Vikipedi

Amerikan doları

Amerika Birleşik Devletleri'nin para birimi
(ABD Doları sayfasından yönlendirildi)

Amerikan doları veya Birleşik Devletler doları (İngilizce: United States dollar; sembol: $; kod: USD), 1792 Para Yasası ile yürürlüğe girmiş, Amerika Birleşik Devletleri'nin resmî para birimidir. Dünya ticareti üzerinde en yaygın kullanılan para birimi olmasıyla da bilinir.[4] Muhasebe, ticaret ve vergilendirme problemlerinin çözümü için 100 cente (¢) ve 1000 mille (₥) bölünmüştür. 31 Ocak 2019 itibarıyla dünyada dolaşımda yaklaşık 1,7 trilyon Amerikan doları olduğu tahmin ediliyor.[5] Bu miktarın 2/3'ü ABD dışındadır. Bazı ülkeler Amerikan dolarını kendi resmî para birimleri olarak kullanmakta, bir kısım ülkede fiili tedavüldeki (de facto currency) para birimi, Britanya denizaşırı ülkelerinde ise tek para birimi olarak kullanılır (Britanya Virjin Adaları ve Turks ve Caicos Adaları).

Amerikan doları
United States dollar
Yüz dolar banknotunun ön yüzü 25 cent madenî parasının ön yüzü
Yüz dolar banknotunun ön yüzü 25 cent madenî parasının ön yüzü
ISO 4217 Kodu USD
Kullanıcı(lar)  Birleşik Devletler
Resmi olmayan
34 ülke
3 şehir
Enflasyon %5 (Mart 2023 (Mart 2023) itibarıyla)
Kaynak [1] (Mart 2023 (Mart 2023) itibarıyla)
Metod TÜFE
Altbirim
1⁄4 Quarter [en]
1⁄100 Cent
1⁄1000 Mill [en]
Sembol $
Cent ¢
Mill [en] ₥
Madenî paralar
Sıkça kullanılan ¢1, ¢5, ¢10, ¢25
Nadiren kullanılan ¢50, $1
Banknotlar
Sıkça kullanılan $1, $5, $10, $20, $50, $100
Nadiren kullanılan $2, $500, $1.000, $5.000, $10.000
Merkez bankası Federal Rezerv Sistemi
Yazıcı Bureau of Engraving and Printing
Website www.moneyfactory.gov
Darphane United States Mint
Website www.usmint.gov

10 Şubat 2021 itibarıyla dolaşımdaki para birimi 2,10 trilyon ABD dolarıdır ve bunun 2,05 trilyon doları Federal Rezerv Banknotlarıdır (kalan 50 milyar ABD doları madeni para ve eski tip Birleşik Devletler Banknotları şeklindedir)

20 Eylül 2023 itibarıyla, Federal Rezerv dolaşımdaki toplam para miktarının yaklaşık 2,33 trilyon ABD Doları olduğunu tahmin etmektedir.[6]

Tarih değiştir

 
1 dolar
Ayrıca bakınız: Amerikan doları tarihi

Yeni kıtada kâğıt para dönemi 1600'lü yılların sonlarında İngiliz kolonilerinde askeri maliyetleri karşılamak içim basılan banknotlar ile başlamıştır. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Körfezi Kolonisi'nde basılarak dolaşıma çıkmıştır. Kağıt para çıkarma yöntemi diğer Kolonilerce de kısa sürede benimsenerek yaygınlaşmıştır.

ABD Kongresi, 1781 yılında yeni hükûmetin mali operasyonlarına destek olmak amacıyla, Philadelphia'da bulunan The Bank of North America'yı ilk ulusal banka ilan eder. 1792'de kabul edilen Tedavüle Para Çıkarma Kanunu ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi çerçevesinde her birinin değeri altın, gümüş veya bakır üzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır.

1785 yılında ABD Kongresi Doları ABD'nin para birimi olarak kabul eder. Federal hükûmet ülke genelinde ilk kâğıt parayı 1861 yılında dolaşıma çıkarır. İç Savaşı finanse etmekte zorlanan Kongre ABD Hazinesine faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihraç etme yetkisi verir. Bu banknotlara, renkleri dolayısıyla "yeşil" adı takılır.

1913'te çıkarılan Amerikan Merkez Bankası Kanunu, Amerikan Merkez Bankasını (Federal Reserve Bank) ülkenin merkez bankası ilan eder. Banka, Amerikan Merkez Bankası Banknotları (Federal Reserve Notes) adlı yeni bir parayı dolaşıma sunar. "Tanrıya Güveniyoruz" (In God We Trust) ibaresi tüm banknotlar üzerinde kullanımı 1955'te kanunla zorunlu kılınmıştır.

Önemi değiştir

Dolar, ülkelerin merkez bankalarında tutulan rezerv miktarlarına bakıldığında hala 1. derece önemini korumaktadır. Dünyadaki tüm döviz rezervlerinin %59'u dolar, %20'si euro, %6'sı Japon yeni ve %5'i İngiliz sterlinidir.[7] Bununla birlikte özellikle Çin ve Rusya merkez bankalarının başını çektiği bir kısım ülke merkez bankaları, rezervlerinde bulunan Dolar'ın bir kısmını Avro ile değiştirmeyi gündeme getirmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Madenî paralar değiştir

Resim Değeri Bilgi Çap, ağırlık ve metal
Ön yüz Arka yüz Ön yüz Arka yüz Ağırlık Çap Metal (%)
  1¢ Abraham Lincoln Birlik kalkanı 2,5 g
(0,088 oz) 		0,75 in
(19,05 mm) 		%97,5 Zn

%2,5 Cu

  5¢ Thomas Jefferson Monticello 5,0 g
(0,176 oz) 		0,835 in
(21,21 mm) 		%75 Cu

%25 Ni

    10¢ Franklin D. Roosevelt Zeytin dalı, meşale ve meşe dalı 2,268 g
(0,08 oz) 		0,705 in
(17,91 mm) 		%91,67 Cu

%8,33 Ni

  25¢ George Washington Çeşitli; yılda beş tasarım 5,67 g
(0,2 oz) 		0,955 in
(24,26 mm) 		%91,67 Cu

%%8,33 Ni

    50¢ John F. Kennedy Amerika Başkanlık Arması 11,34 g
(0,4 oz) 		1,205 in
(30,61 mm) 		%91,67 Cu

%8,33 Ni

$1 Sacagawea'nin çocuğu Jean Baptiste Charbonneau ile profili Kel kartal (2000-2008)

Çeşitli; her yıl yeni tasarım

8,10 g
(0,286 oz) 		1,043 in
(26,50 mm) 		%88,5 Cu

%6 Zn %3,5 Mn

%2 Ni

Banknotlar değiştir

Değer Ön yüzü Arka yüzü İlk seri Son seri Dolaşım
Bir dolar     1963 serisi 2017A serisi Yaygın
İki dolar     1976 serisi 2017A serisi Sınırlı
Beş dolar     2006 serisi 2017A serisi Yaygın
On dolar     2004A serisi 2017A serisi Yaygın
Yirmi dolar     2004 serisi 2017A serisi Yaygın
Elli dolar     2004 serisi 2013 serisi Yaygın
Yüz dolar     2009 serisi 2017A serisi Yaygın

Değer değiştir

Fiyatı etkileyen faktör değiştir

Borçlanma maliyeti değiştir

USD alım gücü kıyası 1980 baz
YIL Alım Gücü Karşılığı YIL Alım Gücü Karşılığı YIL Alım Gücü Karşılığı
1774 $0,09 1780 $0,16 1790 $0,11
1800 $0,15 1810 $0,14 1820 $0,14
1830 $0,11 1840 $0,10 1850 $0,9
1860 $0,10 1870 $0,15 1880 $0,12
1890 $0,11 1900 $0,10 1910 $0,11
1920 $0,24 1930 $0,20 1940 $0,17
1950 $0,29 1960 $0,36 1970 $0,47
1980 $1,00 1990 $1,59 2000 $2,09
2006 $2,45 2020 $7.01

Değişim oranları değiştir

Bir USD Doları karşılığı birimler not edilen hariç.[8]
1970* 1980* 1985* 1990* 1993 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Euro - - - 0,8343 0,8551 0,9387 1,0832 1,1171 1,0578 0,8833 0,8040 0,8033 0,7960 0,7293 0,6791 0,7176 0,6739
Yen 357,6 240,45 250,35 146,25 111,08 113,73 107,80 121,57 125,22 115,94 108,15 110,11 116,31 117,76 103,39 93,68 87,78
İngiliz sterlini 8s 4d 0,4484[9] 0.8613[9] 0,6207 0,6660 0,6184 0,6598 0,6946 0,6656 0,6117 0,5456 0,5493 0,5425 0,4995 0,5392 0,6385 0,4548
Kanada doları 1,081 1,168 1,321 1,1605 1,2902 1,4858 1,4855 1,5487 1,5704 1,4008 1,3017 1,2115 1,1340 1,0734 1,0660 1,1412 1,0298
Meksika pesosu - 2,80[a] 2,67[a] 2,50[a] 3,1237 9,553 9,459 9,337 9,663 10,793 11,290 10,894 10,906 10,928 11,143 13,498 12,623
Yuan 2,46 1,7050 2,9366 4,7832 5,7620 8,2783 8,2784 8,2770 8,2771 8,2772 8,2768 8,1936 7,9723 7,6058 6,9477 6,8307 6,7696
Hindistan rupisi - 0,0213 0,024 0,029 0,021 0,021 0,026 0,024 0,027 0,021 0,026 0,021 0,025 0,027 0,021 0,029 0,026
Singapur doları - - 2,179 1,903 1,6158 1,6951 1,7361 1,7930 1,7908 1,7429 1,6902 1,6639 1,5882 1,5065 1,4140 1,4543 1,24586
Güney Afrika randı 0,7182 0,7780 2,2343[10] 2,5600 3,2729 6,1191 6,9468 8,6093 10,5176 7,5550 6,4402 6,3606 6,7668 7,0477 8,2480 8,4117 11,73161
Kaynak:[11][12][13][14][15][16][17][18]
  1. ^ a b c 1993 yeniden değerlemesinden önceki Meksika pesosu değerleri

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Central Bank of Timor-Leste". 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2017. 
  2. ^ "Ecuador". CIA World Factbook. 18 Ekim 2010. 30 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2010. The dollar is legal tender 
  3. ^ "El Salvador". CIA World Factbook. 21 Ekim 2010. 30 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2001. The US dollar became El Salvador's currency in 2001 
  4. ^ "The Implementation of Monetary Policy - The Federal Reserve in the International Sphere (İngilizce)" (PDF). 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. 
  5. ^ "Dünyada toplam ne kadar para var?". www.finansgundem.com. 26 Ağustos 2021. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022. 
  6. ^ "Federal Reserve Balance Sheet: Factors Affecting Reserve Balances - H.4.1 - September 21, 2023". web.archive.org. 4 Ekim 2023. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2024. 
  7. ^ "Para birimleri savaşı ve doların geleceği". Independent Türkçe. 1 Nisan 2022. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 
  8. ^ "FRB: G.5A Release- Foreign Exchange Rates, Release Dates". Federalreserve.gov. 21 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2010. 
  9. ^ a b 1970-1992 13 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 1980 derived from AUD-USD=1.1055 and AUD-GBP=0.4957 at end of Dec 1979: 0.4957/1.1055=0.448394392; 1985 derived from AUD-USD=0.8278 and AUD-GBP=0.7130 at end of Dec 1984: 0.7130/0.8278=0.861319159
  10. ^ "Exchange Rates Between the United States Dollar and the South African Rand". Measuring Worth. 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2011. 
  11. ^ Last 4 years 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ 2005-2002 21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ 2003-2100 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ 1996-1999 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  15. ^ 1993-1996 21 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ 1990 11 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  17. ^ https://web.archive.org/web/20081013220337/http://www.rba.gov.au/Statistics/HistoricalExchangeRates/index.html 1970-1992
  18. ^ https://web.archive.org/web/20081003050230/http://intl.econ.cuhk.edu.hk/exchange_rate_regime/index.php?cid=8 1970-1985 Canada, China, Mexico

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Amerikan_doları&oldid=32482985" sayfasından alınmıştır