Şeyh Şamil
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın.
|
Şeyh Şamil (1797; Gimri - 4 Şubat 1871; Medine), Kuzey Kafkasya halklarının siyasi ve dini önderi olarak bilinmektedir. Dağıstan ve Çeçenya'nın üçüncü imamıdır. Kafkasya'nın hürriyeti için mücadele etmiş olan Şeyh Şamil; Türkiye, Dağıstan, Kafkasya ve diğer İslam dünyası ülkeleri üzerinde ün sahibidir. Kafkasya'da elde ettiği zaferlerden ötürü Kafkas Kartalı, Rusya'nın Kâbusu gibi isimlerle anılır.[1] Hamzat Bey'den sonra Kafkasya'daki direnişçilerin komutanıdır ve aynı zamanda Nakşibendi şeyhlerinden Seyyid Cemaleddin Kumuki'nin halifelerindendir. Yirmi beş yıl sürdürdüğü savaş ile onu izleyenlerin benimsemiş oldukları İslam ve Tasavvuf inancı, günümüzde Kafkas halkları arasında oldukça yaygındır.
| Şeyh Şamil | |
|---|---|
 | |
| Dağıstan İmamı | |
| Hüküm süresi | 1834 - 1859 |
| Önce gelen | Hamzat Bey |
| Sonra gelen | Yok |
| Eş(ler)i |
Fatimat Cevheret Zahidet Emine Şovanat |
| Çocuk(lar)ı |
Gazi Muhammed Muhammed Şafiî Muhammed Said Muhammed Kamil |
| Babası | Dengav Muhammed |
| Annesi | Bahu Mesedu |
| Doğum |
1797 Gimri, Dağıstan |
| Ölüm |
4 Şubat 1871 (73 yaşında) Medine, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Bâki Mezarlığı |
| Dini | İslam |
HayatıDüzenle
Dağıstan'ın Gimri Köyü'nde 1797 yılında bir Avar[2][3][4][5][6] ailede dünyaya gelmiştir.[7] Dedesi Kumuk kökenlidir.[8][9][10] Genç yaşlarda Dağıstan'ın önde gelen dini liderlerinden biri olan Şeyh Cemaleddin Gazi Kumuki'den ders almıştır. On beş yaşında at binip kılıç kuşanmıştır. Yirmi yaşında çoğu spor dalında yetenek sahibi bir hale gelmiştir. Ayrıca Nakşibendi tarikatında aldığı bu eğitim onda Rusların, Kafkasya'da ortadan kaldırmak istediği İslâmiyet'i, tekrar ihya etmek ve yaymak için uğraşmasına, özgürlük, direniş ve İslam Birliği gibi bazı düşüncelerin gelişmesini sağlamıştır. Rus İmparatorluğu'na karşı Dağıstan'da başlattığı savaşını Çeçenistan'da sürdürmüştür. Savaş Kuzeybatı Kafkasya'da Çerkesya'nın tamamını da içine almıştır.[11]
Dönemin güçlü devletlerinden biri olan Rusların engellemesiyle dost olan ülkelerden gelen yardımlar kesilince, Şeyh Şamil ülkesinin gücünün tükenişini görmüştür. 1859'un 6 Eylül'ünde 70 bin kişilik Rus ordusuna, yanında birkaç yüz kişi kalıncaya kadar direndikten sonra, savaşı sürdürmesinin tehlikeli olduğunu anlayan Şeyh Şamil, Çarlık yetkilileriyle müzakereler yaparak, silah bırakma yolunu seçti.
Rus Çarı II. Aleksandr, Şeyh Şamil'i sarayın kapısında son derece nazik karşıladı ve kılıcını almayarak kendisine olan hayranlığını dile getirdi. Şeyh Şamil, bir ay kadar sarayda misafir edildikten sonra, saygın tutsak olarak esaret yıllarını geçireceği Kaluga'ya gönderildi.
Sürgüne gittiği çeşitli Rus kentlerinde sempati toplayarak günlerini geçirdi.
Şeyh Şamil davasına sadık bir insan olarak yaşamıştır; bu uğurda annesi ile arasında geçen olay tarihe geçmiştir:
Savaş dönemlerinde halktan bazıları "artık teslim olalım anlaşma yapalım" diye söylenmeye başlamıştır, bunun üzerine Şeyh Şamil teslim olmaktan bahsedene kırbaç cezası vermeyi uygun görmüştür. Bu durumda çekinen halk çareyi Şeyh Şamil'in annesine gitmekte bulmuşlardır. Annesi Şeyh Şamil'e teslim olma teklifini sorunca Şeyh Şamil koymuş olduğu kanundan ödün vermemiştir. Cezayı yaşlı bir kadın çekemeyeceğinden, ceza oğluna intikal ettirilmiş, böylece Şeyh Şamil kendini kırbaçlattırmıştır.[12]
Sürgünde on yıl kadar geçirdikten sonra Çar, Şeyh Şamil'in hacca gitmesine izin verdi. Kendi isteği ile gönderildiği Kiev'den 31 Mayıs 1869'da İstanbul'a gitti. Gittiği gün sadrazam ve şeyhülislam ile görüştü. Ardından 15 Ağustos 1869'da Dolmabahçe Sarayı'nda Padişah Abdülaziz ile görüştü. Padişah kendisine ve aile bireylerine maaş bağlattı. 15 Ocak 1870’te Abdülaziz’e veda ziyaretinde bulunmasının ardından yedi ay kaldığı İstanbul'dan 25 Ocak 1870'te hac vazifesini yerine getirmek için ayrıldı.[13]
Şeyh Şamil, 1871 yılında Hac ziyareti için bulunduğu Arabistan'da vefat etmiş ve Medine'de Cennet-ül Baki mezarlığında Rufai tarikatının şeyhi Seyyid Rüfai tarafından cenaze namazı kıldırılarak defnedilmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Lak kökenli müridi Muhammed Emin; başlangıçta Ruslara karşı önemli başarılar kazandıysa da, 1859 yılında Şeyh Şamil'in silah bırakmasına rağmen Çerkesya'da mücadeleyi sürdürme kararını almasıyla, tartışmalı bir liderlik yürüttü.[kaynak belirtilmeli]
AilesiDüzenle
EşleriDüzenle
- Fatimat
- Cevheret
- Zahidet
- Emine
- Şovanat
Erkek çocuklarıDüzenle
- Gazi Muhammed, (Osmanlı'nın hizmetine girerek 93 Harbi'nde Ruslara karşı savaşmıştır.)
- Muhammed Şafiî, (Rusların hizmetinde bulunarak orduda tuğgeneralliğe kadar yükselmiştir.)
- Ahmed Cemaleddin
- Muhammed Said
- Cemaleddin
- Muhammed Kamil
Kız çocuklarıDüzenle
- Fatimat
- Nafisat
- Necabat
- Bahu-Mesedu
- Safiyat
KaynakçaDüzenle
- ^ İleri, Emin (2020). "Kafkasya'nın özgürlük savaşçısı: Şeyh Şamil". Anadolu Ajansı. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 67
- ^ "Şeyh Şamil". 7 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Блиев М. М. Россия и горцы Большого Кавказа: на пути к цивилизации. — М.: Мысль, 2004. — С. 279. — 5-244-01004-2.
- ^ Халилов А. М., Идрисов М. М. Шамиль в истории Северного Кавказа и народной памяти. — Махачкала, 1998. — 119 с.
- ^ Халилов А. М. Национально-освободительное движение горцев Северного Кавказа под предводительством Шамиля. — Махачкала: Дагучпедгиз, 1991. — 181 с.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ Блиев, Марк Максимович, Россия и горцы Большого Кавказа: на пути к цивилизации, https://books.google.com.pa/books?id=_5oiAQAAIAAJ&source=gbs_navlinks_s, 2004, 279, isbn=5-244-01004-2}}
- ^ Халилов А. М., Идрисов М. М., Шамиль в истории Северного Кавказа и народной памяти, https://books.google.ru/books?ei=xu7MVML9M6b7ywP2vID4Dw&hl=ru&id=xQchAQAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=прапрадед, Махачкала,1998, 119}}
- ^ Халилов А. М., Национально-освободительное движение горцев Северного Кавказа под предводительством Шамиля, https://books.google.ru/books?ei=ifPMVLD7CYa7ygPD5YCIAQ&hl=ru&id=RyRpAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Амирхан, Махачкала, Дагучпедгиз, 1991, 181}}
- ^ "Rus-Çerkes Savaşı". 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Oruç Mehmet, "Şeyh Şamil'in Kararlılığı", Türkiye Gazetesi, Turkiyegazetesi.com, 18.2.2009, Erişim: 20 Şubat 2014
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 69
Dış bağlantılarDüzenle
|
Commons'ta dosyalar |
|
Vikisöz'de alıntılar |
- Historical Formation of Chechen Resistance
- Chechens Follow Shamil
- Shapi Kaziev. Imam Shamil. "Molodaya Gvardiya" Press. Moscow, 2001, 2003, 2006, 2010. 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-5-235-03332-0
- Shapi Kaziev. Akhoulgo. Caucasian War of XIX-th century. The historical novel. "Epoch", Publishing house. Makhachkala, 2008. 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-5-98390-047-9
- Muhammed Tahir el-Karahi, Kafkasya Mücadihi Şeyh Şamil'in Hatıraları, yay. H. Ahmet Özdemir, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2005.