yöresinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Danezalar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.
  üste: kışın Daneza tipi çadırı, Peace River, Alberta, 1899 altta: tipi çadırı önünde Daneza kadını ve çocukları, 1899 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Adlandırma değiştir
Daneza (Danezaa, Dane-zaa, Dunneza) adı halkın günümüzde kullanılmaya başlanan yeni adlarıdır ve kendi dillerinde ᑕᓀᖚ Dane-ẕaa «gerçek halk / real people» anlamına gelir.[2]
Tsattine (Dakelce Tsa’tenne) ile bu adın İngilizce çevirisi olan Biver[1] (Beaver «kunduz») adı ise günümüzde yaşadıkları Peace Nehri yöresine Kriler tarafından sürülmeden önceki asıl yerleri olan Beaver Nehri için kullandıkları Tsades ve burada yaşamış olan local bandın Tsa-dunne[2] adına dayanır.
Yerleşimleri değiştir
Günümüzde Danezaların yaklaşık yarısı dördü Britanya Kolumbiyası'nda ikisi Alberta'da toplam altı rezervde yaşamaktadır.
Britanya Kolombiyası'nda: Snare Hill (Madátsʼatlʼǫje), Aledze Creek (Alédzé Tsáá), Big Camp (Ṯs̠aẕuulh Saahgáe), Doig River (Hanás̠ Saahgéʔ), Osborne River (Nętlʼuk), Petersen's Crossing (Alááʔ S̠atǫ), Montney (Gat Tah Kwą̑) yöreleri
Alberta'da: Sweeney Creek yöresiyle Boyer River (Rocky Lane) ve Child Lake (Eleske) Kızılderili rezervleri.
Komşuluk değiştir
Danezaların komşuları arasında kuzeyde Sahtular (Tsattine), doğuda Denetalar ile sonradan Danezaların yerini işgal eden Kriler, batıda Sekaniler ve güneyde Tsutinalar bulunur.
Tarih değiştir
Alexander Mackenzie 1793 yılında Daneza topraklarına ulaşmış ve 1794 yılında da bugünkü Fort St. John kasabasının yakınlarında North West Company tarafından ticaret karakolu kurulmuştur. Günümüzdeki Daneza sözlü tarihi bu döneme ait kürk ticareti anılarını hâlâ canlı tutar.
1900 yılında Fort St. John Danezaları Treaty No 8 anlaşmasını imzalayarak avcılık ve tuzakçılıkla sağladıkları geçimlerini resmileştirdiler.[2]
Güneydeki Tsutinaların (Tsattine) 1700 lerde Danezalardan kopup güneye göç ettikleri sanılıyor. Bu konuda yazılı tarih bulunmamasına rağmen, Tsutina sözlü tarihi bunu desteklemektedir.[3][4][5]
Sosyal yaşam değiştir
Tören ve şenlikler değiştir
Geçmişte 25-30 kişilik bandları hâlinde avlanan Danezalar büyük gruplar hâlinde yaz törenleri için bir araya gelir, şarkı söyler, dans eder, el oyunları oynar ve erkek takımları arasında tahmin yarışmaları düzenlerlerdi.[2]
Din değiştir
Animizm ve şamanizm değiştir
Danezalar rüya yoluyla elde edilebilen doğaüstü avcılık gücüne inanırlardı. Rüyalar yoluyla bu gücü elde edenlere nááchę («dreamers») adı verilir.[6] Daha sonra bu "dreamer"ler Hristiyanlığın gelişiyle "peygamber" olarak da görülmeye başlanmıştır.
Hristiyanlık değiştir
Hristiyanlıkla tanışmaları 1858 yılında Roma Katolik Kilisesi misyoneri Henri Faraud ile olmuştur. Fakat günümüzde Evanjelik Protestan Hristiyan olup eski yerel inançlarla harmanlanmıştır.[2]
Avcılık ve toplayıcılık değiştir
Diğer Atabask halkları gibi Danezalar da avcı ve toplayıcı göçebelerdi. Geçmişte 25-30 kişilik avlanma bandları hâlinde yapılanma gösterirlerdi.[2] Ana avları arasında sığın, rengeyiği ve Amerika bizonu gelir. Fakat, Beyazların gelip tüfekleri tanıtmasından sonra 25 yıl içerisinde büyük avlarda azalma olmuş ve 1900 yılında bizonun bölgedeki soyu tükenmiştir. Bizonu Peace River yakınlardaki kırlık ovalarda, sığını bataklık ve ormanlarda, rengeyiğini dağlarda avladıkları gibi ayı da avlanan diğer büyük avlardandı.[2] Avcılık nááchę («dreamers») adı verilen şamanlar tarafından avcıları avın olacağı yere yönlendirerek yapılırdı.[6]
Günümüzdeki gruplar değiştir
Treaty 8 Tribal Association[7]
- Doig River First Nation[8] (Dane-Za Adishtl'sh, adını Doig River'den alır. Blueberry River First Nation ile güçlü bağları vardır. Bandın ofisi en kalabalık rezervdedir IR #206, rezervleri: Beaton River #204 (North Half), Doig River #206, nüfus: 276)
- Blueberry River First Nations (nehrin vadisinde bolca bulunan "blueberry" yüzünden adını alır. Bandın ofisi en kalabalık rezervdedir IR #205, about 80 km northwest of Fort St. John, Danezaa and Cree, rezervleri: Beaton River #204 (South Half), Blueberry River #205, nüfus: 455)
- Halfway River First Nation[9] (köken olarak Chowade River (Stony River)'den gelirler. Altmışlı yılların başında yeni konumuna taşınan son Kanada Kızılderili grubudur. Once forming with the West Moberly First Nation the Hudson Hope Band, the First Nations separated in 1971, the community is located 75 km northwest of Fort St. John, rezervi: Halfway River #168, nüfus: 251)
- Prophet River First Nation (the First Nation is located 100 km south of Fort Nelson, rezervi: Prophet River #4, nüfus: 253)
- Saulteau First Nations[10] (In the 1870s one group of Anishnaubemowin (Saulteau) migrated westward from Manitoba and settled at Moberly Lake, where they later intermarried with the Nēhiyawēwin (Cree) and Danezaa (Beaver) who were already living in the area, the community is located at the east end of Moberly Lake, about 100 km southwest of Fort St. John, rezervi: East Moberly Lake #169, nüfus: 840)
- West Moberly First Nations (was originally part of the Hudson Hope Band, which split into West Moberly and Halfway River First Nations in 1971, the community is located at the west end of Moberly Lake, about 90 km southwest of Fort St. John, Danezaa and Cree, rezervi: West Moberly Lake #168A, nüfus: 232)
North Peace Tribal Council (NPTC)'[11]
- Beaver First Nation has two reserves are both near Fort Vermilion, Alberta in the Peace Country of Northern Alberta, band office is on the most populous Reserve IR #164A, rezervleri: Boyer #164, Child Lake #164A, nüfus: 908)
Western Cree Tribal Council
- Horse Lake First Nation is a First Nation headquartered in Hythe, Alberta. It is a party to Treaty 8, and despite being a member of the the Western Cree Tribal Council, the Horse Lake nation is linguistically and culturally a part of the Danezaa or "Beavers". rezervleri: Clear Hills #152C, Horse Lakes #152B, nüfus: 938)[12]
Kaynakça değiştir
- ^ a b AnaBritannica (1986, cilt: 4, sayfa: 288, madde: Biver)
- ^ a b c d e f g "Beaver (Native Group)". 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ Report on the Sarcee Indians by the Rev. E.F. Wilson - as published in the Report of the Fifty-Eighth Meeting of the British Association for the Advancement of Science -Page 243
- ^ Indian Legends of Canada by Ella Elizabeth Clark - Page 92
- ^ "The Canadian Encyclopedia : Sarcee (Tsuu T'ina)". 18 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ a b Patrick Moore, Dane-zaa Moose Hunt: Hadaa ka naadzet 18 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. An online exhibition project of the Doig River First Nation with support from Canada’s Digital Collections Program (Industry Canada) Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refMoosehunt" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Treaty 8 Tribal Association Communities". 3 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ "Doig River First Nation". 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ "Halfway River First Nation". 10 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ "Saulteau First Nations". 20 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ "North Peace Tribal Council (NPTC)". 15 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012.
Dış bağlantılar değiştir
| Wikimedia Commons'ta Danezalar ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Dane Wajich- Dane-zaa Stories and Songs: Dreamers and the Land 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Doig River First Nation and the Virtual Museum of Canada.