Yıldız Moran

Türk mütercim ve fotoğraf sanatçısı

Yıldız Moran (24 Temmuz 1932, İstanbul - 15 Nisan 1995, İstanbul), Türk fotoğrafçı, sözlük yazarı ve çevirmen.

Yıldız Moran
Genel bilgiler
Doğum adıYıldız Moran
Doğum24 Temmuz 1932(1932-07-24)
İstanbul, Türkiye
Ölüm15 Nisan 1995 (62 yaşında)
İstanbul, Türkiye
UyrukTürk
Evlilik(ler)iÖzdemir Asaf (e. 1963)
ÇocuklarıGün Arun
Olgun Arun
Etkin Arun
EbeveyniAhmed Vahid Moran
Nemide Moran
AlanıFotoğrafçılık
Etkin yıllar1953-1982
Sanat eğitimiRobert Kolej
Bloomsbury Technical College
Ealing Technical College

Türkiye’nin akademik eğitim almış ilk kadın fotoğrafçısıdır. Türkiye'yi tek başına dolaşmış ve kalkınma dönemindeki Cumhuriyet Türkiyesi’nin değişik yüzlerini kendine özgü bir yaklaşımla fotoğraflamıştır.[1]

Yaşamı değiştir

1932'de İstanbul'da doğdu. Annesi Nemide Moran, babası asker ve sözlükçü Ahmet Vahid Moran'dır. Ailenin üç kızın en büyüğü idi. Robert Kolej'de öğrenim gördü. 1950 yılında bu okuldaki eğitimini son sınıfta bıraktı ve dayısı Mazhar Şevket İpşiroğlu’nun önerisine uyarak fotoğraf eğitimi almak üzere İngiltere’ye gitti.[2] Londra'da Bloomsbury Technical College ile Ealing Technical College'da öğrenim gördü. Teknik bilgilerini uygulamayla pekiştirmek üzere, Shakespeare Tiyatrosu'nun fotoğrafçısı John Vicker'ın asistanlığını yaptı.

İlk fotoğraf sergisini 1953 yılında 21 yaşındayken Cambridge'de açtı. İngiltere'de kaldığı süre içerisinde Cambridege'de bir, Londra'da ise dört sergi açtı. Ardından İstanbul, Ankara ve Edinburgh sergileriyle çalışmalarına devam etti. Eserleri genellikle Anadolu teması üzerine idi. İspanya, Avusturya ve Portekiz’i gezerek bu ülkelerde de fotoğraf çekimleri yapmıştır.

Londra'dan Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Beyoğlu'nda Maya Sanat Galerisi'nin üst katında eserlerini sergileyebileceği bir stüdyo kiraladı. Portre fotoğrafçılığı yaptı. Cemal Gürsel, Muhsin Ertuğrul, Haldun Taner, Mücap Ofluoğlu, Adalet Cimcoz ve Haldun Dormen gibi tanınmış sanatçı ve edebiyatçıların portre fotoğraflarını çekti.

1963 yılında Özdemir Asaf'la evlendi fotoğrafçılığı bıraktı. Bu evliliğinden dört yılda üç çocuk sahibi oldu. İyi derecede İngilizce bilen Moran, Özdemir Asaf'a ait şiirleri İngilizce'ye çevirmiş, Türkçe-İngilizce sözlük alanında da çalışmalar yapmıştır. 1981 yılında eşi Özdemir Asaf'ı kaybetti.

1982 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Fotoğraf Enstitüsü'nde Onur Üyesi oldu. 15 Nisan 1995 tarihinde İstanbul’da 62 yaşında hayatını kaybetti.

Yıldız Moran'ın yapıtları 2013 yılında Pera Müzesi tarafından "Zamansız Fotoğraflar" başlığı ile geniş çaplı olarak yayınlanmıştır.[3][4][5]

Yıldız Moran, kendisi ve fotoğrafçılık alanı hakkında: “Fotoğraf makinesi o denli varlığınızın bir parçası olmalıdır ki; konu ile aranızda bir engel oluşturmasın. Şiirselliği olan her şey sanat fotoğrafının konusudur, fotoğraf aracılığıyla evrensel olan ve işlenen konunun kavramını içeren fotoğrafı çekmek tek amacımdı…” ifadelerini kulanmıştır.[4][6]

Etkisi değiştir

Eczacıbaşı Fotoğraf Sanatçıları Dizisi’nin sekizinci kitabı olan Yıldız Moran retrospektifi, 2018'de Türkçe ve İngilizce olmak üzere iki dilde yayımlandı. Eserin konsept ve tasarımı Bülent Erkmen, editörlüğünü de Merih Akoğul üstlendi. Eserde Moran'a dair kapsamlı bilgiler sunuldu.[7] Nisan 2018'de Türkiye’nin Cenevre Başkonsolosluğu tarafından Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla Cenevre’deki Heritage Galerisi’nde Moran'ın fotoğraf sergisi açıldı.[8]

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Yıldız Moran'ın "Zamansız Fotoğraflar" Retrospektif Sergisinde Deniz ve İnsan Yaşamı". denizcitoplum. 15 Mart 2018. 8 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2024. 
  2. ^ "Yıldız Moran". Kolekta.com.tr. 7 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 
  3. ^ Nisvan " Tarihe Adını Yazdıran Kadınlar" 13 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TRT Belgesel, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
  4. ^ a b Yıldız Moran - Zamansız Fotoğraflar 23 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Pera Müzesi, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
  5. ^ 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde unutulmayan 8 sembol kadın 9 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hürriyet, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
  6. ^ Dev proje için çalışmalar başladı 19 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CNN Türk, Erişim tarihi: 12 Haziran 2016
  7. ^ Tanrıyar, Elif. "Fotoğraf sanatının kraliçesi: Yıldız Moran". Milliyet Sanat. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018. 
  8. ^ "Cenevre'de Yıldız Moran fotoğraf sergisi açıldı". Hürriyet. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018.