Zeynep Oral
Zeynep Birsel Oral, (d. 15 Şubat 1946, İstanbul, Türkiye), Türk yazar, gazeteci, tiyatro eleştirmeni.
| Zeynep Oral | |
|---|---|
| Doğum | Zeynep Birsel 15 Şubat 1946 İstanbul |
| Meslek | Gazeteci, yazar, tiyatro eleştirmeni |
| Dil | Türkçe |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Evlilikler | Ahmet Oral |
Kültür-sanat, insan hakları, kadın sorunları konularındaki yazıları, gezi yazıları, araştırma dizi ve seri röportajları ile tanınır.
Başta tiyatro sanatı olmak üzere sanatın her dalının Türkiye'de toplumun tüm kesimlerine yayılması için çaba göstermiştir.
Hayatı değiştir
1946'da İstanbul'da doğdu. Annesi Selçuk Hanım, babası kimyager Semih Birsel’dir.
İzmir Amerikan Kız Lisesi (1964) ve Paris Yüksek Gazetecilik Okulu'ndan (1967) mezun oldu. Paris'te öğrenciliği sırasında bir yandan da Sorbonne Üniversitesi Tiyatro Araştırmaları Enstitüsü’ne devam etti.
Yazı yazmaya 1966'da başladı. İlk yazılarında Zeynep Birsel adını kullandı. Paris'teki öğrencilik yıllarında Cumhuriyet gazetesine gönderdiği "Paris Mektupları" başlıklı yazıları yayımlandı.
1967'de ülkeye döndü; mimar Ahmet Oral ile evlendi.[1] Gazeteciliğe Yeni Gazete’de başladı. Yeni Gazete'de çalışırken bir burs kazanarak İngiltere’ye gitti ve iki yıl gazetecilik okudu.[2]
1968-2001 yılları arası Milliyet gazetesinde çalıştı. Tiyatro eleştirmeni, köşe yazarı, kültür-sanat editörü, gazeteci ve yazı işleri müdürü olarak görev yaptı.
Milliyet gazetesinde çalışmayı sürdürürken 1970’te Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu’nun sahnelediği Düşenin Dostu oyununda James Baldwin’in reji asistanlığını yaptı. Ayn tiyatro için Hair müzikalini Türkçe'ye çevirdi. Müzikal, 1971’de sahnelendi. 1974’te ise Adsız Oyun adlı eseri, İstanbul Şehir Tiyatroları’nda sahnelendi.
1972 yılında Milliyet Sanat dergisinin kurucuları arasında yer aldı ve 30 yıl boyunca yöneticiliğini üstlendi. Cumhuriyet gazetesinde yazılar yayımlamayı sürdürdü. Yazılarında dünyanın bir çok ülkesine giderek o ülkelerdeki tiyatro olaylarını Türkiye'deki okurlara aktardı.
Milliyet gazetesindeki yazılarını 1983'te yayımlanan Esintiler '82 kitabında topladı. Sonraki yıllarda Esintiler - 80'li Yıllar ve Esintiler 90'lı Yıllar kitaplarını yayımladı.
1990'da Tiyatro Eleştirmenleri Birliği'nin kuruluşuna öncülük etti ve 1998'e kadar başkanlığını yürüttü. 1991'de Nazım Hikmet'in kızkardeşi Samiye Yaltırım tarafından kurulan Nazım Hikmet Vakfı'nın kurucuları arasında yer aldı.
Milliyet gazetesinen emekli olan Oral, emeklilikten sonra da çalışmalarını sürdürdüğü bu kurumdan ekibi ile birlikte 28 Şubat 2001’de işten çıkarıldı.
Gazetecilik yaşamında insan hakları, kadın sorunları, gezi yazıları, araştırma dizi ve seri röportaj dallarında ödüllere değer görülen Oral, meslek yaşamını 2006'da yayımlanan Meslek Yarası adlı kitapta anlattı.
9 Ocak 2018'den itibaren P.E.N Türkiye başkanlığını üstlendi.[3][4]
Türkiye - Yunanistan Dostluk ve Barış Derneği, Ana- Kültür Vakfı, KA-DER, WINPEACE kurucuları arasında olduğu kuruluşlardandır. Türkiye Yazarlar Sendikası ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesidir.[5]
Eserleri değiştir
- Esintiler '82 - Gür Yayınları, 1983
- Konuşa Konuşa - Gür Yayınları, 1983
- Yaz Düşüm Yaz - Gür Yayınları, 1985
- Katmandu'dan Meksika'ya - Gür Yayınları, 1985
- Kadın Olmak - Milliyet Yayınları, 1985
- Bir Ses - Milliyet Yayınları, 1986
- Kara Sevda - Milliyet Yayınları, 1988
- Esintiler - 80'li Yıllar - Cem Yayınları, 1989
- Sözden Söze - Cem Yayınevi, 1990
- Tutkunun Romanı - Leyla Gencer - Milliyet Yayınları, 1992
- Karanlıktaki Işık - Altın Kitaplar, 1994
- Leyla Gencer'e Armağan - Sevda Cenap And Müzik Vakfı, 1995
- Bu Cennet, Bu Cehennem AD Yayıncılık, 1996
- Esintiler 90'lı Yıllar - Cem Yayınevi, 1999
- Uzak Doğu'm - AD Yayıncılık, 2000
- Meslek Yarası - Cumhuriyet iKitapları, 2011
Ödüller değiştir
- "Seri röportaj" dalında Başarı Ödülü"Başbakanlık Basın - Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü teşekkür madalyası.", Gazeteciler Cemiyeti, 1988
- "Seri Röportaj" dalında Başarı Ödülü "Başbakanlık Basın - Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü teşekkür madalyası.", Gazeteciler Cemiyeti, 1989
- "Palmes Academiques - Akademi Ödülü" "Officier dans l'ordere des palmes Akademique Nişanı." Fransız Hükûmeti, 1990
- "Yılın En Başarılı Kadınları Ödülü", "Yazılı basın dalında", Kadınca Dergisi, 1994
- "İletişim Ustaları Onur Ödülü", "Kültür - Sanat alanında", İ.Ü. İletişim Fakültesi, 1994
- "Kadınların Tarihine Katkı Ödülü", İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği, 1995
- "Gezi Edebiyatı" dalında birincilik ödülü, Turizm Yazarları, Editörleri ve Gazetecileri Derneği - (TUYED), 1998
- "Türkiye Cumhuriyeti 75. Yıl Ödülü", Türk Kadınlar Birliği, 1998
- "75 Yılda 75 Kadın Ödülü", Mimoza Dergisi, 1998
- "Barış için Çalışan Anneler Ödülü", Yunanistan - (UNESCO), 2000
- Fransız Hükûmeti Kültür ve İletişim Bakanlığı Nişanı: "Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres", 2004
- Basın Özgürlüğü Diyalog Ödülü, IPI (Uluslararası Basın Enstitüsü), 2011
- 2017 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü
- 2024 - Yüzyılın Aydınlık Yüzleri[6]
Kaynakça değiştir
- ^ Bozoğlu, Fatih (29 Haziran 2022). "Sanat, Kültür, Edebiyat ve Düşün Yazıları ile Türk Basın Tarihi'ne damgasını vurmuş bir insan; GAZETECİ-YAZAR ZEYNEP ORAL". Bodrumgundem.com.
- ^ Baş, Selma (29 Temmuz 2019). "Zeynep Oral". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Erişim tarihi: 5 Nisan 2024.
- ^ "Zeynep Oral yeniden PEN'in başkanı oldu". Cumhuriyet gazetesi. 9 Ocak 2018. 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ "Zeynep Oral yeniden PEN Başkanı oldu". Duvar gazetesi. 18 Aralık 2022.
- ^ "Uluslararası PEN Başkan Adayı Zeynep Oral: Kültür Bakanlığı Aramadı Bile". Bianet. 4 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2016.
- ^ "MALTEPE BELEDİYESİ'NİN İSTASYON DERGİSİ'NE GÖRKEMLİ 3. YAŞ KUTLAMASI". ankahaber.net. 13 Ocak 2024. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024.