Humbaracı Ahmed Paşa
Claude Alexandre Comte de Bonneval ya da müslüman olduktan sonraki adıyla Humbaracı Ahmed Paşa, 14 Temmuz 1675'te Fransa'da, Limousin Eyaletinin Coussae şehrinde soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Fransız subayı olarak görev yaptı. Daha sonra müslüman olup "Ahmed" adını aldı.[1] Osmanlı ordusunun ıslahı için çalıştı.
| Humbaracı Ahmet Paşa | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 14 Temmuz 1675 Coussac-Bonneval, Haute-Vienne, Nouvelle-Aquitaine |
| Ölüm | 23 Mart 1747 (71 yaşında) İstanbul |
| Bağlılığı |  Fransa Krallığı  Avusturya Arşidüklüğü  Osmanlı İmparatorluğu |
| Hizmet yılları | 18 Aralık 1685 - 23 Mart 1747 |
| Rütbesi | Paşa |
| Çatışma/savaşları | Dokuz Yıl Savaşı (1689-1697) 1735-1739 Osmanlı-Rus Savaşı |
Hayatı değiştir
Genç yaşlarında Fransız donanmasına katılan Bonneval, Dokuz Yıl Savaşı 1689-1697) sırasında Fransa safında savaşmıştır. Bu bağlamda Bonneval‟in kariyerine, Fransız Donanmasında bir topçu subayı olarak başlaması bir tesadüften ziyade bilinçli bir tercihin sonucu olarak görülebilir. Dokuz Yıl Savaşının (1689-1697) sona ermesini takiben Fransız kara kuvvetlerine geçiş yapan Bonneval, İspanya Veraset Savaşının (1701-1714) başında hâlen Fransız ordusunda görev yapmaktadır. Fakat Bonneval bu dönemde karşımıza Fransız piyade birliklerinde savaşan bir topçu subayı olarak çıkmaktadır.[2]
İspanya Veraset Savaşları'nda ün kazanan ve XIV. Louis ile arası açılınca Avusturya'ya kaçan, Bonneval, Savoy Prensi Eugen'in ordusunda Fransa'ya ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaştı.
Osmanlı'nın Hizmetine Girmesi değiştir
Prens Eugen'le zamanla siyasî ve askeri konularda anlaşmazlığa düşen Bonneval, Prensle arası bozulunca Osmanlı İmparatorluğu'na sığındı. Kont Bonneval, elli dört yaşında, devrin padişahı III. Ahmed ve Damat İbrahim Paşa'nın aradığı tüm özelliklere sahipti. En önemlisi Avrupa devletlerinin ordu organizasyonları, taktik formasyonları ve özellikle Avusturya ordusu ve diplomasisi konusunda eşsiz bilgilere sahipti. Ancak büyük ölçüde uzayan savaşların tetiklediği enflasyon ve ekonomik darboğazın sebep olduğu 1730 isyanıyla Bonneval, bir anda kendisini İstanbul‟a davet eden padişah ve sadrazamı kaybetti. Ragusa üzerinden Saraybosna‟ya gelen Bonneval'in İstanbul'a ulaşmasını yaklaşık bir sene geciktirecek olan bu haber ve ardından tarafına yazılan emirler, Fransız asıllı generali Gümülcine'de ikamet etmeye zorlayacaktı. Başına gelenler dolayısıyla iflah olmaz bir Habsburg düşmanına dönüşen Bonneval, burada Osmanlı hizmetine girdi ve İslâmiyet'i kabul ederek Ahmed adını aldı.[2]
21 Ekim 1731 tarihinde Sadrazam Topal Osman Paşa, Osmanlı ordusunda modern savaş tekniklerini uygulamak üzere Humbaracı Ahmet Paşa'yı İstanbul'a çağırdı, 1732'de İstanbul'a gelen Humbaracı Ahmed Paşa, sadrazamla görüşmüş ve Humbaracıbaşılığa tayin edilmişti. Zamanın topçu subaylarına matematik dersleri veren Ahmed Paşa, Topal Osman Paşa'nın sadaretten azlinden sonra yerine geçen Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa (1732) zamanında Bab-ı Âli'den uzaklaştırıldı. Ancak dönemin siyasî şartları nedeniyle Paşa'ya Beylerbeyi rütbesini vererek sadrazam müşavirliğine getirdi. I. Mahmud zamanında 1735'te Humbaracı Ocağı'nı düzene sokmakla görevlendirildi. 25 Ocak 1735 tarihli fermanla Humbaracı Ocağı'nın kuruluşu tasdik edildi ve ocağın tabi olacağı esasları belirten nizamnâme yayınlandı.[3]
Sürgünü ve Ölümü değiştir
Üsküdar Ayazma Sarayı'nda kurulan Humbaracı Kışlası'nda, seçilen birliklere Batı tarzındaki yeni talim usulleri ve savaş stratejilerini öğretti. Asıl görevi humbaracı ocağını organize ve nizama sokmak olmasına rağmen devletin dış münasebetleri ile de görevlendirildi. Katıldığı 1736 Seferi'nde Yeğen Mehmed Paşa ile birlikte Avusturya'ya karşı savaştı. Sefer dönüşü gözden düşen Ahmed Paşa, Kastamonu'ya sürgün edildi (1738).[4]
1747'de İstanbul'da öldü. Ölümünden sonra kurduğu askerî mühendislik okulu, evlatlığı Milanolu Süleyman Ağa,[5] ocağı teşkilatlandırmaya devam etse de, tutucu yeniçerilerin muhalefeti nedeniyle kapatıldı. Galata Mevlevîhânesi avlusundaki mezarlıkta gömülüdür.[1]
Ayrıca Bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b Belge, Murat (1993). İstanbul Gezi Rehberi (10. bas.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. s. 236. ISBN 9789753330022.
- ^ a b Yeşil, Fatih. ‘’BİR FRANSIZ MACERAPERSETİN SAVAŞ VE DİPLOMASİYE DAİR GÖRÜŞLERİ: HUMBARACI AHMED PAŞA'NIN (KONT ALEXANDER BONNEVAL) LÂYİHALARI’’. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2021 Güz (15): 205-228. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
- ^ Kara, Hidayet. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908) 28 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Humbaracı Ahmed Paşa. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2020, 9. ISBN: 978-975-17-4446-3
- ^ Kara, Hidayet. Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Kara Ordusu (1876-1908) 28 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Humbaracı Ahmed Paşa. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2020, 10. ISBN: 978-975-17-4446-3
- ^ Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/1, s. 324-325; Berkes, Çağdaşlaşma, s. 67-68