Apollo Projesi

NASA insanlı ay yolculuğu programı
(Apollo programı sayfasından yönlendirildi)

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

Apollo programı
ÜlkeABD
OrganizasyonNASA
AmaçMürettebatlı ay inişi
DurumTamamlandı
Program geçmişi
Maliyet
  • 25,4 milyar dolar (1973)[1]
Süre1961–1972
İlk uçuş
  • SA-1
  • 27 Ekim 1961 (1961-10-27)
İlk mürettebatlı uçuş
Son uçuş
Başarılar32
Başarısızlıklar2 (Apollo 1 and 13)
Kısmi başarısızlıklar1 (Apollo 6)
Fırlatma yeri
Araç bilgisi
Mürettebatlı uzay aracı
Fırlatma aracı

Apollo uzay gemileri 3 kişilik bir kabin, bir füze ve özitmeli bir kapsülden oluşuyordu. Füze, fırlatma ve manevra amaçlı; kapsül, uzay gemisi ile Ay yüzeyi arasındaki ilişkiyi sağlayabilme amaçlıydı. (Önce uzay gemisi fırlatılarak Ay yörüngesine yerleştirilir, sonra 3 astronottan ikisi kapsüle geçerek Ay yüzeyine bu kapsülün geri itmeli fren sistemi sayesinde Ay'a iner. Görevleri bitince de yörüngede bekleyen uzay gemisine geri dönerler.)

Apollo 6 fırlatma halkasından ayrılıyor
Apollo 11'in kalkışı

NASA, Ay'a insanlı gemi göndermeden önce insansız Orbiter, Ranger ve Surveyor araçlarını gönderdi. Bunlar yardımı ile Ay'ın yüzeyinde Apollo'nun inişi için uygun yer arandı.

Ay yüzeyine inmeden önce Apollo Projesi'nde görev alanların insan yaşamına gelecek zararı en aza indirgemek amacıyla planladığı bir dizi uçuş sırasında 4 ayrı plan düşünülmüştü:

Doğrudan Yükseliş: Bu plana göre uzay gemisi doğrudan Ay'a fırlatılacaktı ve tüm uzay aracının yapacağı tek iş Ay'a önce inip sonra kalkmak olacaktı. Bu işlem için dönemin en güçlü roketi Nova[kaynak belirtilmeli] roketinden daha güçlü bir rokete gereksinim vardı.

Dünya Yörüngesinde Buluşma: Bu plan; biri uzay gemisini, öteki de yakıtı barındıran iki Saturn V roketinin fırlatma işlemini gerektiriyordu. Uzay gemisi Dünya yörüngesine yerleşecek ve yeterli yakıtla doldurularak Ay'a gidip gelecekti. Yeniden tüm uzay aracı Ay yüzeyine oturacaktı.

Ay Yüzeyinde Buluşma: Bu plan ise, biri itici yakıtı taşıyan ve Ay'a iniş yapacak olan insansız araç ile onu bir süre sonra izleyecek olan insanlı iki uzay gemisinden oluşuyordu. İtici yakıt, insanlı araç Dünya'ya dönmeden insansız araçtan insanlı araca aktarılacaktı.

Ay Yörüngesinde Buluşma: Bu plan seçilen plan olmuştur. Plana göre uzay aracı Komuta Modülü, Hizmet Modülü ve Ay Örümceği'nden oluşuyordu. Komuta Modülü ve Hizmet Modülü üç astronotun 5 günlük Ay yolculuğu için gerekli yaşamsal sistemleri ve araç atmosfere geri dönerken gerekecek olan ısı kalkanını barındırıyordu. Ay Örümceği, ana parçadan Ay yörüngesinde ayrılacak ve iki astronotu Ay yüzeyine iniş için taşıyacaktı. En sonda da Komuta Modülü ile Hizmet Modülü dönecekti. Atmosfere girerken Hizmet Modülü de terk edilecek ve böylelikle Dünya'ya geri dönen tek parça Komuta Modülü olacaktı.

Tüm planları birbiriyle karşılaştırdığımızda Ay Yörüngesinde Buluşma planı uzay aracının yalnızca ufak bir bölümünün Ay'a inişi nedeniyle geri dönüş yolculuğu için fırlatılması gereken kütleyi en aza indiriyordu. Geri fırlatılacak kütle, iniş motoru ve iniş vitesinin de Ay yüzeyinde bırakılmasıyla daha da aza indirgenmiştir.

Projenin uygulanışı boyunca elde edilen birçok başarıya karşın 2 büyük başarısızlık yaşandı. İlki Apollo 1'in fırlatılış provası sırasında 3 astronotun(Gus Grissom, Edward Higgins White ve Roger Chaffee) ölümü, ikincisi ise Apollo 13'ün patlama geçirmesiydi. Bu felaket proje mühendislerinin, uçuş denetçilerinin ve ekip üyelerinin çabaları sayesinde astronotlara bir şey olmadan atlatıldı.

İlk önemli adım 21 Aralık 1968'de fırlatılan Apollo 8'in Ay'ın yörüngesine oturtulması ve Ay çevresinde 10 kez dönmesiyle atıldı. 3 Mart 1969'da Apollo 9 ile Ay'a inmede kullanılacak Ay Örümceği denendi. Apollo'nun ana gövdesinden bir tünelle Ay Örümceği'ne geçilerek ilk kez araç dışına çıkmadan bir araçtan diğerine aktarma yapıldı.

Apollo Projesi'nin en büyük başarısını Apollo 11 gerçekleştirdi. 16 Temmuz 1969'da Cape Kennedy uzay üssünden fırlatılan Apollo 11'in içindeki astronotlardan Neil Armstrong ve Edwin Aldrin 20 Temmuz'da Eagle adlı Ay Örümceği'ne geçtiler ve 21 Temmuz'da sabahın erken saatlerinde Ay'a ayak bastılar. 14 Kasım 1969'da fırlatılan Apollo 12 ile 19 Kasım'da Ay'a 2. kez insan indirme başarısı sağlandı. Apollo 13 Ay yolundayken bir patlama geçirdi ve aracın büyük bölümü parçalandı. Astronotlar güçlükle Dünya'ya geri dönebildiler ve böylece bir felaket atlatılmış oldu. Apollo 15 astronotları uzay aracı ile birlikte götürülen Ay Taşıtı ile Ay yüzeyinde dolaşarak geniş ölçüde örnek topladılar. Apollo 16, yaklaşık 100 kg ağırlığında bir Ay taşı getirdi. Apollo 17 ise 1972 yılının aralığında son Ay seferini gerçekleştirdi.

İnsanlı yolculuklar

değiştir
Görev Fırlatma Roketi Fırlatma Aracı Komutan Başpilot Pilot Komuta-Hizmet Modülü Adı Ay Örümceği Adı Fırlatma Tarihi Fırlatma Zamanı Görevdeki Süresi
Apollo 1 Saturn IB AS-204 Grissom White Chaffee - Ay Örümceği yok 21 Şubat 1967 (Planlanan Tarih) - -
Fırlatılamadı. 27 Ocak 1967'de Gus Grissom, Edward White ve Roger Chaffee bir deneme sırasında fırlatma platformunda çıkan yangın sonucunda yaşamlarını yitirdiler.
Görev Fırlatma Roketi Fırlatma Aracı Komutan Komuta-Hizmet Modülü Pilotu Ay Örümceği Pilotu Komuta Modülü Adı Ay Örümceği Adı Fırlatma Tarihi Fırlatma Zamanı Görevdeki Süresi
Apollo 7 Saturn IB AS-205 Schirra Eisele Cunningham - Ay Örümceği yok 11 Ekim 1968 15.02 GMT 10gün 20sa
09dk 03sn
Apollo'nun ve Saturn IB'nin insanlı ilk uzay yolculuğu.
Apollo 8 Saturn V AS-503 Borman Lovell Anders - Ay Örümceği yok 21 Aralık 1968 12.51 GMT 06gün 03sa
00dk 42sn
Ay çevresinde insanlı ilk uçuş ve Saturn V'in insanlı ilk uzay yolculuğu.
Apollo 9 Saturn V AS-504 McDivitt Scott Schweickart Gumdrop Spider 3 Mart 1969 16.00 GMT 10gün 01sa
00dk 54sn
Ay Örümceği'yle insanlı ilk uzay yolculuğu.
Apollo 10 Saturn V AS-505 Stafford Young Cernan Charlie Brown Snoopy 18 Mayıs 1969 16.49 GMT 08gün 00sa
03dk 23sn
Ay Örümceği'yle Ay çevresinde ilk uzay yolculuğu.
Apollo 11 Saturn V AS-506 Armstrong Collins Aldrin Columbia Eagle 16 Temmuz 1969 13.32 GMT 08gün 03sa
18dk 35sn
Ay'a ilk kez ayak basılması. 20 Temmuz.
Apollo 12 Saturn V AS-507 Conrad Gordon Bean Yankee Clipper Intrepid 14 Kasım 1969 16.22 GMT 10gün 04sa
36dk 24sn
Apollo 13 Saturn V AS-508 Lovell Swigert Haise Odyssey Aquarius 11 Nisan 1970 19.13 GMT 05gün 22sa
54dk 41sn
Oksijen tankının yolculuk sırasında patlamasıyla görev iptal edildi. İlk ve -2007 itibarıyla- tek yörüngeye girmeden insanlı Ay yolculuğu.
Apollo 14 Saturn V AS-509 Shepard Roosa Mitchell Kitty Hawk Antares 31 Ocak 1971 21.03 GMT 09gün 00sa
01dk 58sn
Merkür-Redstone 3'ün astronotu Alan Shepard'ın Ay'da ilk kez golf oynaması.
Apollo 15 Saturn V AS-510 Scott Worden Irwin Endeavour Falcon 26 Temmuz 1971 13.34 GMT 12gün 07sa
11dk 53sn
İlk kez Ay Taşıtının kullanılması.
Apollo 16 Saturn V AS-511 Young Mattingly Duke Casper Orion 16 Nisan 1972 17.54 GMT 11gün 01sa
51dk 05sn
Ay'ın yüksek bölgelerine ilk kez iniş.
Apollo 17 Saturn V AS-512 Cernan Evans Schmitt America Challenger 7 Aralık 1972 05.33 GMT 12gün 13sa
51dk 59sn
Apollo'nun son Ay yolculuğu, gece fırlatılan ilk uzay aracı.[kaynak belirtilmeli]

İptal edilen görevler

değiştir
Görev adı Komutan Apollo Komuta-Hizmet Modülü Pilotu Ay Örümceği  Pilotu Görev Tarihi İptal edilme tarihi
Apollo 18 Gordon Brand Schmitt Temmuz 1972 2 Eylül 1970
Bütçe kesintisi
Apollo 19 Haise Pogue Carr Şubat 1973 2 Eylül 1970
Bütçe kesintisi
Apollo 20 Conrad Weitz Lousma Aralık 1974 4 Ocak 1970
Fırlatma roketi Skylab'ı fırlatmıştır.

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ United States. Congress. House. Committee on Science and Astronautics. (1973). 1974 NASA authorization: hearings, Ninety-third Congress, first session, on H.R. 4567 7 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Page 1271. Washington: U.S. Govt. Print. Off.

Dış bağlantılar

değiştir