Antik Çin
Antik Çin, MÖ 2100'de Xia Hanedanı ile başlayıp MÖ 221 yılında Çin İmparatorluğu'nun kuruluşu ile sona eren Çin tarihi dönemidir.[1] Bu dönemde Çin'de kültürel, sosyal, siyasi ve teknolojik gelişmeler yaşanmıştır.

Tarihçe
değiştirXia Hanedanı
değiştirAntik Çin'in MÖ 2100'de Büyük Yu'nun Xia Hanedanı'nı kurması ile başladığı kabul edilir.[2] Günümüzde Xia Hanedanı'nın varlığına dair kanıtlar çok azdır. Bu sebeple Xia Hanedanı, çoğu tarihçiler tarafından efsanevi ve mitolojik bir hanedan olarak kabul edilir.[3] Xia Hanedanı'nın son hükümdarı Jie döneminde zalim ve baskıcı bir yönetim olduğu için Shang Kabilesi'nin lideri Tang, Hükümdar Jie'yi indirerek başa geçmiştir. Bu olay sonucunda Xia Hanedanı MÖ 1600'de yıkılmıştır.
Shang Hanedanı
değiştirShang Kabilesi'nin lideri Tang'ın, MÖ 1600'de Xia Hanedanı'nı devirerek hükümdar olmasıyla Shang Hanedanı Dönemi başladı. Bu dönemde Çin'de ilk kez yazı kullanıldı. Shang Hanedanı, Antik Çin'in ilk arkeolojik ve belgeli kanıtları bulunan hanedanıdır.[4] Shang Hanedanı, MÖ 1046 yılında Wu Wang tarafından yıkılmıştır.
Zhou Hanedanı
değiştirWu Wang, MÖ 1046'da Shang Hanedanı'na karşı Muye Savaşı'nı kazanarak Zhou Hanedanı'nı kurmuştur. Zhou Hanedanı, Antik Çin'in en uzun süre hüküm süren hanedanıdır. Zhou Hanedanı, Batı Zhou Hanedanı ve Doğu Zhou Hanedanı olmak üzere iki döneme ayrılır.
Batı Zhou Hanedanı
değiştirBatı Zhou Hanedanı, Zhou Hanedanı'nın MÖ 1046 ile MÖ 771 yılları arasındaki ilk dönemidir. Bu dönemde merkezi otorite güçlüydü ve bu dönemde ilk kez Feodal Sistem kullanılmıştır.
Doğu Zhou Hanedanı
değiştirDoğu Zhou Hanedanı, Zhou Hanedanı'nın MÖ 770 ile MÖ 256 yılları arasındaki ikinci ve son dönemidir. Bu dönem, başkentin Haojing'den Louyang'a taşınmasından sonra başlamıştır. Bu dönemde merkezi otorite zayıflamıştır.
İlkbahar ve Sonbahar Dönemi
değiştirİlkbahar ve Sonbahar Dönemi, Doğu Zhou Hanedanı döneminde MÖ 770'ten MÖ 476'ya kadar süren dönemdir. Bu dönemde merkezi otorite zayıflamış ve gerçek güç derebeylerine geçmiştir.[5] Bu dönemde Çin'de bir sürü küçük devlet ortaya çıkmıştır.
Savaşan Devletler Dönemi
değiştirSavaşan Devletler Dönemi, Doğu Zhou Hanedanı döneminde MÖ 475 'ten MÖ 221'e kadar süren dönemdir. Bu dönem Zhou Hanedanı'nın otoritesinin zayıflaması ile başlamış ve MÖ 221'de Qin Devleti'nin tüm devletleri yenerek Qin Hanedanı'nı kurması ve bunun sonucunda da Çin İmparatorluğu döneminin başlamasıyla sona ermiştir.
Sosyal yapı
değiştirAntik Çin'de Zhou Hanedanı'ndan itibaren tüm insanlar Shi, Nong, Gong ve Shang adı verilen 4 sosyal sınıfa ayrılmıştır:[6]
Shi
değiştirBu sosyal sınıf, yönetici sosyal sınıftı ve sosyal ölçeğin en üstündeydi. Bu sosyal sınıfta soylular, bilginler ve yetkililer bulunuyordu. İlk zamanlarda Shi sınıfında ki bireyler savaşçı soylulardan oluşurken, daha sonraki dönemlerde bu sınıfı bilginler ve yöneticiler oluşturdu.
Nong
değiştirBu sosyal sınıf, köylü çiftçilerden oluşuyordu ve Çin halkının büyük çoğunluğu bu sosyal sınıftaydı. Bu sosyal sınıftakilerin çalıştığı çiftliklerin hepsi Shi sınıfına aitti ve köylülerin askeri koruma karşılığında bu çiftliklerde çalışmaları gerekiyordu. Bu sosyal sınıf Antik Çin'de Shi sınıfından sonra en üstün sınıftı.
Gong
değiştirBu sosyal sınıf, zanaatkarlardan ve sanatkarlardan oluşuyordu. Bu gruptaki insanlara zırhçılar, metal işçileri ve marangozlar dahildi. Gong sınıfındaki insanların sayısı Nong sınıfındakilerden daha azdı. Bu sosyal sınıf Antik Çin'deki Shi ve Nong sınıfının altında yer alıyordu.
Shang
değiştirBu sosyal sınıf, tüccarlardan ve iş sahiplerinden oluşuyordu. Shang sınıfındaki bireyler, diğer insanlara malzeme ve eşya satarak para kazanıyordu. Bu sosyal sınıf Antik Çin'deki en alt sınıftı.
Kültür ve Felsefe
değiştirAntik Çin, Konfüçyüsçülük ve Taoizm gibi önemli düşünce sistemlerinin doğduğu bir medeniyettir.[7] Bu felsefi düşünceler Çin'in sosyal düzeni, yönetim anlayışı ve halkın yaşam tarzı üzerinde büyük etkiler yaratmıştır. Konfüçyüsçülük, toplumdaki ahlaki değerlerin, aile yapısının ve hiyeraşik düzenin korunmasını amaçlamıştır. Taoizm ise doğayla uyumlu, sade ve dengeli bir yaşam anlayışını geliştirmiştir. Bu düşünce sistemleri eğitim ve hukuk gibi alanlarda da etkili olmuş, devlet yönetiminde rehber olarak kullanılmıştır. Ayrıca Moizm ve Legalizm gibi diğer düşüncelerde dönemin düşünsel çeşitliliğini artırmıştır.
Bilim ve Teknoloji
değiştirAntik Çin'de bilim ve teknolojide önemli gelişmeler yaşanmıştır. Antik Çin filozofları bilim, teknoloji, matematik ve astronomide büyük gelişmeler gerçekleştirdi. Kuyruklu yıldızların, güneş tutulmalarının ve süpernovaların ilk kaydedilen gözlemleri Çin'de yapıldı.[8] Çinli gökbilimciler, gökyüzü olaylarını sistematik biçimde gözlemleyerek kayıt altına almış, bu gözlemler zamanla takvimlerin hazırlanmasında ve tarım faaliyetlerinin düzenlenmesinde kullanılmıştır. Antik Çin'de bilim ve teknolojideki bu gelişmeler yalnızca kendi döneminin değil, sonraki medeniyetlerinde ilerlemesine katkı sağlamıştır.
Sanat
değiştirAntik Çin'de sanat, özellikle resim, hat sanatı ve heykelcilik gibi alanları kapsar.[9] Fakat Antik Çin'de bu alanların dışında farklı sanatlarda yapılmıştır. Antik Çin sanatı, Doğu Asya'daki komşu toplumların sanatlarını büyük bir şekilde etkilemiştir.[10] Antik Çin'de üretilen sanat eserleri, estetik değerlerin yanı sıra dönemin felsefi ve dini inançlarını da yansıtmaktadır.
Mirası
değiştirAntik Çin yalnızca Çin Halkı'nın değil aynı zamanda dünya tarihininde şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Bu dönemde gerçekleştirilen birçok buluş insanlık tarihine yön vermiştir. Bu buluşlara kâğıt ve pusula örnek verilebilir.[11] Ayrıca barutun keşfi ve matbaanın geliştirilmesi yalnızca Çin'de değil, ilerleyen yüzyıllarda tüm dünyada bilimsel ve toplumsal dönüşümlere zemin hazırlamıştır.
Galeri
değiştir-
Xia Hanedanı Haritası
-
Shang Hanedanı Haritası
-
Doğu Zhou Hanedanı Haritası
-
Büyük Yu'nun tasviri
-
Kral Tang'ın tasviri
-
Kral Wu Wang'ın tasviri
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Ancient China - History of Ancient Chinese Civilization". 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2025.
- ^ "History of Pre-İmperial China". 8 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2025.
- ^ "Xia dynasty | Definition, Dates, & Facts". 12 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ "Shang dynasty | Definition, Goverment, Time Period, Map, & Art". 18 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ "Spring and Autumn Period | Confucius, Warring States, & Book". 16 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2025.
- ^ "Ancient Chinese social structure explained". 4 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2025.
- ^ "Chinese Religions and Philosophies". 21 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2025.
- ^ "Science and Technology in Ancient China". 5 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2025.
- ^ "Chinese art | History, Styles & Techniques". 3 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2025.
- ^ "Ancient Chinese Art". 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2025.
- ^ "Top 10 Ancient Chinese Inventions". 20 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2025.