Üç robot yasası

Üç robot yasası, Amerikalı bilimkurgu yazarı Isaac Asimov tarafından ortaya atılan, robotların işlev ve haklarına ilişkin yasalardır. Asimov'un ilk kez 1942 yılında yayımlanan, daha sonrasında Ben Robot isimli kitabının da bir bölümünü oluşturan "Durağan Döngü" isimli hikâyesinde ortaya attığı üç yasa şu şekildedir:

1. Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
2. Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
3. Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumak zorundadır.

Bu kanunlar popüler kültür ve bilimkurgu alanında birçok defa kullanılmıştır. Modern robot etiği açısından da önem arz etmektedir. Benim Robotlarım adlı yazısında Mart 1942'de Astounding'de yayınlanan "Kovalamaca" adlı hikâyesinde kanunları teker teker yazdığını belirtmiştir. Aynı yazıda bu kanunların birebir olmamak şartıyla diğer yazarlar tarafından kullanılmasına da sıcak baktığını söylemiştir. Bu hikâyenin de bulunduğu Ben, Robot adlı kitabında bu yasaların neden olduğu sıkıntılardan da bahsetmektedir.

Sıfırıncı Kanun

Isaac Asimov ilerleyen zamanlarda robotların karmaşıklaşması ile yeni bir kanuna daha ihtiyaç duymuştur. 1985 yılında yayınlanan Robotlar ve İmparatorluk romanında gelişmiş robotların tek bir insandansa tüm insanlığın zara görmesini engelleyeceğini yazmıştır. Buna da "Robotbilmin Sıfırıncı Kanunu" adını vermiştir.

Ayrıca bakınız

• Yapay zekâ etiği
• Clarke kanunları