Trabzon İç Savaşı

Trabzon İç Savaşı
	; 1300'lerde Trabzon İmparatorluğu ve etrafındaki ülkeler.
Tarih	1340-1349
Bölge	Trabzon, kaffa ve Lazona
Sonuç	III. Aleksios Megas Komnenos imparator oldu.
Taraflar
Komutanlar ve liderler
	^ Savaşın başlangıcında dört farklı hizip vardı, ancak Hadım İoannis daha sonra İrini Paleologina'nın tarafına geçmiştir. ; ^ 1342'de İmparatoriçe Anna'nın öldürülmesinden sonra Konstantinos Doranites İrini Paleologina'ya karşı Scholarioi bölüğüne geçmiştir. ;

Trabzon İç Savaşı, Trabzon İmparatorluğu'nun tahtının devamı için 1340'larda gerçekleşen bir dizi çatışmadır.

Birkaç muhalif parti kuruldu: Birincisi, Amytzantarantes ailesi ve babası III. Andronikos tarafından sağlanan Bizans paralı askerleri tarafından desteklenen İrini Paleologina; ikincisi, Trabzon'un son İmparatoru Basileios Megas Komnenos'un hatırasına sadık imparatorluk korumalarının bir parçası ile Scholarioi'nin kaptan generali olan Sebastos Tzanichites komutasındaki karşıt arkhonlardı; üçüncü parti, Limni kalesini elinde tutan megas doux Hadım İoannis idi; ve dördüncü ise Laz soyluları tarafından desteklenen Anna Anakutlu'ydu.^[1]

Genel Bakış değiştir

Basileios'un ölümü değiştir

6 Nisan 1340'ta, Basileios Megas Komnenos'un ölümünden sonra, imparatorluğun yönetimi, Bizans İmparatoru III. Andronikos'un (y. 1328-1341 arası hükümdar) gayri meşru kızı İrini Paleologina ve Basileios'un meşru karısı tarafından alındı. İrini'nin kocasının ölümünden bir miktar payı olduğundan şüpheliydi,^[2] ve yaşanacak olaylara hazırlıklıydı ve onu tahtta geçiren hizbin eylemlerini zaten örgütlemişti. Tahttaki yükselişinden sonra İrini, gücünü gücünü Amytzantarioi ve diğer önemli aristokratların yardımıyla sağlamlaştırmaya çalıştı. Ancak, zaman zaman yerel aristokrasinin iki büyük hizbini oluşturan Amytzantarioi ve Scholarioi arasındaki tartışmalar, kişisel anlaşmazlıklardan dolayı çok karmaşık hale gelmişti. Tahtın mirasçısının yokluğunun yanı sıra, İmparatoriçe'nin otoritesini ortaya koyamamasından dolayı, her iki taraf da, sosyopolitik inançlarını dayatmayı amaçladıkları için taraflar şiddetli bir biçimde çatışmışlardır.^[3] Sonuç olarak, Scholarioi ailesi derhal tepki verdi ve imparatoriçeye karşı ayaklandı. Meizomatlar, Doranlılar, Kabazitesler ve Kamachenos aileleri tarafından desteklenen Scholarioi, İmparatoriçe'ye karşı döndüğünde, Amytzantarioi İrini'nin tarafını tuttu ve durumu kontrolü altına almasında yardımcı oldu.

(Merkez) ortaçağ Trebizond (modern Trabzon, Türkiye) Kale planı. Günümüze ulaşanlar kırmızı renklidir.

Sonraki iç savaşta, İmparatoriçe İrini, Amytzantarioi tarafından; soylular arasındaki güçlü hizip tarafından, Ceneviz ve Bizans paralı askerleri tarafından desteklendi. Karşıt isyancılar, kendilerini Lazların doğal haklarının vatansever şampiyonları olarak gören, Laz kökenli aristokrat bir aile Tzanichites, sebastos ve megas stratopedarches idi. Scholarioi'nin kaptan generali ya da şehir milisleri - imparator Basileios'un hatırasına sadık kalan imparatorluk muhafızları ve Konstantinopolis'ten bir yabancı olarak İrini'den nefret eden bir halk kitlesi, Hagios Eugenius Manastırı büyük Manastır'ı mülklerine yerleştiler. Bu manastır, daha sonra başkentin güneydoğusuna, vadinin üzerinde bir kale gibi yükseldi. Öte yandan, imparatoriçe, Amytzantarios ailesinin yardımıyla, liman ve kalenin kontrolünü elinde tutmayı başardı. İmparatoriçeye yardım etmek için Konstantinopolis'ten Trabzon'a gelen megas doux, Hadım İoannis tarafından genç imparator II. Manuil Megas Komnenos'un öldürülmesi ile ayaklanma, 2 Temmuz 1340'ta sona erdi. İoannis’in kuvvetleri imparatorluk birliklerine katıldı ve beraber Hagios Eugenius Manastırı'na saldırıp, ateşe verdiler. Scholarioi yenildi ve liderleri ilk başta tutuklandı ve Limni kalesine götürüldü, ancak bir sonraki yıl (1341 Temmuz) idam edildiler.

İmparatorluk tacını giyebilecek bir kocası olmadan, İrini'nin konumunu uzun süre sürdürmeyi ummadığı belliydi; İrini, kendi imparatorluğunun megas domestikos'una aşık olmakta gecikmedi. Bu tutku, sarayında hiziplere bölünen birkaç kişiye ve St Eugenia'daki felaketten kurtulan eski düşmanlarının yeniden silahlanma fırsat sundu böylece düşüncesiz İmparatoriçenin başında yeni bir fırtına patladı.

Anna Anakutlu değiştir

Bir kadın daha, taht için iddiada bulundu, İrini'den daha iyi bir unvanla ortaya çıktı: o zaman kadar örtü ardında, inzivada yaşayan Anakutlu olarak isimlendirilen İmparator II. Aleksios'un en büyük kızı Anna. Muhalefet onun manastır elbisesini bırakması ve Lazona'ya kaçması için ikna etti, burada İmparatoriçe taç giydi ve bölge üzerinde kontrolü ele geçirdi ve Laz ve Tzan halkı,^[4] onu Basileios'un en yakın meşru varisi olduğu için tahtın yasal mirasçısı olarak tanıdı. Böylece, 17 Temmuz 1341'de Anna, muzaffer bir şekilde Trabzon'a girdi, ardında Gürcü Kral V. Giorgi'dan (1314-1346 arası hükümdar) Laz savaşçıları ve Büyük Lazona'nın bandonundan Trabzon Lazları tarafından tahta oturtuldu. O, bir yandan, Amytzantarios ailesi tarafından desteklenmiş, diğer taraftan Laz, Tzan tarafından^[5] ve genel olarak, Trabzon İmparatorluğu'nun eyaletlerinin halkı tarafından desteklenmiştir. Anna'nın tahttaki yükselişinden sonra yerli Amytzantarioi'nin yaygınlığı, karşıt Scholarioi'nin diğer soylu ailelerin desteğiyle onu devirmek için sürekli girişimlerini kışkırtmıştı.

Sürekli olarak Scholarios ailesinin ve Konstantinopolis ile ilgili diğer aristokrat çevrelerin altında olan Anna'nın saltanatında Trabzon'un aristokrat aileleri arasındaki çatışmalar belirleyici oldu. Scholarios ailesinin teşebbüsleri, İrini Paleologina'nın düşüşü ve Anna'nın yükselişi ile hayal kırıklığına uğrayan Konstantinopolis ile Venedik ve Ceneviz tarafından desteklendi.

30 Temmuz 1341 günü sonradan imparator olacak II. İoannis Megas Komnenos'un (1344-1349 arası hükümdar) ikinci oğlu Mihail Megas Komnenos, Bizans İmparatoru VI. İoannis'in yardımıyla imparatorluğun yönetimini ele almak için Konstantinopolis'ten Trabzon'a üç savaş gemisi ile yelken açtı, kendisine Scholarioi kaptan generali Niketas Scholares ve önceki imparatoriçe İrini ile evlenmek üzere Georgios Meizomatis eşlik ediyorlardı.^[6] İlk olarak, yüksek rütbeliler ve metropolit Akakios onu bir imparator olarak onu tüm cömertlikleriyle kabul ettiler. Mihail, toplanan asiller ve devlet memurlarına bağlılık yemini aldı ve ertesi gün taç törenine hazırlanmak üzere saraya çekildi. Gün ortasında sahne değişti. Halk bütün gece boyunca yeni bir Konstantinopolis maceracılarının istilasına direnmek için kışkırtıldı ve isyanlar başlattılar. Muhalif soylular ve hükûmet yetkilileri onların girişimlerini kolaylaştırdı. Olgun yılların güçlü bir adam tarafından yönetilmek istenmemesiyle, hemen sarayda Mihail'ı hapsettiler ve daha sonra Oinaion'a esarete yollandılar. Birkaç müdahaleden sonra Laz askerleri üç Bizans gemisini ele geçirdiler ve birkaç gün sonra tahttan indirilen İrini Konstantinopolis'e gitmek üzere bir Frank gemisine konuldu. Laz hizbinin soyluları artık tek iktidar sahibi olmuşlardı ve imparatorluğun güçlü şeflerin birliği tarafından yönetilmesi için İmparatoriçe Anna'nın adını kullandılar.

III. İoannis Megas Komnenos değiştir

Bizzat ittifakına sivil emrin en kesin garantisi olarak bakan Scholarioi ve Yunan partisinin kaptan generali Niketas, rakiplerini güçten çekmeye yönelik başka bir girişimde bulunmayı kararlaştırdı. Niketas Scholares, Konstantinos Doranites, kardeşleris Georgios and Mihail Meizomatis ve diğerleri, bir Venedik gemisi ile Konstantinopolis'e kaçtılar. Burada, Mihail'ın oğlu sonraki imparato İoannis Megas Komnenos (1342-1344 arası hükümdar) ile buluştular ve ona Trabzon İmparatorluğu'nun tahtını teklif ettiler. Sefer, gizlice ve Bizans hükûmetinden herhangi bir kamu desteği olmadan gerçekleştirildi. Trabzon'un şefleri tarafından ikiye ek olarak üç Ceneviz kadırgası kiralandı; ve İmparatoriçe Anna'nın hükûmetine düzenlenen bir saldırı için seçilmiş birlikler alındı. 1342 yılının başlarında Trabzon'a ulaştılar ve şiddetli sokak savaşlarından sonra işgalciler kaleye doğru yol almayı zorladılar. İmparatoriçe Anna imparatorluk sarayında esir alındı, karşı darbeye karşı korunmak için hemen boğuldu. İoannis Grand Komnenos, 4 Eylül 1342'de Trabzon'a geldi ve aynı gün Theotokos Chrysokephalos kilisesi'nde imparator olarak taç giydi. III İoannis'in tahta çıkışını aristokrasinin üyelerine karşı yapılan zulümler izledi. Onu başından beri desteklemiş olan Scholarios ailesi, tahttan çıktıktan sonra tuttukları güçten yararlandı ve tahttan indirilen Anna Anakutlu'yu destekleyen rakip Amytzantarios ailesine karşı döndü. Laz hizbinin, özellikle de Amytzantaraoi'nin ve soylu soydaşlarının çoğu öldürüldü. Anna'nın takipçilerinin katliamı eyaletlerde devam etti.

Mihail Megas Komnenos değiştir

Görünüşe göre III. İoannis'i yükselten aristokratların onunla ilgili memnuniyetsizliği bir şekilde büyüdü, Niketas, babasını Mihail'i Limnia'daki tutsaklıktan kurtardı ve 1344'te tahta geçirdi ve İoannis, St. Sabas Manastırı'na kovuldu. Buna karşılık Mihail, Niketas'a megas doux unvanı, Georgios Meitzomates'a megas domestikos unvanı verirken, Georgios'un oğluna Pinkernis, İoannis Kabazites megas logothetes, Niketas Scholares'in oğluna parakoimomenos, Mihail Meitzomates amytzantariosve, Stephan Tzanichites megas konostaulos unvanlarını aldı. Böylece Scholarioi hükûmetin kontrolünü tamamen ele geçirdi.

İmparator Mihail hükûmetin durumunu iyileştirmek için bazı girişimlerde bulunmuş gibi görünüyor, ancak yetenekleri görev için yeterli değildi. Laz soylularının iki büyük hizbi ve vatandaşların Yunan liderleri, geçici ve yerel nedenlerden kaynaklanan kişisel kombinasyonlar ve siyasi düzenlemelerle imparatorluk yönetimini kontrol etmek için kendilerini korudular. Mihail her iki tarafın gücünü kırmaya karar verdi. İktidara geldikten hemen sonra, Laz hizbinin soylularının en saygın olanını ölüme mahkûm etti - bu, devletin tüm yüksek makamlarını miras ile devralan Yunan hizbi tarafından desteklendi.

Ancak, Scholarioi'nin gücü, Trabzon halkında popülerliğini kaybettiğini kanıtladı. Başkent ve Laz halkı isyan başlattı, soylu bir grubun keyfi iktidarının değil kanuni imparatorun gelmesinin talep ettiler. 1345 yılının Kasım ayında Niketas ile Georgios Meitzomates ve hizbin diğerleri birlikte hapsedildi. Ancak, yaşlı ve hasta olan İmparator Mihail, Niketas'ı hapishaneden serbest bıraktı ve 13 Aralık 1349'da onun eski makamı olan megas doux olarak tekrar atadı. Dokuz gün sonra Niketas yeni bir darbe ile Mihail'i indirip Basileios'un oğlu III. Aleksios Megas Komnenos ismini kullanacak İoannis'i tahta çıkardı, böylece Trabzon İç Savaş sona erdi.

Ayrıca bakınız değiştir

Bizans İç Savaşı (1341-1347)

Kaynakça değiştir

Özel

^ Zehiroğlu 2016, ss. 159-210.
^ Miller 1968, s. 46.
^ Λυμπερόπουλος, B., O Bυζαντινός Πόντος. H αυτοκρατορία της Tραπεζούντας (Αθήνα 1999), p. 138.
^ Bryer, A., ‘Some notes on the Laz and the Tzan (1) (2)’, in People and Settlement in Anatolia and the Caucasus, 800-1900 (VR, London 1988), pp. 161-168, 174-195.
^ On the historical background of the Laz and the Tzan, see Bryer, A., “Some notes on the Laz and the Tzan (1) (2)”, in Bryer, A., People and Settlement in Anatolia and the Caucasus, 800-1900 (VR, London 1988), pp. 161-168 (=1), 174-195 (=2). They were native inhabitants of the northeastern Pontos, descending from the Colchians and the Macrones. They used to meddle in the political affairs of the Empire of Trebizond.
^ In 1341, Michael Grand Komnenos started from Constantinople as the future husband of Eirene Palaiologina, according to the diplomatic plan of John VI Kantakouzenos. Before he reached Trebizond, the revolt instigated by Anna Anachoutlou, which ended in the forced resignation of Eirene and the ascension of Anna to the throne, had already broken out. See Χρύσανθος, μητροπολίτης Τραπεζούντος (Chrysanthos of Trebizond), "Η Εκκλησία της Τραπεζούντος" Αρχείον Πόντου 4-5, (1933), pp. 241-242.

Genel

Bryer, Anthony (1980). The Empire of Trebizond and the Pontos (İngilizce). Londra: Variorum Reprints. ISBN 978-0-86078-062-5.
Karpov, Sergei (2007). История Трапезундской империи [A history of the empire of Trebizond] (Rusça). Saint Petersburg: Variorum Reprints. s. 656. ISBN 978-0-86078-062-5.
Miller, William (1968). Trebizond: The Last Greek Empire (İngilizce). Şikago: Argonaut Publishers.
Savvides, Alexios G. K. (2009). Ιστορία της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας (1204-1461). 2η Έκδοση με προσθήκες [History of the Empire of the Grand Komnenoi of Trebizond (1204-1461). 2nd Edition with additions] (Yunanca). Selanik: Kyriakidis Brothers S.A. ISBN 978-960-467-121-2.
Zehiroğlu, Ahmet. M. (2016). Trabzon İmparatorluğu [The Empire of Trebizond (Vol.2)]. Trabzon: Lazika Yayın Kolektifi. ISBN 978-605-4567-52-2.

[1] Savaşın başlangıcında dört farklı hizip vardı, ancak Hadım İoannis daha sonra İrini Paleologina'nın tarafına geçmiştir.

[2] 1342'de İmparatoriçe Anna'nın öldürülmesinden sonra Konstantinos Doranites İrini Paleologina'ya karşı Scholarioi bölüğüne geçmiştir.

[FOOTNOTEZehiroğlu2016159-210-3] Zehiroğlu 2016, ss. 159-210.

[FOOTNOTEMiller196846-4] Miller 1968, s. 46.

[5] Λυμπερόπουλος, B., O Bυζαντινός Πόντος. H αυτοκρατορία της Tραπεζούντας (Αθήνα 1999), p. 138.

[6] Bryer, A., ‘Some notes on the Laz and the Tzan (1) (2)’, in People and Settlement in Anatolia and the Caucasus, 800-1900 (VR, London 1988), pp. 161-168, 174-195.

[7] On the historical background of the Laz and the Tzan, see Bryer, A., “Some notes on the Laz and the Tzan (1) (2)”, in Bryer, A., People and Settlement in Anatolia and the Caucasus, 800-1900 (VR, London 1988), pp. 161-168 (=1), 174-195 (=2). They were native inhabitants of the northeastern Pontos, descending from the Colchians and the Macrones. They used to meddle in the political affairs of the Empire of Trebizond.

[8] In 1341, Michael Grand Komnenos started from Constantinople as the future husband of Eirene Palaiologina, according to the diplomatic plan of John VI Kantakouzenos. Before he reached Trebizond, the revolt instigated by Anna Anachoutlou, which ended in the forced resignation of Eirene and the ascension of Anna to the throne, had already broken out. See Χρύσανθος, μητροπολίτης Τραπεζούντος (Chrysanthos of Trebizond), "Η Εκκλησία της Τραπεζούντος" Αρχείον Πόντου 4-5, (1933), pp. 241-242.

[m 1]

[m 2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]