Critolaus (filozof)
Bu maddenin veya bölümün özgün araştırma, doğrulanamaz veya yoruma dayalı ifadeler içerdiği düşünülmektedir. Lütfen iddiaları kontrol ederek ve yeni kaynaklar ekleyerek geliştirin. Özgün araştırmadan oluşmuş ifadeler kaldırılabilir. Ayrıntılar maddenin tartışma sayfasında bulunabilir. |
Phaselisli Critolaus veya Kritolaos (/kraɪtoʊˈleɪəs/; Grekçe: Κριτόλαος Kritolaos; y. MÖ 200 – y. MÖ 118)[1] Peripatetik ekole mensup bir Yunan filozoftur. MÖ 155'te Roma'ya gönderilen üç filozoftan biriydi (diğer ikisi Carneades ve Babilli Diogenes'ti), doktrinleri vatandaşları büyüledi, ancak daha muhafazakâr devlet adamlarını korkuttu. Yazılarından hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. Retorik ve etikle ilgilenmiş ve hazzı bir kötülük olarak görmüştür. Aristoteles'in dünyanın ve genel olarak insan ırkının ebediliği doktrinini savunmuş ve argümanlarını Stoacılara karşı yönlendirmiştir.
| Critolaus | |
|---|---|
| Doğumu | Κριτόλαος y. MÖ 200 Faselis |
| Ölümü | y. MÖ 120 (80 yaşlarında) Atina |
| Çağı | Helenistik Dönem |
| Okulu | Peripatetik ekol |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Yaşamı
değiştirMÖ 200 civarında Likya'da bir Yunan kolonisi olan Phaselis'te doğmuş, Atina'da Ceoslu Aristo'nun yanında felsefe eğitimi almış ve hatip, bilgin ve ahlakçı olarak sahip olduğu üstünlükle Peripatetik okulun liderlerinden biri haline gelmiştir. Aristo'nun hemen ardılı olup olmadığı konusunda önemli tartışmalar olmuştur, ancak kanıtlar karışıktır.[2]
Critolaus'un bir filozof, bir hatip ve bir devlet adamı olarak Atina'da sahip olduğu büyük ün, Atinalıların onu MÖ 155 yılında Carneades ve Stoacı Diogenes ile birlikte, Romalıların Oropus'un yok edilmesi nedeniyle Atina'ya uyguladığı 500 talentlik cezanın hafifletilmesini sağlamak için Roma'ya göndermelerine neden oldu. Geldikleri amaçta başarılı oldular ve elçilik Roma'da büyük ilgi uyandırdı. Sadece Romalı gençler değil, Scipio Africanus, Laelius, Furius ve diğerleri gibi devletin en ünlü adamları da onların konuşmalarını dinlemeye geldiler. Doktrinlerinin yeniliği, eski ekolden Romalılara yurttaşların ahlakı için öylesine büyük bir tehlike gibi görünüyordu ki, Cato senatoyu onları mümkün olduğunca çabuk Roma'dan uzaklaştırmaya teşvik etti.[3] Gellius onun argümanlarını “zarif ve cilalı” ("elegant and polished"; Latince: scita et teretia)olarak tanımlar. Critolaus'un yaşamı hakkında daha fazla bilgiye sahip değiliz. Seksen iki yıl kadar yaşamış, ancak MÖ 118 civarında ölmüştür. Licinius Crassus MÖ 111 civarında Atina'ya vardığında, Peripatetik okulun başında Critolaus'un öğrencisi Tyreli Diodorus'u buldu.[4]
Felsefesi
değiştirCritolaus, Aristoteles gibi retoriği bir sanat olarak değil, daha ziyade bir uygulama meselesi olarak görmesine rağmen, retoriğe özel bir önem vermiş gibi görünmektedir. Cicero onun belagatinden övgüyle bahseder.[5] Retoriğin yanı sıra, Kritolaos başlıca dikkatini ahlak felsefesi çalışmalarına vermiş ve Aristoteles'in sistemine bazı eklemeler yapmış gibi görünmektedir.[6] Genel olarak, Peripatetik okulun kurucusunun felsefesinden çok az sapmıştır,[7] ancak bazı açılardan seleflerinin ötesine geçmiştir. Örneğin, hazzın bir kötülük olduğuna inanmış[8] ve ruhun eterden oluştuğunu kesinlikle savunmuştur. Ona göre varoluşun amacı, ruhun ve bedenin iyiliklerini ve ayrıca dışsal iyilikleri de içeren doğal yaşamın genel mükemmelliğiydi. Cicero Tusculanae Quaestiones'de ruhun iyiliklerinin onun için diğer iyiliklerden tamamen ağır bastığını söyler (Latince: tantum propendere illam bonorum animi lancem).[2]
Dahası, Stoacılara karşı dünyanın ebediliği ve insan ırkının yok edilemezliği şeklindeki Peripatetik doktrini savunmuştur. Şeylerin doğal düzeninde gözlenen bir değişiklik yoktur; insanoğlu Doğa tarafından verilen kapasiteye göre kendini aynı şekilde yeniden yaratır ve mirasçısı olduğu çeşitli hastalıklar, bireyler için ölümcül olsa da, bütünü değiştirmeye yaramaz. İnsanların yalnızca dünya doğumlu olduğunu düşünmek nasıl saçmaysa, nihai yok oluş olasılığı da düşünülemez. Ebedi düzenin tezahürü olan dünyanın kendisi de ölümsüz olmalıdır.[2]
Plutarkhos[9] tarafından Epir üzerine bir eserin ve Phenomena adlı başka bir eserin yazarı olarak bir Critolaus'tan bahsedilir; ve Aulus Gellius[10] da bu isimde bir tarih yazarından bahseder. Bu tarihçinin Peripatetik filozofla aynı kişi olup olmadığı tespit edilememiştir. Etymologicum Magnum'da bir gramerci Critolaus'tan bahsedilir.
Notlar
değiştir- ^ Dorandi 1999, s. 50.
- ^ a b c Chisholm 1911.
- ^ Plutarch, Cato Maj. 22; Aulus Gellius, vii. 14; Macrobius Saturnalia i. 5 ; Cicero, de Orat. ii. 37, 38.
- ^ Lucian, Macrobii 20; Cicero, De Oratore, i. 11.
- ^ Quintillian, ii. 15. § 23, 17. § 15; Sextus Empiricus, adv. Mathem. ii. 12; Cicero, De Finibus, v. 5.
- ^ comp. Cicero, Tusculanae Quaestiones v. 17; Clement of Alexandria, Stromata, ii.
- ^ cf. Cicero, De Finibus, v. 5 "C. imitari antiquos voluit".
- ^ Aulus Gellius, ix. 5. 6.
- ^ Plutarch, Parall. min. cc. 6, 9.
- ^ Aulus Gellius, xi. 9.
Kaynakça
değiştir- Dorandi, Tiziano (1999). "Chapter 2: Chronology". Algra, Keimpe (Ed.). The Cambridge History of Hellenistic Philosophy
. Cambridge: Cambridge University Press. s. 50. ISBN 9780521250283. - Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Critolaus". Encyclopædia Britannica. 7 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 470.
