Australopithecus

hominid cinsi
(Australopitekuslar sayfasından yönlendirildi)

Australopithecus, Australopitekus ya da Australopitek (Yunanca: güney maymunu), yaklaşık 4.2 milyon yıl öncesinden 1.2 milyon yıl öncesine dek Afrika'da yaşamış, insan benzeri iki ayaklı insansı cinsi. Taşılları, Doğu ve Güney Afrika boyunca dağılmıştır. Australopitekus, kesin biçimde hominin olarak değerlendirilen, bilinen en eski insansıdır. Homo cinsini oluşturan insanlara göre; daha kısa bacaklar, dolayısıyla daha kısa bir boy, daha uzun kollar ve el ile ayaklardaki ağaçsıl uyarlanmalar ile ayrılır.[1]

Australopithecus
Yaşadığı dönem aralığı: 4,2-1,2 myö
Blankan-Çibanyen 
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Primates
Alt takım: Haplorhini
İnfra takım: Simiiformes
Familya: Hominidae
Alt familya: Homininae
Oymak: Hominini
Alt oymak: Australopithecina
Cins: Australopithecus
R.A. Dart, 1925
Tip tür
Australopithecus africanus
R. A. Dart, 1925
Türler

Geleneksel olarak barındırılan, ancak kladistik olarak barındırılmayan cinler:

Australopitekus türlerine ait örneklerin bulunduğu taşıl alanları.

Keşif tarihi değiştir

 
Lucy, Australopithecus afarensis holotipinin montelenmiş iskeleti, Frankfurt.

Australopitekus taşılları ilk olarak 1924'te, Güney Afrika'da antropolog Raymond Dart tarafından bulunmuştur. Dart, bir çocuk kafatasını, Güney Afrika'nın Vryburg kenti yakınlarındaki Taung'da bulmuştur - Taung Çocuğu. Dart, Australopithecus africanus diye adlandırdığı bu türün bir hominid (şimdiki tanımıyla hominin) olduğuna inanmıştır ve sözleri söylemiştir: "Yaşayan maymunlar ve insanlar arası bir varlık". Ancak bilim adamlarının büyük çoğunluğu o dönemde, bu taşılın soyu tükenmiş bir maymuna ait olduğu kanısındaydılar. Geçen 35 sene içinde ise elde edilen kanıtlar bu taşılın gerçekten de bir hominide ait olduğunu göstermektedir.[1]

1974'te araştırmacılar, Hadar, Etiyopya'ya bir başka australopitekusun iskeletinin iyi korunmuş bir bölümüne rastlamışlardır. 3.2 milyon yıllık olan bu fosile Lucy adı verilmiştir. Lucy, ayakta yürüyebiliyordu ve bedeniyle orantılı ancak çağdaş insaninkinden daha uzun kollara sahipti. 1978'de Laetoli, Tanzanya'da, 3.6 milyon yıl önce yaşayan bir hominidin ayak izlerinin yanında kemikleri de bulunmuştur.[2] Bilim insanları, Lucy ve Laetoli taşıllarını Australopithecus afarensis diye adlandırmışlardır. 1998'de ise Johannesburg, Güney Afrika yakınlarındaki Sterkfontein'de, bütün bir Australopithecus africanus iskeleti keşfedilmiştir.[3][4]

Açıklama değiştir

 
Australopithecus afarensis'in tartışmalı bir yeniden canlandırması.

Australopithecus cinsi, 4.18 ile yaklaşık 2 milyon yıl öncesi arasındaki zaman dilimini kapsayan hominin türlerinin bir koleksiyonudur. Australopitekuslar, kalın mine kapaklı büyük çiğneme dişleri olan, ancak beyinleri büyük insansı maymunlarınkinden çok az daha büyük olan, karada yaşayan, iki ayaklı, -insan olmayan- insansı maymun benzeri hayvanlardı. Onlar insanların içinde bulunduğu Homo cinsinin bilinen en yakın akrabalarıdır ve büyük olasılıkla bu uyarlanabilir yayınımın parçası olan bir türden Homo türemiştir.[1]

Australopitkuslar, iyi bir ağaç tırmanıcısı olmanın yanında, iki ayak üzerinde dik biçimde yürümüşlerdir. "Dik duruşun ana kanıtları arasında kafatasının dik konumu ve dikey duruşa izin veren eğrilikleri olan bir omurga, iki alt örgen üzerinde itme ve denge için etkili kaldıraç sağlayan kısa, geniş bir pelvis, birlikte ayakları bugün insanlarda olduğu gibi doğrudan dizlerin altına konumlandıran bir uyluksal taşıma açısı ve ayak bileği eklemine dikey olarak yönlendirilmiş bir kaval kemiği, karşı konumlandırılabilir (kavrayan) büyük ayak parmakları olmayan uzunlamasına ve enine kemerli sert ayaklar bulunur." Ayrıca, Tanzanya'da bulunan 3.66 milyon yıllık ayak izleri de iki ayaklılığın doğrudan kanıtıdır.[1]

Yapı değiştir

 
Australopithecus afarensis'in onarılmış bir kafatası.

Australopithecus türleri, çağdaş insan beyninin yaklaşık %35'ine eşdeğer olan[5] ortalama 466 cc'lik bir kafatası oylumuna sahipti.[6][7] Australopithecus türlerinin çoğu, genellikle 1,2 ile 1,5 metre boyunda ve 30-50 kilogram ağırlığındaydı.[8] Erkeklerin kadınlardan daha büyük olması, yani önemli derecede eşeysel dimorfizm sergilemeleri olanaklıdır.[9] A. Zihlman'a göre, Australopithecus vücut oranları bonoboların (Pan paniscus) vücut oranlarına çok benzemektedir.[10] Orrorin tugenensis gibi daha eski taşıllar, yaklaşık altı milyon yıl önce, genetik çalışmaların gösterdiği insanlarla şempanzeler arasındaki bölünme zamanına yakın bir dönemde, iki ayaklılığa işaret ediyor. Bu, dik, düz bacaklı yürüyüşün ağaçta yaşamaya bir uyarlanma olarak ortaya çıktığını göstermektedir.[11]

Taksonomi değiştir

Paleoantropologlar, genel olarak 8 Australopithecus türü belirlemişlerdir. En yaşlısından en gencine doğru bunlar:

Australopitekusların büyük yüz ve azıları olmasına karşın, A. aethiopicus, A. boisei ve A. robustus; diğerlerinden daha büyük çene ve dişlere sahiptir. Bazı paleoantropologlar bu güçlü australopitekusları Paranthropus olarak adlandırılan bir cinse yerleştirirler.[1]

Teknoloji değiştir

Bir zamanlar Australopithecus'un Homo gibi aletler üretemeyeceği düşünülüyordu, ancak A. garhi'nin taş aletlerle geliştirdiğine dair kanıtlar taşıyan büyük memeli kemikleriyle ilişkili keşfi, durumun böyle olmadığını gösterdi.[12][13] 1994 yılında keşfedilen bu kanıtlar, A. afarensis'e atfedilen 3.4 myö'ye tarihlenen kesik işaretlerinin 2010 yılında keşfine[14] ve muhtemelen Kenyanthropus'a atfedilen Turkana Gölü'nden 3.3 myö'ye tarihlenen Lomekwi kültürünün 2015'te keşfine dek,[15] o zamanki üretimin en eski kanıtıydı.[16][17] 2019'da Afar Bölgesi'ndeki Ledi-Geraru'da yaklaşık 2,6 milyon yıl öncesine tarihlenen daha fazla taş alet bulundu, ancak bunlar Homo'ya atfedilebilir.[18]

Ayrıca bakınız değiştir

Dış bağlantılar değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d e Ward, C. V. & Hammond, A. S. (2016). "Australopithecus and Kin", 7. Nature Education Knowledge. 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  2. ^ McNutt, Ellison J.; Hatala, Kevin G.; Miller, Catherine; Adams, James; Casana, Jesse; Deane, Andrew S.; Dominy, Nathaniel J.; Fabian, Kallisti; Fannin, Luke D.; Gaughan, Stephen; Gill, Simone V. (Aralık 2021). "Footprint evidence of early hominin locomotor diversity at Laetoli, Tanzania". Nature (İngilizce). 600 (7889): 468-471. doi:10.1038/s41586-021-04187-7. ISSN 1476-4687. 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  3. ^ Clarke, R.J. (1998). First ever discovery of a well-preserved skull and associated skeleton of an Australopithecus 7 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. South African Journal of Science, 94; ss. 460–463.
  4. ^ Kastalia Medrano (6 Aralık 2017). "Little Foot Skeleton Unveiled to Public in South Africa". Newsweek (İngilizce). 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023. 
  5. ^ "Australopithecus afarensis". The Smithsonian Institution's Human Origins Program (İngilizce). 24 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023. 
  6. ^ Kimbel, William H.; Villmoare, Brian (5 Temmuz 2016). "From Australopithecus to Homo: the transition that wasn't†". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 371 (1698). doi:10.1098/rstb.2015.0248. ISSN 0962-8436. PMC 4920303 $2. PMID 27298460. 
  7. ^ "Human evolution - Increasing brain size". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2021. 
  8. ^ McHenry, Henry M. (Nisan 1992). "Body size and proportions in early hominids". American Journal of Physical Anthropology. 87 (4): 407-431. doi:10.1002/ajpa.1330870404. ISSN 0002-9483. 
  9. ^ Beck, Roger B. (1999). McDougal Littell world history : patterns of interaction. Internet Archive. Evanston, Ill. : McDougal Littell. ISBN 978-0-395-87274-1. 
  10. ^ Zihlman, Adrienne L.; Cronin, John E.; Cramer, Douglas L.; Sarich, Vincent M. (Ekim 1978). "Pygmy chimpanzee as a possible prototype for the common ancestor of humans, chimpanzees and gorillas". Nature (İngilizce). 275 (5682): 744-746. doi:10.1038/275744a0. ISSN 1476-4687. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021. 
  11. ^ Thorpe, S. K. S.; Holder, R. L.; Crompton, R. H. (1 Haziran 2007). "Origin of Human Bipedalism As an Adaptation for Locomotion on Flexible Branches". Science (İngilizce). 316 (5829): 1328-1331. doi:10.1126/science.1140799. ISSN 0036-8075. PMID 17540902. 9 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2021. 
  12. ^ Asfaw, Berhane; White, Tim; Lovejoy, Owen; Latimer, Bruce; Simpson, Scott; Suwa, Gen (23 Nisan 1999). "Australopithecus garhi: A New Species of Early Hominid from Ethiopia". Science (İngilizce). doi:10.1126/science.284.5414.629. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  13. ^ Heinzelin, Jean de; Clark, J. Desmond; White, Tim; Hart, William; Renne, Paul; WoldeGabriel, Giday; Beyene, Yonas; Vrba, Elisabeth (23 Nisan 1999). "Environment and Behavior of 2.5-Million-Year-Old Bouri Hominids". Science (İngilizce). doi:10.1126/science.284.5414.625. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  14. ^ McPherron, Shannon P.; Alemseged, Zeresenay; Marean, Curtis W.; Wynn, Jonathan G.; Reed, Denné; Geraads, Denis; Bobe, René; Béarat, Hamdallah A. (Ağustos 2010). "Evidence for stone-tool-assisted consumption of animal tissues before 3.39 million years ago at Dikika, Ethiopia". Nature (İngilizce). 466 (7308): 857-860. doi:10.1038/nature09248. ISSN 1476-4687. 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2021. 
  15. ^ Harmand, Sonia; Lewis, Jason E.; Feibel, Craig S.; Lepre, Christopher J.; Prat, Sandrine; Lenoble, Arnaud; Boës, Xavier; Quinn, Rhonda L.; Brenet, Michel; Arroyo, Adrian; Taylor, Nicholas (Mayıs 2015). "3.3-million-year-old stone tools from Lomekwi 3, West Turkana, Kenya". Nature (İngilizce). 521 (7552): 310-315. doi:10.1038/nature14464. ISSN 1476-4687. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  16. ^ Semaw, S.; Renne, P.; Harris, J. W. K.; Feibel, C. S.; Bernor, R. L.; Fesseha, N.; Mowbray, K. (Ocak 1997). "2.5-million-year-old stone tools from Gona, Ethiopia". Nature (İngilizce). 385 (6614): 333-336. doi:10.1038/385333a0. ISSN 1476-4687. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  17. ^ Semaw, Sileshi; Rogers, Michael J; Quade, Jay; Renne, Paul R; Butler, Robert F; Dominguez-Rodrigo, Manuel; Stout, Dietrich; Hart, William S; Pickering, Travis; Simpson, Scott W (1 Ağustos 2003). "2.6-Million-year-old stone tools and associated bones from OGS-6 and OGS-7, Gona, Afar, Ethiopia". Journal of Human Evolution (İngilizce). 45 (2): 169-177. doi:10.1016/S0047-2484(03)00093-9. ISSN 0047-2484. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022. 
  18. ^ Braun, David R.; Aldeias, Vera; Archer, Will; Arrowsmith, J. Ramon; Baraki, Niguss; Campisano, Christopher J.; Deino, Alan L.; DiMaggio, Erin N.; Dupont-Nivet, Guillaume; Engda, Blade; Feary, David A. (11 Haziran 2019). "Earliest known Oldowan artifacts at >2.58 Ma from Ledi-Geraru, Ethiopia, highlight early technological diversity". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 116 (24): 11712-11717. doi:10.1073/pnas.1820177116. ISSN 0027-8424. PMC 6575601 $2. PMID 31160451. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2022.