20 Darağacı
20 Darağacı (Ermenice: Քսան կախաղան, romanize: K'san kahağan "20 Şehit" veya "20'ler")[1] 15 Haziran 1915 tarihinde Beyazıt Meydanı'nda idam edilen 20 Hınçak üyesi için kullanılan ortak addır.
| Ermeni Kırımı | |
 | |
| Bölge | Beyazıt Meydanı, Konstantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu (günümüz İstanbul, Türkiye) |
|---|---|
| Tarih | 15 Haziran 1915 |
| Hedef | Sosyal Demokrat Hınçak Partisi üyeleri |
Saldırı türü | İdam |
| Kurbanlar | 20 |
| İşleyenler | Osmanlı hükûmeti |
İdam edilenler listesi değiştir
İsimler Teotig'e göre yazılmıştır.[2] Diğer iki tanınmış Hınçak üyesi Stepan Sapah-Gulyan ve Varaztahd gıyâben idama mahkum edilmiştir.
- Paramaz - Փարամազ
- Dr. Benne (Bedros Torosyan) - Տքթ. Պէննէ (Պետոս Թորոսեան), Harput)
- Aram Açıkbaşyan[3] - Արամ Աչըգպաշեան - (Krikor Garabedyan, Arabgir). Hukukçu ve siyasetçi. 1867 yılında Malatya çevresinde olan Arapgir adlı Ermeni köyünde dünyaya geldi. Üniversite eğitimini 1886 senesinden itibaren Kostantiniyye'de (bugünkü İstanbul) olan Darülfünun'un Hukuk Fakültesinde aldı. 1889 senesinde Boyacıyan Hamparsum Murat Efendi'nin tavsiyesiyle Sosyal Demokrat Hınçak Partisi üyeleriyle arkadaş oldu. 27 Temmuz 1890'daki Kumkapı Gösterisi'nin organizatörü oldu. 1894 yılından itibaren Küçük Asya'daki fedailer hareketinin organizatörü olmaya başladı ve 1903 senesinde Sosyal Demokrat Hnçak Partisi'nin merkez komitesi üyesi oldu. Aram, Şebinkarahisar'ı (1895) müdafaa sırasında önemli bir rol oynadı. Osmanlı Meclis-i Umumî'ye vekil olarak seçilmesi tavsiye edildi fakat vekil olmayı reddetti. 1908 Jön Türk devrimi'nden sonra Kostantiniyye'ye geri dönebildi fakat 1914 senesinde İttihatçılar tarafından tutuklandı.[kaynak belirtilmeli]
- Keğam Vanigyan - Գեղամ Վանիկեան, (Van), Gaidz gençlik dergisinin editörlerinden biri
- Murad Zakaryan - Մուրատ Զաքարեան, (Muş)
- Yervant Topuzyan - Երուանդ Թօփուզեան
- Hagop Basmacıyan - Յակոբ Պասմաճեան
- Smpat Keleciyan - Սմբատ Գըլըճեան
- Rupen Garabedyan - Ռուբէն Կարապետեան
- Armenag Hampartsumyan - Արմենակ Համբարձումեան
- Apraham Muradyan - Աբրահամ Մուրատեան
- Hrand Yegaviyen - Հրանդ Եկաւեան
- Karnig Krikor Boyacıyan - Գառնիկ Գրիգոր Պօյաճեան (Şebinkarahisar)
- Hovhannes D. Gazaryan - Յովհաննէս Տ. Ղազարեան
- Mıgırdiç Yeretsyan - Մկրտիչ Երէցեան
- Yeremya Manukyan - Երեմիա Մանուկեան
- Tovmas Tovmasyan - Թովմաս Թովմասեան
- Karekin Boğosyan - Գարեգին Պօղոսեան
- Minas Keşişyan - Մինաս Քէշիշեան
- Boğos Boğosyan - Պողոս Պողոսեան
Anma değiştir
2001 yılında Paramaz ve 19 Hınçaklının anıtı Ermenistan'ın Meghri kentinde açıldı.[4]
15 Haziran 2010'da Erivan'da bir panel düzenlendi ve asılan Hınçak üyeleri Tsitsernakaberd soykırım anıtında anıldı.[5]
13 Haziran 2013'te İstanbul'da insan hakları örgütleri ve bazı Türk aydınlarının katılımıyla bir panel düzenlendi.[6]
Kaynakça değiştir
- ^ "Tchahakir" Armenian weekly, #1523, 17 Haziran 2004, Kahire, s.1
- ^ Teotig (Teotoros Lapçinciyan): Գողգոթա հայ հոգեւորականութեան [Ermeni Ruhbanların Golgotası], H. Mateossyan, Konstantinopolis 1921. s.15
- ^ "Aram Achekbashian" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2007.
- ^ "Monument of Paramaz Officially Opened in Meghri's Central Square". www.hunchak.org.au. 15 Haziran 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Կլոր սեղան-քննարկում` նվիրված ՍԴՀԿ 20 անդամների նահատակման 95-ամյակին" (Ermenice). Armenpress. 15 Haziran 2010. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ՍԴՀԿ-ն Թուրքիայում կհիշեցնի 1915 թվականի հունիսի 15-ին Սուլթան-Բայազեթ հրապարակում կախաղան բարձրացված 20 հնչակյանների մասին" (Ermenice). Ermenistan Devlet Radyosu. 14 Haziran 2013. 4 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar değiştir
- Yirmi Hınçak Darağacı 4 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nor Serunt Kanada şubesi 13 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.