Antik Çin

Antik Çin, MÖ 2100'de Xia Hanedanı ile başlayıp MÖ 221 yılında Çin İmparatorluğu'nun kuruluşu ile sona eren Çin tarihi dönemidir.^[1] Bu dönemde Çin'de kültürel, sosyal, siyasi ve teknolojik gelişmeler yaşanmıştır.

Tarihçe

Xia Hanedanı

Antik Çin'in MÖ 2100'de Büyük Yu'nun Xia Hanedanı'nı kurması ile başladığı kabul edilir.^[2] Günümüzde Xia Hanedanı'nın varlığına dair kanıtlar çok azdır. Bu sebeple Xia Hanedanı, çoğu tarihçiler tarafından efsanevi ve mitolojik bir hanedan olarak kabul edilir.^[3] Xia Hanedanı'nın son hükümdarı Jie döneminde zalim ve baskıcı bir yönetim olduğu için Shang Kabilesi'nin lideri Tang, Hükümdar Jie'yi indirerek başa geçmiştir. Bu olay sonucunda Xia Hanedanı MÖ 1600'de yıkılmıştır.

Shang Hanedanı

Shang Kabilesi'nin lideri Tang'ın, MÖ 1600'de Xia Hanedanı'nı devirerek hükümdar olmasıyla Shang Hanedanı Dönemi başladı. Bu dönemde Çin'de ilk kez yazı kullanıldı. Shang Hanedanı, Antik Çin'in ilk arkeolojik ve belgeli kanıtları bulunan hanedanıdır.^[4] Shang Hanedanı, MÖ 1046 yılında Wu Wang tarafından yıkılmıştır.

Zhou Hanedanı

Wu Wang, MÖ 1046'da Shang Hanedanı'na karşı Muye Savaşı'nı kazanarak Zhou Hanedanı'nı kurmuştur. Zhou Hanedanı, Antik Çin'in en uzun süre hüküm süren hanedanıdır. Zhou Hanedanı, Batı Zhou Hanedanı ve Doğu Zhou Hanedanı olmak üzere iki döneme ayrılır.

Batı Zhou Hanedanı

Batı Zhou Hanedanı, Zhou Hanedanı'nın MÖ 1046 ile MÖ 771 yılları arasındaki ilk dönemidir. Bu dönemde merkezi otorite güçlüydü ve bu dönemde ilk kez Feodal Sistem kullanılmıştır.

Doğu Zhou Hanedanı

Doğu Zhou Hanedanı, Zhou Hanedanı'nın MÖ 770 ile MÖ 256 yılları arasındaki ikinci ve son dönemidir. Bu dönem, başkentin Haojing'den Louyang'a taşınmasından sonra başlamıştır. Bu dönemde merkezi otorite zayıflamıştır.

İlkbahar ve Sonbahar Dönemi

İlkbahar ve Sonbahar Dönemi, Doğu Zhou Hanedanı döneminde MÖ 770'ten MÖ 476'ya kadar süren dönemdir. Bu dönemde merkezi otorite zayıflamış ve gerçek güç derebeylerine geçmiştir.^[5] Bu dönemde Çin'de bir sürü küçük devlet ortaya çıkmıştır.

Savaşan Devletler Dönemi

Savaşan Devletler Dönemi, Doğu Zhou Hanedanı döneminde MÖ 475 'ten MÖ 221'e kadar süren dönemdir. Bu dönem Zhou Hanedanı'nın otoritesinin zayıflaması ile başlamış ve MÖ 221'de Qin Devleti'nin tüm devletleri yenerek Qin Hanedanı'nı kurması ve bunun sonucunda da Çin İmparatorluğu döneminin başlamasıyla sona ermiştir.

Sosyal yapı

Antik Çin'de Zhou Hanedanı'ndan itibaren tüm insanlar Shi, Nong, Gong ve Shang adı verilen 4 sosyal sınıfa ayrılmıştır:^[6]

Shi

Bu sosyal sınıf, yönetici sosyal sınıftı ve sosyal ölçeğin en üstündeydi. Bu sosyal sınıfta soylular, bilginler ve yetkililer bulunuyordu. İlk zamanlarda Shi sınıfında ki bireyler savaşçı soylulardan oluşurken, daha sonraki dönemlerde bu sınıfı bilginler ve yöneticiler oluşturdu.

Nong

Bu sosyal sınıf, köylü çiftçilerden oluşuyordu ve Çin halkının büyük çoğunluğu bu sosyal sınıftaydı. Bu sosyal sınıftakilerin çalıştığı çiftliklerin hepsi Shi sınıfına aitti ve köylülerin askeri koruma karşılığında bu çiftliklerde çalışmaları gerekiyordu. Bu sosyal sınıf Antik Çin'de Shi sınıfından sonra en üstün sınıftı.

Gong

Bu sosyal sınıf, zanaatkarlardan ve sanatkarlardan oluşuyordu. Bu gruptaki insanlara zırhçılar, metal işçileri ve marangozlar dahildi. Gong sınıfındaki insanların sayısı Nong sınıfındakilerden daha azdı. Bu sosyal sınıf Antik Çin'deki Shi ve Nong sınıfının altında yer alıyordu.

Shang

Bu sosyal sınıf, tüccarlardan ve iş sahiplerinden oluşuyordu. Shang sınıfındaki bireyler, diğer insanlara malzeme ve eşya satarak para kazanıyordu. Bu sosyal sınıf Antik Çin'deki en alt sınıftı.

Kültür ve Felsefe

Antik Çin, Konfüçyüsçülük ve Taoizm gibi önemli düşünce sistemlerinin doğduğu bir medeniyettir.^[7] Bu felsefi düşünceler Çin'in sosyal düzeni, yönetim anlayışı ve halkın yaşam tarzı üzerinde büyük etkiler yaratmıştır. Konfüçyüsçülük, toplumdaki ahlaki değerlerin, aile yapısının ve hiyeraşik düzenin korunmasını amaçlamıştır. Taoizm ise doğayla uyumlu, sade ve dengeli bir yaşam anlayışını geliştirmiştir. Bu düşünce sistemleri eğitim ve hukuk gibi alanlarda da etkili olmuş, devlet yönetiminde rehber olarak kullanılmıştır. Ayrıca Moizm ve Legalizm gibi diğer düşüncelerde dönemin düşünsel çeşitliliğini artırmıştır.

Bilim ve Teknoloji

Antik Çin'de bilim ve teknolojide önemli gelişmeler yaşanmıştır. Antik Çin filozofları bilim, teknoloji, matematik ve astronomide büyük gelişmeler gerçekleştirdi. Kuyruklu yıldızların, güneş tutulmalarının ve süpernovaların ilk kaydedilen gözlemleri Çin'de yapıldı.^[8] Çinli gökbilimciler, gökyüzü olaylarını sistematik biçimde gözlemleyerek kayıt altına almış, bu gözlemler zamanla takvimlerin hazırlanmasında ve tarım faaliyetlerinin düzenlenmesinde kullanılmıştır. Antik Çin'de bilim ve teknolojideki bu gelişmeler yalnızca kendi döneminin değil, sonraki medeniyetlerinde ilerlemesine katkı sağlamıştır.

Sanat

Antik Çin'de sanat, özellikle resim, hat sanatı ve heykelcilik gibi alanları kapsar.^[9] Fakat Antik Çin'de bu alanların dışında farklı sanatlarda yapılmıştır. Antik Çin sanatı, Doğu Asya'daki komşu toplumların sanatlarını büyük bir şekilde etkilemiştir.^[10] Antik Çin'de üretilen sanat eserleri, estetik değerlerin yanı sıra dönemin felsefi ve dini inançlarını da yansıtmaktadır.

Mirası

Antik Çin yalnızca Çin Halkı'nın değil aynı zamanda dünya tarihininde şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Bu dönemde gerçekleştirilen birçok buluş insanlık tarihine yön vermiştir. Bu buluşlara kâğıt ve pusula örnek verilebilir.^[11] Ayrıca barutun keşfi ve matbaanın geliştirilmesi yalnızca Çin'de değil, ilerleyen yüzyıllarda tüm dünyada bilimsel ve toplumsal dönüşümlere zemin hazırlamıştır.