Abdurehim Ötkür
Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Mart 2010) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Abdurehim Tileshüp Ötkür (Uygurca:ئابدۇرېھىم تىلەشۈپ ئۆتكۈر, Mayıs 1923 – Ekim 1995), Uygur modern edebiyatındaki önemli isimlerden biri, yazar ve şairdir.
Biyografisi değiştir
Ötkür, 1923 yılında Doğu Türkistan'ın (diğer adıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi) Kumul ilinde doğar, ünlü yazar 5 Ekim 1995 yılında Urumçi'de hayata veda eder.
Ötkür, 1942'de Sincan Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra, 1949'a kadar Altay Gazetesinde editörlük görevini yapmıştır. Ötkür'ün edebiyat alanındaki çalışma ve başarıları 1980'den sonra ivme kazanmıştır. 1980'lerde Çin'de süregelen Kültürel Devrimi ile adlandıralan kültürel bir felaketin sonlanması neticesinde, Doğu Türkistan'da da tarih, edebiyat ve çeşitli alanlarda çalışmaların başlatılmasına izin verilmiştir. Bu sıralarda, Ötkür, Urumçi'deki Sosyal Bilimler ve Felsefe Akademisinde araştırmacı olarak göreve başlar. Onun katkılarıyla, başka ilim adamlarının bulunduğu grupların çalışmaları sonucunda, Yusuf Has Hacib'in bıraktığı mirası - Kutadgu Bilig modern Uygurca tercümesi ile yayımlanmıştır. Ayrıca, Divânu Lügati't-Türk'te bu vesileyle halka ulaşabilme imkânına kavuşmuştur.
Eserleri değiştir
Şairin ilk şiiri 1940 yılında yayımlanmıştır. Daha sonra, "Tarim Boyliri" (Tarim Nehri) ve "Yürek Mungliri" (Yürek Sesleri) adlı şiirler halk içinde epeyce ün kazanmıştır. Aslında, Abdurehim Ötkür'ün halk içinde daha da yüksek mertebe sahip olması ve ün kazanması, 1982'de yayınlanan "İz" romanı ile daha sonra 1990'larda yayına ulaşan "Oyghanghan Zimin"(Uyanan Zemin) (iki cilt) başlıklı romanının neticesidir.
1980'li yıllar, Uygur Modern Edebiyatı'nın yeniden doğuşu sayılır. Bu süreçte, yazarlar, şairler, tarihçiler çalışmalara başlar. Ötkür'ün hem bir yazar olması hem de bir tarih araştırmacı olması, onun 1910 yıllarında Doğu Türkistan'da meydana gelen Çin Hükûmetine karşı ayaklanmaları kaleme alarak bir tarihsel roman yazmasına pay sağlamıştır. Ve 1910 yıllarındaki ayaklanmaları detaylı bir şekilde anlatan roman - "İZ" yazılmıştır. "İz" romanı yayınlandıktan sonra halk içinde büyük bir ilgi kaynağı olur ve okuma-yazmayı bilen herkes bu romanı okumuş vaziyet oluşur. Bu sebele, yazar kariyerinde ilk başarıyı yakalamakla birlikte halk içinde büyük ölçüde beğen kazanmış duruma gelir.
1990'lı yıllarında, yazar 1930'larda Doğu Türkistan'da yaşanan ayaklanmalar ve kurulan ilk cumhuriyet - Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti(1933-1934)'nin kurulması ve yıkılmasını içeren vâkaları kaleme alan romanını yazmıştır. Ve halkın temel hakları için ayağa kalkmış ve mücadele etmiş olduğunu mecazi anlamdaki Uyanan Zemin(veya Uyanan Topraklar) adını romanına vermiştir.
Yayımlanan Kitapları
Dış bağlantılar değiştir
- Iz (Şiir)—Uygur Türkçesi ve İngilizce
- Siir Antolojisi (Uygur Türkçesi)