Dalyan (balıkçılık)
Dalyan, Balıkların geçtiği yerlere sabit ağ, çapa, yüzdürücü gibi malzemeler ile yapılan tuzak ve kapanlara denir.[1] Balık avlamak için deniz kıyısında büyük ağaçlarla çevrilen yer olarak da tanımlanmaktadır.[2] Genellikle lagünlerin denize bağlandığı ağız kısımları üzerine uygulanır. Kamış ve sazlardan hasır gibi örülen seddeler balık geçit alanlarına geçiş bırakacak şekilde sabitlenir. Yumurtlamak için balık sürüleri lagüne girdikten sonra kapaklar kapatılır. İç kısımda kalan balıklar avlanır.[3] Eski çağlardan beri balık avlamak için kullanılan dalyanlar denizin sahiline yakın yerlerine, göl ve nehirlerin ise ağızlarında kurulur.
Türkiye'de 72 dalyan bulunur, bunların %64'ü Akdeniz ve Ege sahillerindedir. Dalyanlarda toplam üretim 894 ton hesaplanmıştır, bunun % 56'sı Ege Denizi'nden elde edilmiştir. En fazla elde edilen ürün; kefal, levrek, çipura, mavi yengeç (Akdeniz dalyanlarından) şeklinde sıralanır. Dalyanların yarısı denize tek boğazla bağlanır. Ortalama derinlik 1,39 cm'dir, çoğunluğunda derinlik 0,5 m'ye düştüğü görülür.[4]
Dalyanların deniz ile bağlantısının sınırlı olması, çoğunluğunun tatlı su girişinin olması değişik tuzluluk derecelerine sahip olmalarına neden olmuştur. Tuzluluktaki sert değişiklikler canlı yaşamı üzerinde olumsuz etkileri bulunur.
Ege dalyanlarında yapılan araştırmalara göre; 29 dalyandan 10 adeti üretime uygundur. Yıllık üretimin 504 ton'dur. Dalyanlarda sığlaşma sorunu vardır, çoğunlukla balıkçılıkta yararlanılır.
Köyceğiz dalyanında, üremeye bağlı göç sırasında avcılık yapılmasının sorunlar yol açtığı tespit edilmiştir. Geriye çoğunlukla genç bireylerden oluşan sürüler kalmıştır.
Dalyanlara balık giriş-çıkışı insan kontrolündedir. Dalyan lagünlerimizin bir kısmı sığlaşarak, özelliğini kaybetmiş, bataklık, sazlık haline gelmiştir. İleri tekniklerin uygulandığı ülkelerde dalyanlardan 100 ile 300 kg/ha verim alınırken Türkiye'de 40–60 kg/ha'dır. Dalyanlarımızın çoğunluğu lagünler üzerinde iken bir kısmı denizden kanal ile ayrılan alanlardır.[5]
Avcılık ve yetiştiricilik yöntemleriyle deniz ürünleri elde edilen dalyanlar, beton-toprak havuz veya ağ kafes yetiştiriciliğin dışında önemli bir üretim yöntemi olarak görülmektedir. Dalyandan alınıp, açık denizde ağ kafeste yetiştirilen balıkların dalyanlarda kalanlara göre kilo-boy olarak daha fazla geliştiği tespit edilmiştir. Bunun farkın sebebi kafeslerde yemleme türü beslenmedir.[6]
Balıkçılıkta dalyan ve voli yerlerinin çiftlik ve ev gibi, devlet eliyle senetlendirilen sahipleri bulunmaktadır.[7]
Türkiye'nin dalyanları[5] değiştir
|
|
Boğaziçi ve Marmara sahillerinde kurulan dalyanlar altı çeşittir:
- Büyük Şire Dalyanı
- Şire Dalyanı
- Yarım Şire Dalyanı
- Kurtağzı Dalyanı
- Kırma Kepasti Dalyanı
- Çekme Dalyanı
Kaynakça değiştir
- ^ "DALYANLAR" (PDF). ankara.edu.tr. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
- ^ Büyük Türk Lügatı.
- ^ YILMAZ, Dr. Serkan. "Çukurova Dalyanları". DoğaBel Derneği. 22 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
- ^ ACARLI, Deniz. "HOMA LAGÜNÜ BALIKÇILIĞI VE GELİŞTİRİLMESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR" (PDF). ege.edu.tr. 18 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
- ^ a b "Türkiye Lagüner Sahaları/Dalyanları Kıyısal Ekosistemler". akuaturk.com. 28 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
- ^ YILDIRIM, Ali ve diğ. "Homa Lagününden Elde Edilen Çipuraların ( Sparus aurata L., 1758) Kıyısal ve Açıkdeniz Ağ Kafeslerde Gelişimlerinin Karşılaştırılması". E.Ü. Su Ürünleri Dergisi. 18 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
- ^ Balık ve Balıkçılık. Karakin Deveciyan.