Acem Ali
Acem Ali (Esir Ali, Acem Îsâ ve Alaeddin Ali olarak da tanınır,[1][2][3] ö. 1538 veya 1539), İran asıllı Osmanlı mimar. İstanbul'un mimarbaşı unvanlı ilk mimarıdır ve yaklaşık 20 yıl Osmanlı'da mimarbaşılık yapmıştır.[3][4]
HayatıDeğiştir
Farklı belgelerde babasının adı Abdülkerim, Abdülvehhap ve Abdullah olarak geçmektedir.[1][3] Fatma binti Hilal ile evli olan Acem Ali'nin, Hasan Çelebi ve kendi gibi mimar olan Hamza adlı iki oğluyla Şemi, Sitti ve kendisi hayattayken vefat eden Fatma adlı üç kızı vardı.[1] Çaldıran Muharebesi sonrasında Tebriz'e giren Sultan Selim tarafından Safevi devletinden 12 Nisan 1515 tarihinde Osmanlı devletine getirilmiştir. 1519 yılında ise kendisine başmimarlık görevi verilmiştir.[4]
Bir başka kaynağa göre ise 1503, 1504 ve 1505 yıllarında Bayezid Camii inşaatı sırasında mimar Yakub Şah bin Sultan Şah'ın halefi olarak hilat giydirildiği bilgisinden yola çıkılarak 16. yüzyılın başlarında, II. Bayezid'in padişahlığı sırasında Hassa Mimarlar Ocağında görevli olduğunu belirtilmektedir.[5] Acem Ali sonraları; Bursa'daki Pirinç Han'ın yapımı, Amasya'daki II. Bayezid Camii ve Dimetoka'daki Dimetoka Sarayı'nın tamiratı ile İstanbul'daki Rumeli Hisarı'ndaki bir hamamın inşası gibi çalışmalarda görev aldı.[6] 1523-24 tarihli belgelerde belirtilen Fatih'te yaptırdığı Mimar Acem Camii ile mektep ve 1537 tarihli belgelerde belirtilen caminin karşısına bir de zaviye yaptırarak küçük bir külliye oluşturdu.[6] Sadrazam Ayas Mehmed Paşa ile yakın tarihlerde öldüğü bilinen Acem Ali, 1538 yahut 1539 yılında vefat ederken, yeni hassa mimarbaşı Mimar Sinan olur.[6] Acem Ali'nin lahdi, yaptırdığı camide yer almaktadır.[6]
KaynakçaDeğiştir
- Genel
- Kumrular, Özlem (editör) (2007). Muhteşem Süleyman. İstanbul: Kitap Yayınevi. ISBN 9789756051771.
- Özel
- ^ a b c Kumrular, Özlem; sf. 281
- ^ ZEKİ SÖNMEZ, "ACEM ALİ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/acem-ali 8 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (08.08.2021).
- ^ a b c "XVI-XVII. YÜZYIL İSTANBUL MİMARİSİ". Halil İbrahim Düzenli. 26 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021.
- ^ a b "BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE MİMAR ACEM ALİ" (PDF). Bilal DEDEYEV. INOCTE, Uluslararası Osmanlı Araştırmalarında Yeni Eğilimler Kongresi Bildiri Kitabı. 2016. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ağustos 2021.
- ^ Kumrular, Özlem; sf. 282
- ^ a b c d Kumrular, Özlem; sf. 283