2022 Luding depremi
2022 Luding depremi, 5 Eylül 2022 tarihinde yerel saatle 12:52:19'de Çin'in Sichuan ili Luding yerleşiminde gerçekleşen 6.6 veya 6.8 büyüklüğündeki depremdir. Depremin dış merkezi Kangding'in 43 km güneydoğusunda yer alır. Deprem binlerce artçı şokla takip edilmiş ve bazı yerlerde toprak kaymalarına yol açmıştır.
 | |
  | |
| UTC zamanı | 2022-09-05 04:52:19 |
|---|---|
| Yerel tarih | 5 Eylül 2022 |
| Yerel saat | 04:52:19 UTC 12:52:19 (yerel saat)[1] |
| Büyüklük | 6,6[2] Mww, 6.8 Ms[1] |
| Derinlik | 16 km (9,9 mi) |
| Maks. şiddet | IX (Çok yıkıcı) |
| Artçı şok | 2715 |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler | Çin |
| Kayıplar | 93 ölü,[3] 423 yaralı, 25 kayıp |
Tektonik durum değiştir
Sichuan, Hindistan levhası'nın Avrasya levhasıyla olan aralıksız çarpışmasının yarattığı karmaşık bir faylanma bölgesinde yer alır. Himalaya alttan bindirmesi sürerken; Avrasya levhasının kabuğu deforme olup Tibet platosunu oluşturmak için yükseltilir. Güneyine faylanan bindirme yerine, Tibet platosu doğrultu atımlı kaçma tektoniği boyunca deformasyon taşır. Doğrultu atımlı hareketin büyük miktarı ana faylar ve kolları (örnek olarak Altyn Tagh Fayı, Kunlun Fayı, Haiyuan Fayı, and Xianshuihe fay sistemleri) boyunca plato üzerinde gerçekleşir. Sol yanal doğrultu atımlı hareket Tibet platosunun kabuksal bloklarını dışa doğru sıkıştırır, platoyu doğuya doğru hareket etmeye zorlar. Bu sırada, doğrultu atımlı hareket ayrıca platonun doğu-batı genişlemesiyle ve kalınlaşmış kabuk içinde normal fayların kırılmasıyla sonuçlanır.[4][5]
Kıtasal bir ölçekte, Orta ve Doğu Asya'nın depremselliği büyük oranda Hindistan lavhasının Avrasya levhasına doğru kuzey yönlü yaklaşmasının sonucudur. İki levhanın yakınlaşması, Asyalı dağlık arazilerin yükselimiyle ve kabuk materyalinin yükselen Tibet platosundan uzağa doğuya doğru hareketiyle bağdaştırılır. Son 20 yılda, 5.0 büyüklüğü aşan 25 tane deprem 5 Eylül 2022 tarihli depremin 200 km yakınında oldu. Bu depremselliğin geneli Sichuan havzasının batı kenarındaki eski yıkıcı depremlerin artçılarıyla ilişkilidir. 12 Mayıs 2008 tarihli 7.9 büyüklüğündeki deprem 5 Eylül'deki depreme yakın bir yerde olmuş ve 87.000'i aşkın insanı öldürmesiyle de tarihin en büyük depremlerinden biri olmuştur.[2]
Etkileri değiştir
Depremin büyüklüğü yüzey dalgası ölçeğine göre 6.8 büyüklüğünde 16 km derinlikte ölçülmüşken;[1] moment büyüklük ölçüsüne göre 6.6 (Mww) olarak ölçülmüştür. Bu deprem, ya GGD-KKB yönelimli ve BGB yönüne oldukça eğimli sol yanal atımlı fayda ya da BGB-DKD yönelimli ve düşeye yakın eğimli sağ yanal atımlı fay üzerinde gerçekleşmiştir. Depremde ilk belirlemelere göre 243 evin çöktüğü ve 13010 tanesinin de ağır hasar aldığı belirlenmiştir ve en az 93 kişinin yaşamını yitirdiği, 423 kişinin yaralandığı ve 25 kişinin kayıp olduğu rapor edilmiştir.[3] Bazı bölgelerde enerji hatları zarar görmüş ve birkaç hidroelektrik santral devre dışı kalmıştır, deprem kimi yerlerde toprak kaymalarını tetiklemiştir.[6]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Hailei, Zhang. "The epicenter of a magnitude 6.8 earthquake in Luding County, Ganzi Prefecture, Sichuan, was 226 kilometers away from Chengdu". news.cnstock.com/. Xinhua News Agency. 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ a b Editors, Editors. "M 6.6 - western Sichuan, China". www.usgs.com. USGS. 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.
- ^ a b Editor, Editor. "Death toll from western China earthquake rises to 93". abcnews.go.com/. The Associated Press. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ Elliott, J.R.; ve diğerleri. "Extension on the Tibetan plateau: recent normal faulting measured by InSAR and body wave seismology". academic.oup.com/. Oxford. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.
- ^ Gan, Weijun. "Present-day crustal motion within the Tibetan Plateau inferred from GPS measurements". Advancing Earth and Space Science. agupubs.onlinelibrary.wiley.com/. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.
- ^ Editors, Editors. "2022 China Earthquake". disasterphilanthropy. disasterphilanthropy.org/. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.