Alfred Kantorowicz
Alfred Kantorowicz (d. 18 Haziran 1880, Poznan - ö. 6 Mart 1962, Bonn) Alman hekim, diş hekimi ve ortodontistdir. 1918-1933 yılları arasında 15 yılını Bonn'da, 1933-1950 yılları arasında 17 yılını da İstanbul Üniversitesi'nde geçirmiştir. Diş hekimliğinin her alanında araştırmalar ve eğitmenlik yapmıştır.
Alfred Kantorowicz | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 18 Haziran 1880 Poznan, Prusya, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Mart 1962 Bonn, Batı Almanya |
| Milliyet | Alman |
| Mezun olduğu okul(lar) | Münih Üniversitesi |
| Tanınma nedeni | Türkiye’de modern diş hekimliğinin gelişiminde kilit rol oynadı |
| Kariyeri | |
| Dalı | diş hekimi |
| Çalıştığı kurumlar | Bonn Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi |
İlk yılları değiştir
8 Haziran 1880 tarihinde Prusya’ya bağlı Poznan bölgesinde doğdu. 1884’te ailesiyle birlikte Berlin’e taşındı. 1900 yılında diş hekimi oldu ve altı ay diş hekimliği yaptıktan sonra 1901-1905 yılları arasında da tıp eğitimi aldı. Eğitimine dahiliye, enfeksiyon ve cerrahi alanlarında devam etti. Ancak 1909 yılında Münih Üniversitesi Diş Enstitüsünde tekrar diş hekimliğine dönüş yaptı. 1912 yılında çocukların diş sağlını, ilk okulda öğrenmesi gerektiğini ileri sürmüş ancak kabul görmemiştir.[1] 1914 yılında Birinci Dünya Savaşının başlamasıyla birlikte Kantorowicz gönüllü doktor olarak savaşa katıldı. 1917 yılında 2. Sınıf Demir Haç ile ödüllendirildi. Nisan 1918’de ise Bonn Üniversitesinde öğretim üyesi olarak diş hekimliği dersleri vermeye başladı.[2][3]
İkinci dünya savaşı ve sürgün değiştir
Savaşın sinyallerinin verildiği 30'lu yıllarda Almanya genelinde çocuklar için önleyici diş hekimliği programları ve seyyar klinikler geliştirmiştir. Mesleğinde yükselmeye devam ederek 1923 yılında Bonn Üniversitesi Diş, Ağız ve Çene ordinaryüs profesörlüğü mevkiine gelmiştir. Alanında önemli biri yere sahip olmuş olsa da Almanya’nın içinde bulunduğu durum bu başarıyı göz ardı etmiştir.[2] 7 Nisan 1933’te ari ırktan olmayanların kamu hizmetinde yer almamasını sağlayan “Ulusal Kamu Hizmeti Kanunu” çıkarıldı. Bu kanunla Yahudi bilim adamları Üniversitelerden uzaklaştırılmaya başladı. Alfred Kantorowicz hem Yahudi hem de Sosyal Demokrat Parti (SPD) üyesiydi. Kardeşi ile beraber derhal görevlerinden alındılar ve tutuklandılar.[2]
Kantorowicz 9 ay tutuklu kaldı. Bunun bir kısmı hapishanede bir kısmı ise toplama kampında geçmiştir. Bu sırada, Almanya’da görevlerinden ayrılan bilim adamları çeşitli ülkelerde üniversitelerde görev almaya başlamışlardı. Türkiye'de bu bilim adamlarına kapıyı açan ülkelerdendi. Millî Eğitim Bakanlığının daveti üzerine Türkiye’ye ilk olarak Nöropatoloji alanında çalışan Macar asıllı Yahudi bilim insanı Prof. Dr. Philipp Schwartz ve Cerrahi Prof. Dr. Rudolf Nissen gelmişti. Philipp Schwartz’ın girişimiyle 100’ün üzerinde (kaynaklarda 190 sayısı bulunuyor) bilim insanı Türkiye’ye gelmiş ancak Alfred Kantorowicz’in ülkemize gelişi daha sonra olmuştur.[2]
Türkiye yılları değiştir
Schwartz tarafından Mustafa Kemal Atatürk’e sunulan bilim insanı listesinde Kantorowicz’in isminin üstünün, kendisinin o sırada toplama kampında tutuluyor olması sebebiyle, çizili olduğu görülür.[2] Kantorowicz o dönemde tanınan, ünlü bir bilim insanıdır. Atatürk Kantorowicz’in Türkiye’ye gelmesini istemektedir ve bu amaçla Nazi Hükûmetine bir mektup yazar. Fakat bu mektuba iki ay cevap verilmez. Bunun üzerine Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras vasıtası ile Almanya’ya nota çekilir ve bu durumun Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti’ne kasıtlı bir hareket olup olmadığı sorulur. Bu nota sonrasında, Alfred Kantorowicz 48 saat sonra Türkiye’ye gönderilir. Kantorowicz, Türkiye’de modern diş hekimliğinin gelişiminde kilit rol oynadı. 3 yıllık eğitimi 4 yıla çıkarıp, diş hekimliğini cerrahiden ayırdı ve diş hekimliğinin alt dallarını bu eğitim içinde ayrı kürsüler olarak birleştirdi. Bununla birlikte, Türkiye’de diğer Fakültelerin kurulumuna yardımcı olarak, yazdığı kitaplarla eğitime olan katkısını arttırdı.[2] Kantorowicz, bunların yanında estetik cerrahinin (yarık dudak ve damak dahil) olmak üzere tıp fakültesinden diş hekimliği müfredatına aktardı ve müfredat içine ortodontiyi’de dahil etti.[2]
Diş hekimi öğrencileri için eserler kaleme almış ve önceki eserlerinin çevirileri yapılmıştır. Bunlar sırasıyla şunlardır: Klinische Zahnheilkunde (1924; Klinik Diş Hekimliği), Diş Tababeti İçin Repetitorium (1938), Diş Tababeti Preklinik Protez Laboratorium Bilgisi (1940) ve Diş Tababeti Şirurjisi (1942/2 Cilt).[2]
İran Şahı Pehlevi, 1934 tarihinde Türkiye seyahatinde iken Atatürk’ün dişlerine büyük övgü ile bahseder. Atatürk bu sözünün üstüne ağzındaki dişlerini çıkartır. Şah bunu görünce şaşkınlığa uğrayıp aynı dişlerden kendisinin de istediğini söylemiştir. Bu dönem şahın, dişlerinden dolayı acı çektiği söylenirdi. Atatürk’ün dişlerini yapan kişi Kantorowicz’ti. Atatürk şaha aynı dişlerin yapılması konusunda yardım etmek istemiş ve Kantorowicz’ten yardım istemiştir. İran Şahı, Kantorowicz‘in yapmış olduğu yeni dişlerinin verdiği rahatlık ile Türkiye gezisinden oldukça mutlu ayrılmıştı. Vefat etmeden önce 1924 yılını ve Atatürk ile olan anısını hala hatırladığını dile getirmiştir.[2]
Türkiye'de emekli olma dönemi geldiğinde dekanlığa bir mektupta durumunu açıklamıştır. Mektupta geçirdiği yılları şöyle anlatmaktadır;
Artık bana kalan şey Üniversite amirlerine ve dolayısıyla Türkiye Hükümetine teşekkürlerimi sunmaktan ibarettir. Ben Türkiye’nin kendi başına bırakıldığı bir zamanda yapmış olduğu tarihi terakkiyi beraberce yaşama imkanına nail olduğumdan dolayı bahtiyarım. Türkiye Hükümeti bana çok şerefli ve beni tamamiyle tatmin edici bir vazife olarak Tıbbın bir kolunu yeniden ihya etmek ve beni Türk gençliğini yetiştirme vazifesini üzerine almış olan kimseler sırasına dizmek lütfünde bulundu. Türk Hükümeti bana karşı olan tekeffülünü büyük bir alicenaplık ve dikkatle iyfa etmiş olduğu gibi, bende his ettiğim teşekkürümü, vazifemi kusursuz iyfa etmek suretiyle isbat etmek istedim. Eğer bunda muvaffak olmuş isem kendimi çok bahtiyar his edeceğim.[3]
Özel yaşamı değiştir
Alfred Kantorowicz 28 Şubat 1912’de Annemarie Hedwig Steinlein ile evlendi ve dört çocuğu oldu.[2]
Alfred Kantorowicz Uludağ’ın kayak merkezi olarak kullanılmaya başlanmasının öncülerindendir. Yine kayak yapma amacıyla Uludağ’da bulunduğu bir sırada 13 yaşındaki oğlu Erich intihar ederek hayatına son vermiştir. Mezarı Şişli Feriköy Evanjelik Mezarlığındadır. 1946 yılında Türk vatandaşlığı için başvurmuş fakat bu başvuru kabul edilmemiştir.[2]
Son dönemi değiştir
1949 yılında emekli olana kadar Türkiye’de çalıştı.[3] 1950 yılında tekrar Bonn Üniversitesine geçmiştir. Türkiye’ye en son 1958 yılında gelmiş “Diş Çürüğü Proflaksisi” konulu seminerini vermiştir. 17 Şubat 1962’de Bonn Tıp Fakültesi tarafından kendisine eğitimde 50. yıl ödülü verilmiştir ancak kısa bir süre sonra, 6 Mart 1962’de 82 yaşında ölmüştür.[2]
Kaynakça değiştir
- ^ "Nazi Zulmünden Türkiye'ye Kaçan Bilim İnsanı: Alfred Kantorowicz". 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l "Türkiye'de Bir Alman; Diş Hekimi Alfred Kantorowicz". 18 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.
- ^ a b c "Alfred Kantorowicz". 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.