Anchiornis
Anchiornis (Grekçe: "kuşa yakın"), Üst Jura'da (Oxfordiyen) yaşamış, Paraves grubundan küçük, kuş benzeri bir dinozordu. Hayvanın kollarında ve bacaklarında iyi gelişmiş tüyleri ve dolayısıyla raptorgil Microraptor'a benzeyen dört kanadı vardı.
| Anchiornis | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bilimsel olarak tutarlı rekonstrüksiyon | |||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| †Anchiornis huxleyi Xu vd., 2009 | |||||||||||||||||||
İlk tanımlanması, Çin'in Liaoning eyaletindeki Jianchang'daki Tiaojishan Formasyonu'nda bulunan neredeyse eksiksiz bir fosile dayanmaktadır. Fosil şu anda Liaoning Paleontoloji Müzesi'nde korunmaktadır. Tek ve tip türü Anchiornis huxleyi'dir.[a]
Özellikler değiştir
Anchiornis, yandan görülen, büyük bir ön kafatası penceresine sahip üçgen bir kafatasına sahipti; bu, yalnızca küçük bir kemik desteği ile gözlerin önündeki kafatası penceresinden ayrılmıştı. Dişleri biçilmemişti.
Postkraniyal iskelet (kafatasının arkasındaki iskelet), troodontidlerinkine benzerdir. Ancak ön bacaklar, troodontidlerinkinden daha uzundu ve uzunluk olarak dromaeosauridlerin ve bazal kuşlarınkine benzerdi. İyi korunmuş tip numunede tüylenme bariz bir şekilde görülebilir. Önkolda on uzun uçuş tüyü vardı, elde on bir, alt bacakta on iki ila on üç, ayak on ila on bir tüy bulunuyordu. El ve kol salıncakları yaklaşık aynı uzunluktaydı. "İlkel kuş" Archaeopteryx ve Microraptor'daki koşulların aksine, Anchiornis'teki kanadın daha geniş kısmı proksimaldi (vücudun merkezine doğru). Uzuvlardaki uçuş tüylerine ek olarak, Anchiornis'in iki başka tüy türü daha vardı: Filamentleri tabanda birleşen, tüyleri andıran püsküllü tüyler ve filamanları uzun ve sağlam bir tüy boyunca düzenlenmiş kontur tüyleri. Bu özelliklere rağmen, ilk tanımlayanlar Anchiornis'in uçabildiğine inanmıyorlar. Çok uzun alt bacaklar daha çok koşu yaşam tarzının bir göstergesidir.
Şubat 2010'da Science dergisinde Anchiornis'in tüylerindeki fosillerden korunan melanozomların rapor edildiği bir çalışma yayınlandı. Melanozomlar, günümüz kuşlarının tüylerine rengini verir. Makalede, Anchiornis'in gri bir ana renge sahip olduğu, kafasında iroke gibi kırmızı-kahverengi bir tüy tarağı ve ön ve arka ayaklarında siyah kurdeleli beyaz kontur tüyleri olduğu yazıyordu.[1]
Evrim ve sistematik değiştir
Anchiornis'in keşfi, Archaeopteryx'ten daha eski, kuşa benzer bir dinozor olduğu için özellikle önemlidir. O zamana kadar kuşa benzeyen dinozorların Archaeopteryx'ten jeolojik olarak daha genç olması sorunlu kabul ediliyordu.
Tüm gelişmiş theropodlar, muhtemelen erken ve orta Üst Jura'da çok hızlı gelişti. Anchiornis, bazal dromaeosaur Microraptor ve bazal kuş Pedopenna'nın gösterdiği gibi, kanat tüyleri ilk önce ön bacakların, arka bacakların ve kuyruğun uzak (vücudun merkezinden uzakta) kısımlarında ortaya çıktı. Daha sonraki evrimsel süreçte, tüyler vücudun merkezine göç ettiler. Kuyruk ve arka bacaklardaki büyük kanat tüyleri önce küçüldü ve daha sonra tamamen kayboldu.
Anchiornis'in kuş benzeri dinozorlar (Paraves) içindeki konumu aşağıdaki kladogramda göstermektedir:[2]
| Paraves |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Notlar değiştir
- ^ Tür ismi, kuşlar ve dinozorlar arası ilişkiyi doğrulayan anatomist, Thomas Henry Huxley'e atfedilmiştir.
Kaynakça değiştir
Özel değiştir
- ^ Quanguo Li, Ke-Qin Gao, Jakob Vinther, Matthew D. Shawkey, Julia A. Clarke, Liliana D'Alba, Qingjin Meng, Derek E. G. Briggs, Long Miao, Richard O. Prum: Plumage Color Patterns of an Extinct Dinosaur. In: Science. Bd. 327, Nr. 5971, 2010, S. 1369–1372, DOI:10.1126/science.1186290.
- ^ Ulysse Lefèvre, Andrea Cau, Aude Cincotta, Dongyu Hu, Anusuya Chinsamy, François Escuillié & Pascal Godefroit (2017). A new Jurassic theropod from China documents a transitional step in the macrostructure of feathers. The Science of Nature, 104: 74. doi:10.1007/s00114-017-1496-y
Genel değiştir
- Hu, Dongyu; Hou, Lianhai; Zhang, Lijun; Xu, Xing (Ekim 2009). "A pre-Archaeopteryx troodontid theropod from China with long feathers on the metatarsus". Nature (İngilizce). 461 (7264): 640-643. doi:10.1038/nature08322. ISSN 1476-4687. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2021.