Vikipedi

Aitutaki

Aitutaki (geneleksel olarak Araʻura and Utataki olarak da adlandırılan[3] ), Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Aitutaki, adanın Rarotonga'dan sonra en kalabalık ikinci adası konumundadır.

Aitutaki
Harita
Coğrafya
BölgeBüyük Okyanus - Orta Güney bölümü
Koordinatlar18°51′S 159°47′W / 18.85°G 159.79°B / -18.85; -159.79
Yüzölçümü&İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri..İfade hatası: Tanınmayan "" noktalama karakteri.18,3[1] km2
Siyasi
Adadaki ülke(ler)

Ana adaya bitişik bir lagünde on beş adacık ile "neredeyse bir atol" dir. Toplam arazi alanı 1.805 km2, lagünler ise 50 km2 ve 74 km2 arasında bir alana sahiptir. Önemli bir turizm merkezi olan Aitutaki, Cook Adaları'nın en çok ziyaret edilen ikinci adasıdır.

Aitutaki'nin 2016 yılında 1.712 nüfusu vardı. Ana köy, batı tarafında Arutanga'dır (Arutunga).

Coğrafya değiştir

Aitutaki bazen "neredeyse atol " olarak tanımlanır, çünkü bir tarafında önemli bir yüksek arazi alanı olan, çevreleyen bir atol içinde bir lagünden oluşur. Yaklaşık 123 metre (404 ft) ) maksimum yüksekliğe sahiptir. en kuzey noktasına yakın Maunga Pu olarak bilinen tepe ile. Atolün arazi alanı 1.805 kilometrekare (697 sq mi) . , ana adanın kapladığı 168 kilometrekare (65 sq mi) .[3] Ana adadan doğuya, resifin doğu kenarı boyunca güney yönünde çıkıntı yapan Ootu Yarımadası, 175 kilometrekare (68 sq mi) alan kaplar. ana adanın dışında.[4] Lagün için 50 ve 74 kilometrekare (19 ve 29 sq mi) arası alan rakamları bulunur.[5][6] Uydu görüntüsü ölçümü, daha büyük rakamın, genellikle bir lagünün parçası olarak kabul edilmeyen resif düzlüğünü de içerdiğini gösteriyor.[7]

Aitutaki'nin temelini oluşturan bariyer resifi, kabaca kenarları 12 kilometre (7,5 mi) ) olan bir eşkenar üçgen şeklindedir. uzunluğundadır. Üçgenin güney kenarı neredeyse tamamen okyanus yüzeyinin altındadır ve doğu tarafı Mangere, Akaiami ve Tekopua dahil olmak üzere bir dizi küçük adadan oluşur.

Atolün batı tarafı, Arutanga'da kıyıya yakın demirlemeye izin veren bariyer resifinden bir tekne geçişi de dahil olmak üzere Aitutaki'nin önemli özelliklerinin çoğunu içerir. Kenarın güneyine doğru, bariyer resifinde küçük bir mola, küçük teknelerin üçgenin güney kısmının çoğunu kaplayan lagüne erişmesine izin veriyor. Daha kuzeyde ana adanın büyük bir kısmı var. Bereketli volkanik toprağı tropikal meyve ve sebzeler sağlar. Aitutaki'nin 15 adacığından ( motus ) ikisi de volkaniktir. Geri kalanı mercandan yapılmıştır.[5]

Aitutaki Havaalanı, üçgenin kuzey noktasına yakın bir yerde bulunuyor. Akaiami yakınlarındaki lagünün güneydoğu kısmı, "mercan yolu" üzerindeki TEAL uçan tekneler için bir iniş alanı olarak kullanılıyordu.[6][8]

Tarihçe değiştir

Polinezyalılar ilk olarak Aitutaki'ye MS 1225-1430 civarında yerleştiler. Bu adada bulunan bazalt kese başlarının jeokimyasal kaynağı, batıda Samoa'daki taş ocaklarına ve doğuda Society Adaları'na kadar uzanabileceğinden, geniş bir alanda seyahat temasını sürdürdüler.[9] Sözlü geleneğe göre adaya, Avaiki'den seyahat ettikten sonra onu okyanustan yükselten Te Erui tarafından adlandırılmıştır.[3] Diğer gelenekler, Ru, Te Munakorero, Kai, Ui-tario ve Ruatapu dahil olmak üzere çeşitli yerleşimcileri tanımlar.[3]

Bilinen ilk Avrupa teması, Kaptan Bligh ve HMS Bounty mürettebatı ile oldu.HMS BountyKötü şöhretli HMS Bounty önce 11 Nisan 1789'da Aitutaki'ye vardıklarında ödül .[3]

Aitutaki, Londra Misyoner Cemiyeti (LMS) misyoneri John Williams'ın 1821'de ziyaret etmesinden sonra, Cook Adaları'ndan Hristiyanlığı kabul eden ilk kişi oldu. Ülkenin en eski kilisesi olan Arutanga'daki Cook Adaları Hristiyan Kilisesi, Williams'ın geride bıraktığı iki LMS öğretmeni Papeiha ( Bora Bora ) ve Vahapata ( Raiatea ) tarafından inşa edildi.

 
Aitutaki'de beyaz kumlu bir plajda hindistan cevizi

8-9 Ekim 1900'de, şefleri ve halkı tarafından Rarotonga ve diğer adaların yedi devir belgesi imzalandı; ve aynı zamanda yayınlanan bir İngiliz Bildirisi ile devirler kabul edildi, adalar Britanya Majestelerinin egemenliğinin bir parçası olarak ilan edildi.[10] Benzersiz bir şekilde, bu enstrümanlar Aitutaki'yi içermiyordu. Görünüşe göre Aitutaki sakinleri kendilerini İngiliz tebaası olarak görse de, Kraliyet unvanı belirsizdi ve ada 9 Ekim 1900 tarihli Bildiri ile resmen ilhak edildi.[11][12] Cook Adaları'nda devredilmek yerine ilhak edilen tek adaydı.

1942'de Yeni Zelanda ve Amerikan kuvvetleri adaya yerleştirildi. Amerikan mühendislik firması Sverdrup & Parcel, Yeni Zelanda Çalışma Bakanlığı, ABD askeri personeli ve birçok yerli, 14 Kasım 1942'de tamamlanan iki hava pistini inşa etmek için bir araya geldi. Bu havaalanı ve en kuzeydeki Penrhyn Adası'ndaki biri, II. Dünya Savaşı sırasında Müttefikler tarafından üs olarak kullanılacaktı. İlk uçak, bir Amerikan hafif bombardıman uçağı, 22 Kasım 1942'de indi.[13] Savaş sona erdiğinde askerlerin bir kısmı orada kaldı ve yerlilerle evlendi.

1950'lerde Aitutaki'nin lagünü, ünlü Coral Route üzerindeki TEAL (Tasman Empire Airways Limited) uçan tekneleri için bir mola yeri olarak kullanıldı. Akaiami adacığı, genellikle iki saatliğine uçağa yakıt ikmali yapılana kadar uzanan yolcular için bir dinlenme durağı olarak kullanıldı.[8] Bu operasyonlar 1960 yılında sona erdi ve tek hatırlatıcı, Akaiami'de özel olarak inşa edilmiş iskelenin kalıntıları. Bu hizmetin bir parçası olan uçan tekne Aranui, şimdi Yeni Zelanda'nın Auckland kentindeki Ulaştırma ve Teknoloji Müzesi'nde sergileniyor .

Adaya ticari muz yetiştiriciliği 1960'ların sonlarında tanıtıldı, ancak rüzgar hasarı, düşük fiyatlar ve yetersiz nakliye nedeniyle hızlı bir düşüş yaşadı.[14] :184–188Endüstri 1970'lerin sonlarında yeniden canlandı, ancak Yeni Zelanda Rogernomics'i kabul ettikten ve ayrıcalıklı pazar erişimini kaldırdıktan sonra çöktü.[15] 1990'ların başında bir turizm patlaması başladı ve turist sayısı 1994'te yılda iki katına çıkarak 10.000 ziyaretçiye ulaştı.[16]

10-11 Şubat 2010'da Aitutaki, Cyclone Pat tarafından vuruldu. Fırtınanın şiddetli rüzgarları çoğu evin çatısını uçurdu ve okul ve hastane de dahil olmak üzere diğer binalara zarar verdi. Evlerin en az yüzde 60'ı hasar gördü. Bildirilen herhangi bir ölüm olmadı, ancak birkaç küçük yaralanma bildirildi.[17][18] Bir Hava Kuvvetleri Hercules kargo uçağı ve bir ordu mühendislik ekibi Yeni Zelanda tarafından başlangıçta 200.000 $ ile sağlandı.[19][20] Cook Adası Milletvekili Teina Bishop, "Yeni Zelanda yardımı harap bölgeye çok daha erken gönderilmeliydi" dedi.[21]

Haziran 2010'da ada, Lonely Planet seyahat rehberinin kurucusu Tony Wheeler tarafından "dünyanın en güzel adası" seçilmiştir.[22]

Ana mekanı Rarotonga'da olan 2012 Pasifik Adaları Forumu'nun delegeleri, 2 günlük bir geri çekilme için One Foot Island'a gitti.[23]

Nüfus değiştir

Tarihî nüfus
Yıl Nüfus   %±  
1906 1.162 —    
1916 1.302 %+12.0
1926 1.431 %+9.9
1936 1.719 %+20.1
1951 2.396 %+39.4
1961 2.582 %+7.8
1966 2.579 %−0.1
1976 2.423 %−6.0
1986 2.390 %−1.4
1996 2.389 %−0.0
2001 1.946 %−18.5
2006 2.235 %+14.9
2011 2.038 %−8.8
2016 1.941 %−4.8

Aitutaki'nin nüfusu 2016 yılında 1.941 idi.

 
Aitutaki'nin topografik haritası
 
Anayasaya göre Aitutaki ilçeleri ve sivriliği[24]
 
Aitutaki'nin seçim çevreleri

Aitutaki 8 ilçeye bölünmüştür. Bölgeler ayrıca 19 koniye bölünmüştür (kabile soylarına göre arazi holdingleri).

Sekiz köy şunlardır:[25]

  1. Amuri (Te Upoko Enua)
  2. Üre (Uriuri A Punga)
  3. Arutanga (Rutanga O Te Toa)
  4. Reureu (Te Mata O Teerui)
  5. Nikaupara (Te Maru O Toi)
  6. Vaipae (Te Vaipaepae O Pau)
  7. Tautu (Titi Ai Tonga)
  8. Vaipeka (Te Arekarioi)

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Aitutaki, The Cook Islands". www.cookislands.org.uk. 16 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019. 
  2. ^ "Census 2016 – Cook Islands – Ministry of Finance and Economic Management". www.mfem.gov.ck (İngilizce). 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2017. 
  3. ^ a b c d e Discoverers of the Cook Islands and the Names they Gave. Cook Islands Library and Museum. 1976. ss. 8-11. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021 – NZETC vasıtasıyla. Alphons M.J. Kloosterman (1976).
  4. ^ "Atoll Research Bulletin, 190" (PDF). 18 Eylül 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022. 
  5. ^ a b "Aitutaki". Discoverers of the Cook Islands and the Names they Gave. Cook Islands Library and Museum. 1976. 28 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020 – NZETC vasıtasıyla. 
  6. ^ a b "Cook Islands: The word paradise really applies to this patch". Stuff. 14 Temmuz 2020. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 
  7. ^ Barott (2010). "The lagoon at Caroline/Millennium atoll, Republic of Kiribati: natural history of a nearly pristine ecosystem". PLoS One. 5 (6): e10950. doi:10.1371/journal.pone.0010950. PMC 2880600 $2. PMID 20539746. 
  8. ^ a b "TEAL's Coral Route Stopover at Aitutaki". Cookislandsbooking.com. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 
  9. ^ Weisler (5 Temmuz 2016). "Cook Island artifact geochemistry demonstrates spatial and temporal extent of pre-European interarchipelago voyaging in East Polynesia". Proceedings of the National Academy of Sciences. 113 (29): 8150-8155. doi:10.1073/pnas.1608130113. PMC 4961153 $2. PMID 27382159. 
  10. ^ "Commonwealth and Colonial Law" by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966.
  11. ^ "Commonwealth and Colonial Law" by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966.
  12. ^ N.Z. Parliamentary Pp., A1 (1900)
  13. ^ "Aitutaki airport marks 75th year". Cook Islands News. 23 Kasım 2017. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021. 
  14. ^ Agricultural Change in the Cook Islands; Studies in the Human Ecology of a Pacific Microstate (PDF) (PhD tez). University of Canterbury. 1981. 10 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2021. 
  15. ^ "In search of the Cook Islands". New Zealand Geographic. 1991. 24 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021. 
  16. ^ Simon Louisson (17 Nisan 1994). "Falling coconut the only peril". Canberra Times. s. 23. 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021 – National Library of Australia vasıtasıyla. 
  17. ^ "Wide range of housing in Aitutaki wrecked by Cyclone Pat, but resorts escape damage". Radio New Zealand. 11 Şubat 2010. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2021. 
  18. ^ "Australianetworknews.com". 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2010. 
  19. ^ "NZ set to juggle resources in cyclone-hit Pacific". Otago Daily Times. 16 Şubat 2010. 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011. 
  20. ^ "NZ gives $200k to cyclone-hit Cooks". Television New Zealand. 13 Şubat 2010. 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011. 
  21. ^ "NZ aid response to Cook cyclone criticised". Television New Zealand. 15 Şubat 2010. 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011. 
  22. ^ Reuters, 18 June 2010, "Travel Picks: Top places to wed and survive a breakup" 26 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Miral Fahmy (ed.); accessed 29 January 2011.
  23. ^ "As it happened: Pacific Islands Forum". www.radioaustralia.net.au. 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2017. 
  24. ^ "Constitution Amendment (No 11) Act 1982". www.paclii.org. 26 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2017. 
  25. ^ "Island Government Act 2012-13" (PDF). Procurement Portal Cook Islands. 18 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2020. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aitutaki&oldid=31481010" sayfasından alınmıştır