Aydın (il)
Aydın, Türkiye'nin bir ilidir. Merkezi Efeler olan ilin kuzeyinde İzmir, kuzeydoğusunda Manisa, doğusunda Denizli, güneyinde Muğla illeri, batısında ise Ege Denizi bulunmaktadır. 2024 itibarıyla 1.161.702[3] kişilik nüfusuyla Ege Bölgesi'nin üçüncü büyük ilidir. 17 ilçesi vardır.
Aydın | |
---|---|
İlin Türkiye'deki konumu | |
İl sınırları haritası | |
Ülke | Türkiye |
Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
İl merkezi | Aydın |
İdare | |
• Vali | Hüseyin Aksoy |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 8117 km² |
Nüfus | |
• Toplam | 1.041.979 |
• Kır | - |
• Şehir | 1041979 |
Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
İl alan kodu | 256 |
İl plaka kodu | 09 |
Resmî site Aydın Valiliği |
Coğrafya
değiştirAydın 37°K 27°D koordinatlarında yer alır. Aydın ilinin yüzölçümü 8.116 km2'dir.[2] Kuzeyinde İzmir, kuzeydoğusunda Manisa, doğusunda Denizli, güneyinde Muğla illeri, batısında Ege Denizi yer alır. Ortalama deniz seviyesi 64 metredir.
Aydın'da 395.494 hektar alanda sulu tarım yapılmaktadır. Zeytin ve meyvelikler en geniş alanı kaplar.
Yer şekilleri
değiştirEge Denizi'ne doğru dik uzanan dağlar ve bunları ayıran ovalardan oluşur.
Bitki örtüsü
değiştirAydın'da bitki örtüsü Akdeniz ikliminin karakteristiğindedir. Yüzölçümünün yarıya yakını maki ve ormanlar ile kaplıdır. Makilik alanlar bodur ağaç ve çalılar ile kaplıdır. Orman alanları ise piynar,meşe, çınar, karaçam, kızılçam, fıstık çamı, ıhlamur, kestane,Defne, gibi ağaçlarla kaplıdır.
İklim
değiştirYazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklimi (Köppen: Csa) etkilidir.[4] Bu iklim şartları ve topoğrafik yapı Aydın ve çevresinde iki ayrı bitki topluluğunun (maki ve orman) gelişmesine neden olmuştur. Kar yağışı ender görünür.
Su kaynakları
değiştirDoğu-batı ekseninde kıvrımlar çizerek boydan boya geçen, Ege Bölgesi'nin önemli akarsularından olan Büyük Menderes akış gösterir. Diğer küçük akarsular arasında Çine Çayı, Karpuzlu Çayı ve Büyük Menderes'in kollarından olan Akçay ve Dandalaz çayları bulunmaktadır. İlde 14[5] baraj (Kemer Barajı, Topçam Barajı, Yaylakavak Barajı, İkizdere Barajı, Adnan Menderes Barajı, Karacasu Barajı, Gökçeburun Barajı, Katrancı Barajı, Hamzabali Barajı, Başçayır Barajı, İsabeyli Barajı, Güvendik Barajı, Karacahayıt Barajı ve Koyunlar Barajı) ve 10[5] adet gölet bulunmaktadır. DSİ tarafından ilde inşa halinde bulunan baraj, gölet, sulama, taşkın ve içme suyu tesis projeleri[6] de bulunmaktadır.
Nüfus
değiştirAydın il nüfus bilgileri | ||||
---|---|---|---|---|
Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
1927[7] | 212.541 | 26 | %20 42.440 170.101 %80 | |
1935[8] | 261.078 | 28 | %23 | %19 49.578 211.500 %81 |
1940[9] | 281.784 | 27 | %8 | %20 57.148 224.636 %80 |
1945[10] | 294.407 | 27 | %4 | %21 61.904 232.503 %79 |
1950[11] | 335.663 | 25 | %14 | %24 79.475 256.188 %76 |
1955[12] | 414.564 | 16 | %24 | %26 108.752 305.812 %74 |
1960[13] | 467.341 | 17 | %13 | %30 141.686 325.655 %70 |
1965[14] | 524.918 | 17 | %12 | %32 165.953 358.965 %68 |
1970[15] | 564.802 | 22 | %8 | %33 186.856 377.946 %67 |
1975[16] | 609.869 | 23 | %8 | %35 214.505 395.364 %65 |
1980[17] | 652.488 | 23 | %7 | %38 245.329 407.159 %62 |
1985[18] | 743.419 | 23 | %14 | %41 302.311 441.108 %59 |
1990[19] | 824.816 | 22 | %11 | %47 384.711 440.105 %53 |
2000[20] | 950.757 | 20 | %15 | %52 493.114 457.643 %48 |
2007[21] | 946.971 | 20 | %0 | %57 536.758 410.213 %43 |
2008[22] | 965.500 | 20 | %2 | %58 556.700 408.800 %42 |
2009[23] | 979.155 | 20 | %1 | %59 573.884 405.271 %41 |
2010[24] | 989.862 | 20 | %1 | %59 588.552 401.310 %41 |
2011[25] | 999.163 | 20 | %1 | %60 599.973 399.190 %40 |
2012[26] | 1.006.541 | 20 | %1 | %61 611.846 394.695 %39 |
2013[27] | 1.020.957 | 20 | %1 | Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır. |
2014[28] | 1.041.979 | 20 | %2 | |
2015[29] | 1.053.506 | 20 | %1 | |
2016[29] | 1.068.260 | 20 | %1 | |
2017[29] | 1.080.839 | 20 | %1 | |
2018[29] | 1.097.746 | 20 | %2 | |
2019[29] | 1.110.972 | 20 | %1 | |
2020[29] | 1.119.084 | 20 | %1 | |
2021[29] | 1.134.031 | 20 | %1 | |
2022[29] | 1.148.241 | 19 | %1 | |
2023[29] | 1.161.702 | 19 | %1 |
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[30])
Aydın İl Nüfusu: 1.161.702 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 8.117 km²'dir. İlde km²'ye 143 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 503 kişi ile Kuşadası'dır)
İlde yıllık nüfus artış oranı %1,17 olmuştur. 6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 17 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 671 mahalle bulunmaktadır.
Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Koçarlı (%3,45)- Nazilli (-% 0,41).
2023 yılı sonunda Aydın ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | |||||||
İlçe | Nüfus 2022 | Nüfus 2023 | Fark | Değişim% | Mah.Say. | Alanı km2[31] | Yoğunluk |
Bozdoğan | 32.607 | 32.528 | -79 | -0,24 | 55 | 859 | 38 |
Buharkent | 13.022 | 13.187 | 165 | 1,26 | 14 | 124 | 106 |
Çine | 48.466 | 48.585 | 119 | 0,25 | 72 | 820 | 59 |
Didim | 97.000 | 100.189 | 3.189 | 3,24 | 16 | 424 | 236 |
Efeler | 303.772 | 308.039 | 4.267 | 1,40 | 83 | 624 | 494 |
Germencik | 44.172 | 44.793 | 621 | 1,40 | 36 | 394 | 114 |
İncirliova | 55.848 | 56.934 | 1.086 | 1,93 | 28 | 188 | 303 |
Karacasu | 17.620 | 17.880 | 260 | 1,47 | 38 | 727 | 25 |
Karpuzlu | 10.590 | 10.616 | 26 | 0,25 | 23 | 286 | 37 |
Koçarlı | 21.832 | 22.599 | 767 | 3,45 | 52 | 455 | 50 |
Köşk | 28.235 | 28.440 | 205 | 0,72 | 28 | 187 | 152 |
Kuşadası | 130.835 | 133.177 | 2.342 | 1,77 | 23 | 265 | 503 |
Kuyucak | 26.111 | 26.047 | -64 | -0,25 | 36 | 544 | 48 |
Nazilli | 162.737 | 162.074 | -663 | -0,41 | 82 | 691 | 235 |
Söke | 123.301 | 124.217 | 916 | 0,74 | 49 | 1064 | 117 |
Sultanhisar | 20.230 | 20.399 | 169 | 0,83 | 18 | 220 | 93 |
Yenipazar | 11.863 | 11.998 | 135 | 1,13 | 18 | 245 | 49 |
Aydın | 1.148.241 | 1.161.702 | 13.461 | 1,17 | 671 | 8.117 | 143 |
Madencilik
değiştirMaden | İşletilen sahalar |
---|---|
Kömür | Şahnalı, Koçarlı, Söke sahaları |
Mermer | Karacasu sahaları |
Kuvars | Çine, Söke sahaları |
Feldispat | Karpuzlu, Çine, Söke sahaları |
Zımpara taşı | Karacasu sahaları |
Aydın ili madencilik açısından zengindir. Özellikle seramik ve cam endüstrisi için önemli endüstriyel hammadeler olan feldspat[32] ve kuvars[32] il ekonomisine katkıda bulunmakta ve ihraç edilmektedir. İlde işletilen kömür, mermer, kuvars, feldispat, zımpara taşı sahaları bulunmaktadır. Ekonomiklik ve/veya kalite problemlerinden dolayı çıkarılmayan; potansiyel ve görünür rezervlere sahip altın, asbest, bakır-kurşun-çinko, barit, cıva, demir, diatomit, grafit, kükürt, vermikülit, talk ve uranyum yatakları bulunmaktadır.[33]
Ayrıca il oldukça zengin jeotermal sahalara sahiptir. Buharkent, Germencik, Sultanhisar, Efeler, Kuşadası'nda işletilen veya potansiyel olarak keşfedilmiş kuyular bulunmaktadır. İlde ayrıca 8 tane jeotermal elektrik santrali bulunmaktadır.
Spor
değiştir2018-2019 sezonu sonunda, Aydın ili spor kulüplerinden bir üst lige yükselen ya da küme düşen olmamıştır. Futbolda Nazilli Belediyespor 2. Ligde play-off maçları sonunda lig 10.su olmuştur. Aydın'ın tek süper lig takımı Aydın Büyükşehir Belediyespor Kadın Voleybol takımı Avrupa'da Challenge Cup'ta final oynayarak 2. olma başarısını elde etmiştir. Aydın PTT SK, Hentbol Erkekler 1. Lig'de 9. olmuştur. Diğer kulüpler 2., 3. ve bölgesel ligdedir.
Aydınspor isimli spor kulübü Aydın ilini temsil etmekteydi. Günümüzde Süper Amatör Lig'de olan Aydınspor 1991-1992 sezonunda Süper Lig'e yükselmişti.[34]
Önemli spor tesisleri: Adnan Menderes Stadyumu (10.988), Mukan Perinçek Stadyumu (10.500), Kuşadası Özer Türk Stadı (8.000), Söke Şehir Stadı (5.000), Atatürk Spor Salonu (2.000), Mimar Sinan Spor Salonu (2.000), Kardeşköy Sentetik Atletizm Pisti ve 3 adet yarı olimpik kapalı yüzme havuzu.
Yönetim
değiştirMerkezi yönetim
değiştirBüyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur. Aydın, bir ‘büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır. Aydın Valisi Yakup Canbolat, Ağustos 2023/376 sayılı kararla Bursa Valisi iken atanmıştır.[35]
Yerel yönetim
değiştirBüyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.
Aydın | |
---|---|
CHP | 9 / 18
|
AK Parti | 5 / 18
|
MHP | 2 / 18
|
İYİ Parti | 2 / 18
|
Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[36][37] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır. Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16. madde)
Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı, Özlem Çerçioğlu (CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %50,53 oy oranıyla seçilmiştir.[38] Aydın Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 82'dir. Büyükşehir Belediye Başkanı, 18 ilçe belediye başkanı ve 63 üye. Bunların 19'u AK Parti, 56'sı CHP, 6'sı MHP, 2'si İYİ Parti'dir.[39]
İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimleri'ne göre, iki değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 14'ü CHP ve 4'ü AK Parti'li belediye başkanıdır.[40]
Eğitim
değiştirİlde bir adet devlet üniversitesi bulunmaktadır. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi 1992[41] yılında kurulmuştur. Üniversitede 3 enstitü, 20 fakülte, 1 devlet konservatuvarı, 6 yüksekokul, 19 meslek yüksekokulu, 35 araştırma ve uygulama merkezi bulunmaktadır. Ayrıca toplam 446 ilköğretim okulu bulunmaktadır.
Altyapı
değiştirUlaşım
değiştirDemiryolu
değiştirOsmanlı hükûmetinin İngiliz sermayeli Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC)'ne verdiği imtiyaz ile inşa edilen ve Aydın'a kadarki kısmı 1 Temmuz 1866'da hizmete giren İzmir-Alsancak – Eğirdir demiryolu ve bu hattın şubesi olan Ortaklar – Söke şube demiryolu[42] Aydın iline hizmet vermektedir. Anadolu'nun ilk, Osmanlı İmparatorluğu'nun ikinci demiryolu olan bu hat, Ege Bölgesi'nin güney ve güneydoğusunda çıkarılan madenler ile Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarında yetiştirilen çeşitli tarım ürünlerinin, özellikle incirin İzmir Limanı'na daha hızlı getirilip ihracatının yapılabilmesi amacıyla inşa edilmiştir. 1935 yılında TCDD tarafından satın alınarak kamulaştırılmıştır. Hat üzerinde Göller Ekspresi ve Güller Ekspresi Anahat Trenleri ve Basmane – Denizli, Basmane – Nazilli, Söke – Denizli ve Söke – Nazilli Bölgesel Trenler hizmet vermektedir.
Karayolu
değiştirİzmir ile Aydın arasında, İzmir - Aydın Otoyolu olarak bilinen Otoyol 31[43] bulunmaktadır. Bu otoyol üzerinde de Türkiye'nin en uzun üçüncü tüneli, Türkiye Otoyolları üzerindeki en uzun ikinci tüneli olan 75. Yıl Selatin Tüneli bulunmaktadır. Aydın Büyükşehir Belediyesi Sarı Otobüslerinin 11.12.2015 tarihinde hizmete başlaması ile ilçeler arası ulaşım daha da kolaylaşmış[44] ve Aydın Büyükşehir Belediyesi'nin belirlediği fiyat politikası ile diğer ulaşım seçeneklerine kıyasla biraz daha uygun hale gelmiştir. İl genelinde toplu taşımada Aykart kullanılmaktadır. Ayrıca yapımı devam eden Otoyol 31'in 140 km'lik Aydın - Denizli Otoyolu kısmının inşaatı devam etmektedir.[45] Otoyolun kalan kısmının açılması ile birlikte Ege Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi arasındaki ulaşımın kısalması, turizm ve ticaret gelirlerinin de pozitif yönde arttıcağı öngörülmektedir.
Denizyolu
değiştirKuşadası Limanı'ndan denizyolu ulaşımı sağlanmaktadır. Kruvaziyer turizminin önemli limanlarından biridir.[46] Ayrıca Yunanistan'ın Sisam adasına karşılıklı feribot seferleri düzenlenmektedir.[47]
Havayolu
değiştirAydın'ın Efeler ilçesinde bir havalimanı bulunmaktadır. 1.435 metre uzunluğunda piste sahip olan bu havalimanı yıllarca kullanılmamıştır. 2012 yılında işletme hakkı Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından 20 yıllığına Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığına devredilmiştir. Günümüzde Türk Hava Yolları Uçuş Akademisi adıyla, 27[48] eğitim uçağıyla pilotaj eğitimi için kullanılmaktadır.
Sağlık
değiştirAydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne bağlı 1 tane eğitim ve araştırma hastanesi, Sağlık Bakanlığı'na bağlı 10 tane devlet hastanesi, 6 tane entegre devlet hastanesi, 3 tane ağız ve diş sağlığı merkezi, 128 tane aile sağlığı merkezi bulunmaktadır. Ayrıca Efeler ilçesi Kuyulu mahallesi sınırları içerisinde 1500 yatak kapasiteli, günlük 20 bin kişiye hizmet verecek olan Aydın Şehir Hastanesi inşaatı devam etmektedir.[49]
Kaynakça
değiştir- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b "İl ve İlçe Yüz Ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2019.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları". TÜİK. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2024.
- ^ "Köppen-Geiger İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye'nin İklim Tipleri". dergipark.org.tr. Temmuz 2017. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2019.
- ^ a b >"DSİ 21. Bölge İşletmedeki Baraj ve Göletler". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "DSİ 21. Bölge İnşa Halindeki Tesisler". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i
- "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Aydın Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Aydın Nüfusu". nufusune.com.
- "Aydın Nüfusu". nufusubu.com.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Şubat 2020.
- ^ a b "DÜNYA'NIN EN KALİTELİ MADEN REZERVLERİ ÇİNE'DE". Aydın Adnan Menderes Üniversitesi İletişim Fakültesi / Gazetecilik Bölümü Öğrenci Uygulama Haber Sitesi. 26 Aralık 2021. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Aydın ili Maden Haritası" (PDF). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. 25 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ İHA (26 Ağustos 2020). "Aydınspor tarihi Fenerbahçe galibiyetini 30'uncu yıl dönümünde andı". Hürriyet. 28 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Kuruluş ve Tarihçe". 13 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "ORC History" [ORC Tarihi]. Trains of Turkey. 25 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2022.
- ^ "Karayolları Genel Müdürlüğü Otoyollar". 9 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021.
- ^ "sarı otobüs saatleri". Aydın Büyükşehir Belediyesi. 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Aydın - Denizli Otoyolu Projesi". Karayolları Genel Müdürlüğü. 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Kruvaziyer ve Yat Limanları". Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Kuşadası Samos Feribot Seferleri". 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Türk Hava Yolları Uçuş Akademisi". 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020.
- ^ "Aydın Şehir Hastanesi inşaatının yüzde 95'i tamamlandı". Anadolu Ajansı. 8 Ekim 2022. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.