Celâyir Sultanlığı
Celâyirîler,[1] (Türkçe: Yağla-Er/Yağlık-Er Oğulları); 1330'larda bugünkü Irak ve İran topraklarında İlhanlılar Devletinde önemli mevkiye sahip olan Türkleşmiş[2] Moğol Celayir boyunun önderi Büyük Hasan tarafından kurulmuş devlet.
Celâyir Sultanlığı جلايريان Jalāyīrīyān Celayirîler | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1340-1432 | |||||||||||
 Tüm Krallıklar Kitabı tarafından Pers ve Saldania şehrine atfedilen bayrak muhtemelen Celayirlilere aitti | |||||||||||
 Günümüzün Irak ve Irak-ı Acem'inde kurulmuş olan Yağla-Er/Yağlık-Er Oğulları Devleti ile komşularının haritası. | |||||||||||
| Başkent | Bağdat | ||||||||||
| Yaygın diller | Azerice Farsça Arapça | ||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||
• 1336-1356 | Büyük Hasan | ||||||||||
• 1424-1432 | II. Hüseyin | ||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
• Kuruluşu | 1340 | ||||||||||
| 1357 | |||||||||||
• İç savaşı | 1374-1382 | ||||||||||
• Timur İmparatorluğu tarafında yıkılması | 1392-1404 | ||||||||||
• Karakoyunlular tarafında yenilmesi | 1410 | ||||||||||
• Dağılışı | 1432 | ||||||||||
| |||||||||||
İlhanlılar Devleti'nin dağılmasının ardından Büyük Hasan, Tebriz başta olmak üzere Azerbaycan bölgesinin hakimiyeti için Küçük Hasan ile savaşmış fakat yenilerek Irak istikametine çekilmek zorunda kalmış ve orada devletini kurmuştur.
Celayirîlerler Timur'un Beş Yıl Seferi karşısında Karakoyunlular ile birlikte Timur İmparatorluğuna karşı direnmiş ancak yenilerek Bağdat'ı kaybetmiştir. Ahmed, önce Osmanlı Devleti'ne ve sonra Mısır'a Memlûk Devleti'nin yanına sığınmıştır.
Ahmed, Timur'un ölümünün ardından 1405'te tekrar devleti kurmuş ve Tebriz'i geri almaya çalışmıştır. Fakat 1410'da Karakoyunlu sultanı Kara Yusuf tarafından yenilerek idam edilmiştir.
Celayirîlerin SultanlarıDeğiştir
- Büyük Hasan (1336 - 1356)
- Şeyh I. Uveys (1356 - 1374)
- Hasan (1374)
- I. Hüseyin (1374 - 1382)
- Bayazıd (Celayirî) (1382 - 1384)
- Ahmed Celâyir (1382 - 1410)
- Şah Veled (1410-1411)
- Mahmud (Celayirî) (1411-1415)
- II. Uvays (1415-1421)
- Muhammed (1421-1422)
- II. Mahmud (1422-1424)
- II. Hüseyin (1424-1432)
KaynakçaDeğiştir
- ^ Ürekli, Muzaffer (1993). CELÂYİRLİLER (PDF). 7. İstanbul: TDV İslâm Ansiklopedisi. ss. 64-65. ISBN 978-9-7538-9434-0.
- ^ GÖKÇEK, Mehmet Fatih (30 Ekim 2015). "Avnî'nin Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd an-Yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi' İbn Sultân Ahmed Hân İsimli Kasidesi". Mavi Atlas. 0 (5): 1. doi:10.18795/ma.78493. ISSN 2148-5232.
BibliyografyaDeğiştir
- Öztuna, Yılmaz, (1996) Hanedanlar ve Devletler Cilt: 1, Ankara:Kültür Bakanlığı,
Dış bağlantılarDeğiştir
- Online "Encyclopedia Iranica" websitesi "Jalayerids" maddesi 16 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)