Vikipedi

SpaceX

Amerikan özel havacılık şirketi

SpaceX (İngilizce açılım: Space Exploration Technologies Corporation, Türkçe: Uzay Keşif Teknolojileri Şirketi), merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketidir. SpaceX; Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi uzay misyonu araçlarını bünyesinde bulundurmaktadır.

SpaceX
EndüstriHavacılık ve uzay mühendisliği
Kuruluş2002
Genel merkezi
Hawthorne, Kaliforniya
,
ABD
Önemli kişilerElon Musk
(İcra kurulu başkanı ve Teknik kur. bşk.)
Gwynne Shotwell
(Başkan)[1]
Tom Mueller
(Kurucu ve itki sist. bşk. yrd.)[2]
ÜrünFalcon (roket ailesi)
Dragon (uzay aracı)
Starlink
Özerk uzaylimanı insansız gemi
Starship
Gelirartış $2 milyar (2019) [3]
SahibiElon Musk Trust
Çalışan sayısı9,500 (Şubat 2021)[4]
Web sitesispacex.com
Falcon 9 Block 5'in Temmuz 2019'da Cape Canaveral'a ilk etabının inişi - SpaceX'in fırlatma araçlarının çoğunda VTVL teknolojileri kullanılır.

Şirket 2002 yılında, daha önce PayPal'ın da kurucularından olan, Tesla Motors şirketinin CEO'su Elon Musk tarafından; Mars'ın kolonileştirilmesini sağlamak üzere uzay taşımacılığının maliyetini düşürme hedefiyle kuruldu. Şimdiye kadar Falcon 1 ve Falcon 9, Falcon Heavy isimli, en baştan tekrar kullanılabilirlik için tasarlanmış olan, uzaya fırlatma araç/roket sistemlerini ve Falcon 9 tarafından yörüngeye çıkarılmış olan, Uluslararası Uzay İstasyonuna malzeme/erzak temin etmek üzere Dragon (insansız) uzay aracını geliştirdi.

SpaceX'in başarıları arasında şunlar bulunmaktadır:

  • 28 Eylül 2008 tarihinde, özel sektör tarafından finanse edilen ve yörüngeye ulaşan ilk sıvı yakıtlı roket. (Falcon 1)
  • 9 Aralık 2010 tarihinde, bir uzay aracını uzaya fırlatan, yörüngeye oturtan ve bu uzay aracını (Dragon) başarılı bir şekilde Dünya'ya geri getiren ilk özel sektör şirketi.
  • 25 Mayıs 2012 tarihinde Uluslararası Uzay İstasyonuna bir uzay aracı (Dragon) yollayan ilk özel sektör şirketi.
  • 30 Mayıs 2020 tarihinde Uluslararası Uzay İstasyonuna Crew Dragon'u yollayarak insanlı bir görev gerçekleştiren ilk özel şirket.
  • 24 Ocak 2021 tarihinde tek bir roket fırlatması ile taşınan en fazla uydu. (143 uydu)

SES-8 uydusunun 3 Aralık 2013'te fırlatılışı, SpaceX'in yer eş zamanlı yörünge'ye ilk teslimatı olmuştur.

Kaliteyi ve maliyeti denetim altında tutmak amacıyla, SpaceX uzay aracı ve roketlerde kullandığı bileşenlerin büyük çoğunluğunun tasarımını, testlerini ve üretimini şirket içinde gerçekleştirmektedir; bu bileşenler arasında Falcon fırlatma araçlarında ve Dragon uzay aracında kullanılan Merlin, Kestrel ve Draco roket motorları bulunmaktadır. Bu SpaceX'in sektördeki en ucuz fırlatma fiyatını verebilmesine ve geleneksel roket geliştirme/üretme zamanını büyük oranda azaltabilmesine olanak tanımıştır.

2013 Kasım ayında, ticari fırlatmalarda piyasa lideri olan Fransız şirketi Arianespace, SpaceX'in oluşturduğu rekabet sebebiyle, Ariane 5 roketiyle jeostatik Yörünge'ye taşıdığı "daha hafif uydular" için esnek fiyatlandırmaya gideceğini açıklamıştır.

2006 yılında NASA; şirket ile Uluslararası Uzay İstasyonuna (UUİ) yük tedarik edebilecek bir fırlatma/taşıma sistemini tasarlayıp gerçekleştirebilmesi için "Ticari Yörüngesel Taşımacılık" (COTS) sözleşmesi imzaladı. SpaceX, 2015 Haziran itibarıyla UUİ'ye, yük tedarik anlaşması altında, 5 uçuş gerçekleştirmiştir. NASA; SpaceX ile ayrıca, NASA'nın "Ticari Mürettebat Geliştirme" (CCDev) programının parçası olarak, insanlı kullanıma uygun Dragon aracının geliştirilmesi ve başarılı bir şekilde kullanımının gösterilmesi için sözleşme imzalamıştır. SpaceX, ilk mürettebatlı Dragon/Falcon 9 uçuşunu 2016 yılı içinde yapmayı planlamaktadır. Şirket o zamana kadar uzay aracına, tamamıyla tüm gereksinimleri karşıladığı tasdiklenmiş, insan-kullanımı için fırlatma sırasında kaçış sistemi’ni dahil etmiş olmayı umuyor. NASA sözleşmelerinin yanı sıra; SpaceX özel sektör şirketleri, ABD dışındaki hükûmet kurumları ve Amerikan ordusuyla, kendisinin fırlatma hizmetleri için sözleşme imzalamıştır. 2015 şubat itibarıyla, SpaceX 15 adet Falcon 9 roketini; 14 başarılı ve bir kısmi başarısızlıkla fırlatmış ve müşterileri için en az 30 ileri tarihli fırlatma planlamış durumdadır.

Tarihçe değiştir

 
Şirketin Genel Merkezi, Hawthorne, California.
 
SpaceX çalışanları Dragon kapsülü ile SpaceX Genel Merkezinde; Hawthorne, California, Şubat, 2015.

Kuruluşu ve büyüme süreci değiştir

SpaceX 2002 Haziran ayında, PayPal ve Tesla Motors şirketlerinin ortak kurucularından olan Elon Musk tarafından kuruldu, çünkü Elon Musk serveti ile emekli olmak ya da hayırseverlik yapmaktan daha fazlasını yapmayı istiyordu, ayrıca uzaya ucuz ve güvenilir erişim konusu ABD'de kazanca çevrilebilecek umut vadeden bir sektördü. Hedefi ticari havayolu uçaklarınınkine benzer şekilde, uzaya birçok defa gönderilebilecek basit ve göreli ucuz yeniden kullanılabilir roketler üretmekti. Takvimler 2006 mart ayını gösterdiğinde, Musk kendi servetinden şirkete 100 milyon $ yatırım yapmıştı bile.[5]

4 Ağustos 2008 tarihinde; SpaceX fazladan, girişim sermayesi firması olan Founders Fund şirketinden 20 milyon $ yatırım almıştır.[6] 2012 yılının başlarında, şirketin yaklaşık olarak 3'te 2'si kurucusuna aitti[7] ve onun 70 milyon adet hissesinin o zaman için özel sektör piyasalarındaki değerinin 875 milyon $ olduğu tahmin ediliyordu,[8] bu da SpaceX şirketinin 2012 Şubat ayı civarındaki değerinin yaklaşık 1.3 milyar $ civarında olduğunu gösterir.[9] 2012 Mayıs ayındaki COTS 2+ uçuşundan sonra, şirketin özel sermayesinin neredeyse ikiye katlanarak 2.4 milyar $ değerine ulaşmıştır.[10][11]

2012 yılında iken şirketin halka arzının 2013 yılının sonuna doğru mümkün olacağı algılanmıştır,[12] ancak sonrasında Musk, 2013 Haziran ayında yaptığı açıklamada herhangi muhtemel halka arzı, "Mars Koloni Taşıyıcısı'nın düzenli uçuş yapmaya başlamasına kadar bekleteceğini duyurdu,"[13] ve bu açıklama 2015 yılında değişitirilerek, SpaceX'in halka açık bir şirket olması için daha çok yıllar geçeceği belirtildi.[14]

Şirket 2002 yılında kurulduğundan beri hızla büyümüştür, 2005 Kasım ayında 160 olan çalışan sayısı 2008 Temmuz ayında 500'ü, 2010 yılında 1.100'ü,[15][16] 2012’nin başlarında 1800'ü,[17] 2013'ün başlarında ise 3000'i geçmiştir.[18] 2013 Ekim ayı itibarıyla, şirketin tam zamanlı ve proje bazlı toplam 3,800 çalışanı bulunmaktaydı.[19]

2005 Ocak ayında, SpaceX Surrey Satellite Technology Ltd. şirketinin % 10 hissesini satın almıştır.[20]

16 Haziran 2009 tarihinde, SpaceX Astronot Güvenliği ve Görev Güvencesi bölümünü açtığını duyurmuştur. Eski NASA astronotu Ken Bowersox bölümün faaliyetlerini yürütmek üzere şirketin başkan yardımcısı olarak işe alınmıştır.[21] Ancak, eski astronotun sonradan 2011 yılının sonuna doğru SpaceX şirketinden ayrıldığı bildirilmiştir. Ayrılışı için hiçbir neden bildirilmemiş ve yerine de herhangi bir kişi alınmamıştır.[22]

Şu anda, Elon Musk yönetim kurulu başkanı (CEO) ve Gwynne Shotwell ise şirket başkanı ve şirket işletme sorumlusu (COO) olarak görev yapmaktadır.[23]

Finansman değiştir

SpaceX özel sektör tarafından finanse edilen bir uzay taşımacılığı şirketidir.[24] İlk fırlatma aracını—Falcon 1—ve üç Roket motorunu—Merlin,Kestrel ve Draco— tamamıyla özel sermaye ile gerçekleştirmiştir. SpaceX ABD hükûmeti ile Merlin roket motorunun değiştirilmiş bir halini kullanan Falcon 9 fırlatma aracının finansmanın bir kısmı için anlaşma imzalamıştır.[24] SpaceX, Metan yakıtlı Raptor roket motoru kullanan, Falcon Heavy ağır fırlatma aracını ve bir dizi yeniden kullanılabilir fırlatma aracı teknolojisini kendi özel sermayesi ile geliştirmektedir.

2012 Mayıs ayı itibarıyla, SpaceX kuruluşundan sonraki ilk 10 yılında toplam 1 milyar $ finansman ile çalışmış bulunmaktadır. Bunun içindeki 200 Milyon $ değerinde özel sermayenin yarısını Musk'ın yaptığı 100 Milyon $ değerindeki yatırım ve diğer yatırımcıların verdiği 100 Milyon $ oluşturmaktadır (Founders Fund, Draper Fisher Jurvetson, ...).[25] Finansmanın kalan kısmı uzun süreli fırlatma ve geliştirme anlaşmalarındaki "süreç ilerlemesi" ara ödemelerinden gelmiştir. 2012 Nisan ayı itibarıyla, NASA bu finansmanın 400–500 Milyon $ değerindeki kısmını, çoğunluğu fırlatma anlaşmalarındaki ara ödemelerden olmak üzere, sağlamış bulunmaktadır.[26] 2012 Mayıs ayı itibarıyla, SpaceX 40 adet fırlatma görevi için anlaşmalar imzalamıştı ve uzun dönem anlaşmalar için Amerikan Muhasebe kurallarının etkisiyle, her anlaşma imzalamadan hemen sonra peşin ödeme içeriyordu, ayrıca çoğu fırlatma tarihinden önce tamamlanan fırlatma aracı bileşenleri için ara ödeme içeriyordu.[26]

2012 Ağustos ayında, SpaceX NASA ile "[[:en:CCiCap|Yeni nesil Amerikalı insanlı uzay uçuşu]]" olanağını sunacak olan bir mürettebatlı uzay kapsülü tasarımı ve geliştirilmesi için büyük bir anlaşma imzaladı; bu anlaşma ile NASA 2017 yılına kadar tekrar Amerikan topraklarından uzaya astronot gönderebilme kapasitesine sahip olmayı planlamaktadır. Başka iki şirket, Boeing ve Sierra Nevada Corporation, NASA ile benzer geliştirme anlaşmaları imzalamışlardır. NASA'nın bu üç şirketle yaptığı Uzay Yasası Anlaşması çerçevesinde, bu üç şirketin, NASA'nın "Ticari Mürettebatlı Uzay Uçuşu Yenetekleri" oluşumu üzerinden, yaptıkları ilerlemeler ve başarıları ile ticari insanlı uzay uçuşunun kabul edilebilir fiyatlarla hem halk için hem de devlet için kullanılmaya başlaması amaçlanmaktadır. Bu anlaşmanın parçası olarak, SpaceX 2012 ve 2014 mayıs arasında yapacağı teslimatlar için 440 milyon $ değerinde bir anlaşma imzalamıştır.[27][28]

2012 yılı sonunda, SpaceX'in iş listesinde toplamda 4 Milyar $ değerinde, ABD hükûmeti ve özel sektör müşterileri ile olan anlaşmaların getirisini temsil eden 40'tan fazla fırlatma bulunmaktaydı,bu anlaşmaların çoğunda çoktan SpaceX'e ara ödemeler yapılmaya başlanmıştı.[29] 2013 Aralık ayı itibarıyla, SpaceX 50 adet ileri tarihli fırlatmayı anlaşmalarla bağlamıştı, bunların 3'te 2'si ticari müşterileri içindi[30][31] 2013 sonlarına doğru, uzay endüstrisi medyasında SpaceX'in rakiplerine (Ariane 5 ve Proton) göre fiyat kırdığına dair yorumlar yapılmaya başlanmıştı. Bu tarihlerde SpaceX fazladan en az 10 adet daha jeostatik yörünge uçuşu planlamıştı.[32]—at which time SpaceX had at least 10 further geostationary orbit flights on its books.[31]

2015 Ocak ayında, SpaceX Google'dan ve Fidelity yatırım şirketinden, şirketin % 8,333'lük hissesine karşlık, toplamda 1 Milyar $ finansman sağladı, böylece şirketin değeri yaklaşık 12 milyar $ değerine yükselmiştir.[33][34] En başta bu yatırımın SpaceX'in uydu üretimi ve küresel uydu internet servis çalışmasını başlatması yüzünden olduğu düşünüşmüş olsa da,[35] Gwynne Shotwell 2015 Mart ayında yaptığı açıklamada, yatırımın özel olarak küresel internet projesi için olmadığını belirtmiştir.[36] Google; O3b ve OneWeb ile yollarını ayırdığından beri uydu internet ortağı aramaktaydı.[37]

Hedefler değiştir

Elon Musk diğer uzay fırlatma servislerinin yüksek fiyatlarının kısmen de olsa gereksiz bürokrasiden kaynaklandığına inanmaktadır. Daha önce amaçlarından birinin uzaya erişimin maliyet etkinliğini ve güvenilirliğini önemli miktarda artırmak olduğunu belirtmişti.[38] 2010 aralık ayında SpaceX, Dragon uzay kapsülü iki yörüngeli uçuştan döndükten sonra, başarılı bir şekilde bir uzay aracını fırlatan ve geri döndüren ilk özel sektör şirketi olmuştur.[39] Uzay Vakfı SpaceX'e, Dragon aracının başarılı fırlatışı ve dünyaya başarılı bir şekilde geri döndürmesi sebebiyle 2011 yılının Uzay Başarım Ödülünü vermiştir.[40]

Çeşitli konferanslarda, SpaceX geleceğin motor ve fırlatma araçlarına dair tasarım görsellerini ortaya koymuştur. Bu tasarımların gerçekleştirimi, verimin artırılmasına dair taleplere bağlı olarak yapılacağı belirtilmiştir. şirketin 2004'teki planlarında "müşteri talebi olması durumunda ağır ve süper-ağır fırlatma sistemlerinin yapılacağı" bildirilmiştir, ağırlıktaki her kademe artışı yörüngeye çıkış maliyetini düşürecektir. CEO Elon Musk şu açıklamayı yapmıştır: "İnanıyorum ki libre başına 500 $(1,100$/kg) veya daha azı başarılabilir."[41]

SpaceX kendisine ait mürettebatlı ilk uzay aracı olan "Dragon" uzay aracının 2017'ye kadar test uçuşunu yapmayı planlıyor.[42] Elon Musk kişisel hedefi olarak nihayetinde Mars'ın insanlı araştırılması ve yerleşilmesi olduğunu belirtmiştir.[43] 2011'de yaptığı bir görüşmede Mars'ın yüzeyine 10 ile 20 yıl arası bir sürede insanları indirmeyi umduğunu belirtmiştir.[43] 2013 Haziran ayında, Musk özel sermayeli olarak tasarlanacak ve yapılacak olan Mars'a gidecek ve Dünya'ya geri dönecek uzay aracı, motoru,uzay kapsülü, uzay uçuş sistemlerinin tümünü içeren Mars Koloni Taşıyıcısı terimini kullanmıştır,[13] ve ayrıca SpaceX'in Teksas Boca Chica'daki fırlatma üssünde Mars-temalı isimleri gayrimenkül paketleri için kullanılmaktadır.[44] 2014 Mart ayında, COO Gwynne Shotwell Falcon Heavy ve Dragon v2 mürettebatlı versiyonu uçuşa hazır olunca, şirketin mühendislik takımının Mars görevlerindeki taşımacılık altyapısı üzerine yoğunlaşacağını söylemiştir.[45] 2015 Ocak ayında, Musk 2015'in sonlarına doğru Mars Taşımacılık Sistemi için "tamamen yeni bir mimari"nin ayrıntılarını açıklamayı umduğunu belirtmiştir.[46]

2015 Ocak ayında, SpaceX uydu üretimi ve küresel uydu internet sağlayıcılığı işine gireceğini duyurdu . Uydu üretim tesisinin Washington eyaletinin Seattle kentinde olacağı belirtilmiştir. Internet hizmetinin 1100 km'lik yörüngelere sahip 4000 adet uydudan oluşan bir uydu ağı üzerinden çalışacağı ve 2020 hizmet vermeye başlayacağı belirtilmiştir. Bu işin hedefinin kârlılığı ve para akışını artırarak SpaceX'in Mars kolonisi kurmasını olanak vermektir.[14]

Geliştirme aşamasında olan geleceğin ürünleri arasında Falcon Heavy fırlatma sistemi, Falcon 9 ve Falcon Heavy araçları için tekrar kullanılabilir fırlatma araçları ve yeni Sıvı Metan yakıtlı Raptor roket motoru bulunmaktadır. Falcon Heavy roketi Falcon 9 teknolojisi temelinde tasarlanmıştır ve tamamlandığında Apollo-dönemindeki Saturn V roketinden beri dünyadaki en güçlü roket olacaktır. Falcon Heavy, Apollo 8 uçuşlarında olduğu gibi yörüngesine mürettebatlı Dragon aracı göndermekte kullanılabilir ya da değiştirilmiş insansız Dragon aracınını Mars'a iniş görevine göndermekte kullanılabilir.[47] Musk şirketin amacının Mars üzerinde kalıcı insan varlığının oluşturulmasına yardım etmek olduğunu belirtmiştir.

Tesisler değiştir

Genel Merkez ve Roket Üretim Tesisi değiştir

 
Falcon 9 v1.1 roket çekirdekleri üretim aşamasında, SpaceX Hawthorne tesisi, Kasım 2014.

SpaceX Genel Merkezi Los Angeles banliyösü olan Hawthorne kentinde, 1 Roket Yolu ("1 Rocket Road") adresinde bulunmaktadır. Daha önceleri Boeing 747 uçaklarının gövdelerinin üretildiği bu büyük tesis, SpaceX'in ofis alanı, görev yönetimi ve araç fabrikası kısımlarını içermektedir. Bölge Amerikadaki uzay-havacılık genel merkezleri, tesisleri ve/veya altyüklenicileri açısından en çok yoğunluğa sahip olan bölgedir, bunlara büyük bir uzay-havacılık mühendisleri ve kolejden yeni mezun mühendisleri havuzu oluşturan Boeing/McDonnell Douglas ana uydu üretim yerleşkesi, Raytheon, NASA'nın Jet İtki Laboratuvarları, Lockheed Martin, BAE, Northrop Grumman ve AECOM vs. tesisleri de dahildir.[48]

SpaceX roketlerinin ve roket motorlarının üretiminde yüksek oranda dikey bütünleşme kullanmaktadır. Uzay ve Havacılık endüstrisinde benzeri görülmemiş bir şekilde, SpaceX kendi roket motorlarını, fırlatma araçlarını, uzay araçlarını, temel aviyonik bileşenlerini ve tüm yazılımlarını Hawthorne tesislerinde şirket içinde üretmektedir. Yine de SpaceX'in 3000'den fazla tedarikçisi bulunmaktadır ve bunlardan 1100 kadarı SpaceX'e haftalık malzeme teslimatı yapmaktadır.[49]

Uydu geliştirme tesisi değiştir

SpaceX, 2015 ocak ayında yaptığı duyuruda, Redmond, Washington'da uydu geliştirme merkezinin kurulacağını bildirmiştir. Tesiste başlangıçta 60 olacak olan mühendis sayısının birkaç yılda 1000'i bulabileceği belirtilmiştir.[50]

Bölgesel ofisler değiştir

SpaceX'in Houston, Texas; Chantilly, Virginia; ve Washington, D.C. konumlarında bölgesel ofisleri bulunmaktadır.[51] 2014 yılında Seattle bölgesinde açtığı ofis şu anda yoğun bir şekilde mühendis ve yazılım geliştiricilerinden işe alım yapmaktadır.[52]

Test ve uçuş-sonrası sökme tesisleri değiştir

SpaceX'in 2 adet test tesisi bulunmaktadır: Texas eyaletinin McGregor kentindeki SpaceX Roket Geliştirme ve Test Tesisi (SpaceX Fırlatma Tesisleri) ve New Mexico eyaletinin güneyindeki Jornada del Muerto çölünde kurulmuş olan UzayLimanı Amerika'da bulunan ve kiralanmış bir VTVL (dikey kalkış, dikey iniş) test tesisi . Tüm SpaceX roket motorları roket test tablalarında test edilir ve Falcon 9 Grasshopper v1.0 ve F9R Dev1 test araçlarının düşük-irtifa VTVL uçuş testleri McGregor tesisinde yapılmıştır. F9R Dev2 aracının Yüksek İrtifa (Yörünge-Altı Uzay Uçuşu), Yüksek Hız uçuşu testi UzayLimanı Amerika'da 2015 yılı içerisinde yapılması planlanmıştır. Ek olarak, McGregor tesisinde, Dragon uzay aracının uçuş-sonrası sökme ve yakıt boşaltma işlemleri yapılmıştır.

SpaceX, kapanmış olan Beal Aerospace şirketine ait, Texas eyaletinin McGregor kentindeki, test tesislerini satın aldı ve buradaki tesislerdeki en büyük test tablasını Falcon 9 motorunun testi için yeniden donattı. SpaceX satın aldıktan sonra tesiste pek çok iyileştirme yaptı ve ayrıca tesisin yakınındaki birkaç tarlayı da satın alarak tesisi büyüttü. 2011 yılında, şirket tesisin VTVL roketlerinin fırlatma testlerini de gerçekleştirebilecek şekilde iyileştirilmesi planlarını açıklamış [53] ve Grasshopper test uçuşu programını destekleme amacıyla 2012 yılında yarım dönümlük alana betondan fırlatma tesisi inşa etmiştir.[54]

 
SpaceX McGregor motor test sığınağı, Eylül 2012

SpaceX tüm roket motorları and iticileri Hawthorne'da bulunan şirketin en büyük yerleşkesinin bulunduğu ana tesislerinde üretmektedir, burada ayrıca yüksek-teknoloji bileşenleri üzerinde mühendislik faaliyetleri yürütülür. McGregor'da bulunan bir test tesisi üretim bandından yeni çıkmış motorların test edilebildiği ikincil derecede önemli tesistir, burada ayrıca gelecekteki yörünge ve ötesi görevler için tasarlanan parçalar da test edilebilmektedir."[55] 2012 Ekim ayı itibarıyla, McGregor tesisi 7 adet, "günde 18 saat,haftada 6 gün" çalışan, test tablasına sahiptir. Önümüzdeki birkaç yıldaki iş listesinin kabarması ve üretim ihtiyacının artması sebebiyle daha fazla test tablası inşa edilmektedir.

Dragon uzay aracı, uzay görevinde kullanıldıktan, suya iniş yaptıktan ve kurtarıldıktan sonra, McGregor tesisine yakıtının boşaltılması, temizlenmesi, gelecekteki muhtemel uçuş görevlerinde kullanılmak üzere yenilenmesi için sevk edilmiştir.

2013 Mayıs ayında, SpaceX yaptığı bildiride; SpaceX'in ikinci nesil deneysel VTVL Yüksek İrtifa (Yörünge-Altı Uzay Uçuşu) teknolojisi-sergileyicisi olan F9R geliştirme araçları için yüksek-irtifa, yüksek-hız uçuş testi'nin, New Mexico eyaletindeki Las Cruces yakınlarında bulunan Spaceport (UzayLimanı) America tesislerinde yapılacağını belirtmiştir. SpaceX şirketi uzay limanı ile 3 yıllık bir kira sözleşmesi imzalamış durumdadır [56][57] ve Spaceport America'nın ana yerleşkesinin 7 kilometre (4,3 mi) güneyine 30m x 30 m boyutlarında rampa inşa etmiştir. Rampa, aylık 6600 $'a ve Grasshopper uçuşu testleri için ek olarak 25 Bin $'a kiralanmıştır. Uzay limanı yöneticisi; SpaceX'in uzay limanındaki faaliyetlerinin 2013 Ekim ayı ile 2014 Şubat ayı arasında başlamasını öngörmekteydi.[57][58]

Uçuş etkinlikleri değiştir

Ana madde: SpaceX fırlatma tesisleri
 
İlk Falcon 1, Vandenberg AFB tesislerinde fırlatma beklerken. Bu araç VAFB tesislerinden gecikmelerden dolayı çekilmiş ve daha sonraki bir tarihte Kwajalein'den fırlatılmıştır.

SpaceX şu anda yörünge uçuşları için kullandığı 2 adet fırlatma sahasının (Cape Canaveral Hava Üssü Uzay Fırlatma Kompleksi 40 ve Vandenberg AFB (Hava Kuvvetleri üssü) Uzay Fırlatma Kompleksi 4) yanında 2 adet daha fırlatma sahası için planları olduğunu bildirmiştir. SpaceX elinde yeteri kadar fırlatma işi olduğunu dolayısıyla 4 fırlatma sahası için de iş planları olduğunu belirtmiştir.[59] Ek olarak, SpaceX Yüksek İrtifa (Yörünge-Altı Uzay Uçuşu) fırlatma etkinlikleri ve uçuş testleri için, Texas eyaletinin McGregor kentindeki SpaceX Roket Geliştirme ve Test Tesisi ile New Mexico eyaletindeki UzayLimanı Amerika'da bulunan yüksek-irtifa uçuş test tesisini kullanmaktadır.

'Cape Canaveral uzaya fırlatma kompleksi 40' (SLC-40) tesisi Falcon 9 uzay aracını alçak dünya ve jeostatik yörüngelerine fırlatmada kullanılmıştır, diğer taraftan, 'Vandenberg AFB SLC-4E' kutup yörüngelerine görev-yükü (payload) çıkarmakta kullanılmıştır. Vandenberg sahasının Falcon Heavy fırlatmalarında, muhtelemen 2015 içinde başlayacak şekilde, kullanılması amaçlanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Falcon 1 fırlatmaları Ronald Reagan Balistik Füze Savunma Test Sahasında, Omelek Adasında, Kwajalein Atolünde ve Marshall Adalarında gerçekleşmiştir. SpaceX Omelek'ten Falcon 1'i kullanmayı bırakınca vazgeçmiştir.

Yeni ticari amaçlı fırlatma sahası değiştir

Ana madde: Spacex özel fırlatma sahası
 
Florida'daki Cape Canaveral üssündeki 'Landing Complex 1' (iniş kompleksi 1) işareti , eski adıyla 'Launch Complex 13' (fırlatma kompleksi 13) .

Alaska, Kaliforniya, Florida,[60] Teksas, Virginia,[61] Georgia,[62] ve Puerto Rico'yu da [63] içeren olası hedef sahaları inceledikten sonra, 4 Ağustos 2014 tarihinde, Texas Valisi Rick Perry ve SpaceX CEO'su Elon Musk; SpaceX'in yeni bir 'özel-sektör-için' fırlatma tesisini kurmak için Texas'ın Brownsville kentine yakın bir yeri seçtiğini bildirmişlerdir.[64]

Sadece özel sektör için kullanılacak olan uzay limanı için önerilen saha Texas'ın güneyinde Brownsville kenti yakınlarıdadır.[65] Amerikan Federal Havacılık Kurulu(FAA), 2013 Nisan ayında, Texas'ta kurulması önerilen tesis için Çevresel Etki Bildirimi belgesinin taslağını yayımlamış ve "Federal Havacılık Kurulunun SpaceX'e roket etkinlikleri için izin vermesini engelleyecek 'herhangi bir etkinin oluşmayacağına' karar vermiştir",[66][66] ve 2014 Haziran ayında izni resmi olarak vermiştir.[67] SpaceX tesisin inşaasının başlamasını en erken 2014 yılında ve tesisten ilk fırlatmaların en erken, 2016 yılında olmasını öngörmekteydi.[68] Buradaki gayri menkul paketleri, SpaceX tarafından Mars temalı isimlendirilmiştir.[44]

Mürettebatlı görevler için kiralama fırlatma sahası değiştir

2013 Aralık ayı itibarıyla, NASA'nın Florida'daki Kennedy Uzay Merkezin'de bulunan kullanmadığı Fırlatma Kompleksi 39A'yı yıllık işletme ve bakım maliyetini azaltmak amacıyla ihaleyle kiralamaya karar vermesinin ardından, SpaceX bu kompleksi kiralamak için müzakerelere başlamıştır.[69] SpaceX'in teklifi fırlatma kompleksinin gelecekteki mürettebatlı görevlere özel olarak (ticari olmayan) kullanımından oluşmaktadır. Rakip teklif, Amazon.com'un kurucusu olan, Jeff Bezos'un Blue Origin isimli uzay-havacılık şirketinden; fırlatma kompleksinin ticari kullanımı (ticari uzay uçuşları) için yapılmıştır, teklif kompleksin paylaşılan özel-olmayan (non-exclusive) kullanımını içermektedir bu da fırlatma tablasının birden çok fırlatma aracıyla uyumlu olması ve maliyetlerin uzun zaman diliminde paylaşılması anlamına gelmektedir. Blue Origin'in soyut planında paylaşıma katılacak olan muhtemel kullanıcılardan birisi Birleşmiş Fırlatma Birliği'ydi.[70]

SpaceX ve NASA işbirlikleri değiştir

Ticari Kargo sözleşmeleri değiştir

Ana madde: Ticari Yörüngesel Taşımacılık Hizmetleri
 
COTS 2 Dragon ISS'e Canadarm2 sayesinde yanaşmış durumda

18 Ağustos 2006 tarihinde, NASA; SpaceX'in, muhtemel bir mürettebatlı uçuş seçeneği ile Uluslararası Uzay İstasyonuna (UUİ) kargo ikmali yapabildiğini göstermek üzere, 'NASA Ticari Yörüngesel Taşımacılık Hizmetleri (COTS)' sözleşmesine hak kazandığını ilan etmiştir.[71] NASA tarafından yeni hız kazandırıcı roketlerin geliştirilmesi için "kaynak para" sağlamak üzere tasarlanmış olan bu sözleşme ile SpaceX'e Falcon 9 fırlatma aracını geliştirmesi için, 3 adet gösteri fırlatışıyla sonuçlanan ara teşvik ödemeleriyle birlikte, 278 milyon $ ödendi.[72] 2008 Aralık ayında SpaceX ve Orbital Sciences Corporation şirketlerinin her ikisi de Ticari İkmal Hizmetleri (CRS) sözleşmesine hak kazanmışlardır. SpaceX'in sözleşmesi, UUİ'ye ve UUİ'den ihtiyaç duyulan erzakları ve kargoyu taşımak üzere, en az 12 görevlik ve 1.6 milyar $ değerindeydi.[73] 9 Aralık 2010 tarihinde, COTS İspat Uçuşu 1 görevinin fırlatılışıyla, SpaceX bir uzay aracını başarılı bir şekilde fırlatan, yörüngeye ulaştıran ve yörüngeden başarılı bir şekilde tekrar getirebilen, özel sermayeyle kurulmuş ilk şirket olmuştur.

NASA sözleşmesinin ilk halinde 'COTS İspat Uçuşu 1'in 2008'in ikinci çeyreğinde gerçekleşeceği belirtiliyordu;[74] bu uçuş birkaç defa ertelendikten sonra, 8 Aralık 2010 15.43 UTC tarihinde gerçekleştirilmiştir.[75] Dragon başarılı bir şekilde yörüngeye çıkarıldı, yörüngede iki kez dünyanın etrafını dolandı, sonrasında denetimli olarak atmosfere tekrar giriş yaptı ve Pasifik Okyanusuna Mexico Kıyısı açıklarında iniş yaptı.[76] Dragon'un güvenli dönüşüyle, SpaceX bir uzay aracını fırlatıp, yörüngeye çıkardıktan sonra tekrar geri getirebilen ilk özel sektör şirketi olmuştur; bu görevden önce, sadece devlet kurumları yörüngedeki bir uzay aracını geri getirebilmişti.[76]

Takvimin ilke haline göre, COTS İspat Uçuşu 2 sırasında Dragon uzay aracı ikinci uçuşunu yaparak UUİ ile buluşacak ancak 'yanaşma ve kenetlenme'yi gerçekleştirmeyecekti.Üçüncü uçuş Dragon'un UUİ'ye kenetlendiğini görecekti.[74] Ancak, ilk görevin başarısından sonra, NASA 15 Temmuz 2011 tarihinde koşullu olarak, kalan iki uçuşun birleştirilmesini ve sonraki Dragon görevinde Dragon uzay aracının UUİ'ye kenetlenmesini kabul etti.[77] 9 Aralık 2011 tarihinde, NASA COTS 2 ve 3 görevlerinin COTS 2 uçuşu olarak birleştirilmesini resmi olarak onayladı, ancak belirsizliğini korumuş olan fırlatma tarihini yeniden bir ay daha erteleyerek 7 Şubat 2012 olarak belirlenmiştir.[78] Ancak, 16 Ocak 2012 tarihinde, SpaceX mühendislik testleri için daha fazla zamana ihtiyacı olduğunu bildirdi, yeni bir tarih vermeden fırlatmayı erteledi.[79] 19 Mayıs günü saat tam olarak 4.55AM EDT iken, COTS 2+ görevinin fırlatılışı otomatik olarak iptal oldu,iptalin sebebi motor bölmelerinden birindeki basıncın beklenenin üzerinde olmasıydı. 'COTS İspat Uçuşu 2' fırlatılışı 22 Mayıs 2012 tarihine ertelendi, bu sefer Dragon uzay aracı başarılı olarak yörüngeye çıkarıldı. Birkaç gün sonra, Dragon kapsülü başarılı bir şekilde Uluslararası Uzay İstasyonuna yanaşıp kenetlenerek, bu başarıyı gösteren ilk özel uzay aracı olmuştur.[80][81]

Ticari mürettebat sözleşmeleri değiştir

Ana madde: Ticari Mürettebat Geliştirme

SpaceX Dragon uzay aracına, tamamıyla tüm gereksinimleri karşıladığı tasdiklenmiş, insan-kullanımı için fırlatma sırasında kaçış sistemini dahil etmiş olmayı umduğu ileri bir tarihte, mürettebatlı bir Dragon/Falcon 9 uçuşu planlamaktadır.[82] NASA'nın Ticari Mürettebat Geliştirme (CCDev) programı UUI'ye mürettebat teslim edebilecek ticari olarak işletilen insanlı uzay aracının geliştirilmesini amaçlamaktadır. SpaceX bu programın ilk kez işletilmesi sırasında katılmamıştır, ancak ikinci defada NASA SpaceX ile Fırlatma Kaçış Sistemini daha da geliştirmesi, mürettebatın kalacağı kısmın modelini test etmesi ve Falcon 9/Dragon mürettebat taşıma tasarımını daha da ilerletmesi için 75 milyon $ değerinde bir sözleşme imzalamıştır.[83][84] SpaceX CCDev programının üçüncü kez işletilmesi için bir öneri sunmuştur. Daha sonra bu öneri 'Ticari Mürettebat Entegre Kabiliyet' (CCiCap) programı haline gelecekti.[85]

3 Ağustos 2012 tarihinde, NASA SpaceX ve başka iki firma ile yeni nesil Amerikan insanlı-uzay-uçuşu kabiliyetlerini tasarlayıp geliştirmeleri için anlaşmaya vardığını ilan etmiştir, NASA böylece astronotların sonraki 5 sene süresince Amerikan topraklarından fırlatılmasını amaçlamıştır. Yeni imzalanan 'Uzay Yasası Anlaşmaları' kapsamında, bu şirketlerin NASA'nın CCiCap programı üzerinden elde ettiği başarıların sonunda ticari insanlı uzay uçuşunun hem hükûmet hem de ticari müşteriler tarafından kullanımının önünü açması hedeflenmektedir. Bu anlaşmanın bir parçası olarak, SpaceX Dragon V2 uzay aracını geliştirmeye ve test etmeye devam etmesi için 440 milyon $ ile ödüllendirilmiştir.[86]

16 Eylül 2014 tarihinde, NASA; SpaceX ve Boeing'i Amerikan mürettebatını uzay istasyonuna götürüp uzay istasyonundan getirecek sistemleri tasarlayacak iki şirket olarak seçmiştir. SpaceX 2017 yılına kadar Mürettebatlı Dragon uzay aracını bitirmesi ve sertifikalandırması için 2.6 milyar $ değerindeki sözleşmeye hak kazanmıştır (Boeing ise kendisinin CST-100 projesini bitirmesi ve sertifikalandırması için 4.2 milyar $ değerindeki sözleşmeye hak kazanmıştır). Sözleşmeler bir NASA astronotun da güvertede olacağı en az bir adet mürettebatlı uçuş içermektedir. 'Mürettebatlı Dragon' NASA sertifikasını alır almaz, sözleşme SpaceX'in toplamda en az 2 en çok 6 da olmak üzere, uzay istasyonuna mürettebatlı uçuşlar yapmasını gerektirmektedir.[87]

"Red Dragon" (Türkçe: Kırmızı Ejderha) Mars görevi fikri değiştir

Ana madde: Red Dragon mission

SpaceX'in Mars görevi için özel sermayeli planlarına ek olarak, 2011 Temmuz ayı itibarıyla NASA Ames Araştırma Merkezi, düşük maliyetli Mars görevinde fırlatma aracı ve trans-Mars (atmosfere) zerk edici aracı olarak Falcon Heavy ile Mars atmosferine giriş aracı olarak Dragon kapsülü kullanacak olan bir tasarım geliştirmişti. 'Red Dragon' olarak adlandırılan bu tasarımın, 2012/2013 zaman dilimi içerisinde bir 'NASA Discovery görevi' olarak, 2018'de fırlatılıp birkaç ay sonra marsa varmak üzere, bütçelendirmeye sunulması amaçlanıyordu. "DNA ya da perklorat redüktaz gibi hayatın kanıtı olabilecek moleküllerin bulunması... Biyomoleküller aracılığıyla hayatın kanıtlanması... Red Dragon'un, kırmızı toprağın altına dolandığı bilinen su-buzundan örnek alma girişimi için, yaklaşık 1 metre kadar yerin altını delmesi" gibi işlemler görevin bilimsel hedefleri arasında yer almaktadır. Görevin maliyetinin, fırlatma maliyeti hariç olmak üzere, 425 Milyon $ olacağı tahmin ediliyordu.[88]

Diğer sözleşmeler değiştir

2 Mayıs 2005 tarihinde, SpaceX, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri tarafından, 'Duyarlı Küçük Uzay-Taşımacılığı' (Responsive Small Spacelift-RSS) fırlatma hizmetleri için Süresiz Teslimat/Sınırsız Miktar (Indefinite Delivery/Indefinite Quantity-IDIQ) türünde bir sözleşmeye hak kazandığını bildirmişti, bu sözleşme Hava Kuvvetlerinin şirkettten 100 milyon $ değerinde fırlatma hizmeti satın alabilmesine olanak tanımıştır.[89] 22 Nisan 2008 tarihinde NASA, SpaceX'in Falcon 1 ve Falcon 9 fırlatmaları için bir IDIQ Fırlatma Hizmetleri Sözleşmesine hak kazandığını bildirmiştir. Sözleşmenin değeri verilecek olan görevlere bağlı olarak 1 milyar $ değerine kadar çıkabilecekti. Sözleşme 30 Haziran 2010 tarihinden 2012 Aralık ayına kadar olan fırlatma hizmetlerini kapsıyordu.[90] Musk 2008'de yapılan bildiride çeşitli Falcon araçları ile uçuşlar için SpaceX ile 14 adet sözleşme yapıldığını belirtmiştir.[90]

2012 Aralık ayında, SpaceX ABD Savunma Bakanlığı ile yaptığı ilk iki sözleşmeyi duyurmuştur. "Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'nin Uzay ve Füze Sistemleri Merkezi SpaceX ile iki adet Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma Aracı (EELV)-sınıfı görev için sözleşme imzalamıştır:" Derin Uzay İklim Gözlemevi (DSCOVR) ve Uzay Test Programı 2 (STP-2), bu görevlerin fırlatma tarihleri sırasıyla 2014 ve 2015 olarak planlanmıştır. DSCOVR Falcon 9 fırlatma aracının üzerinde STP-2 ise Falcon Heavy üzerinde fırlatılacaktı.[91]

SpaceX 15 Mart 2010 tarihinde yaptığı duyuru ile SES için orta-ölçekte bir iletişim uydusu olan SES-8'i Falcon 9 aracı ile fırlatacağını bildirmişti ve bu fırlatma 3 Aralık 2013 tarihinde başarı ile gerçekleştirilmiştir.[92] SES SpaceX'in ilk yerstatik iletişim uydusu fırlatışı olmuştur.[31][92] 2010 Haziran ayında, SpaceX Falcon 9 roketlerini kullanarak Iridium iletişim uydularını fırlatmak üzere, 492 $ milyon değerindeki, o zamana kadarki en büyük ticari uzaya fırlatma sözleşmesine hak kazanmıştır.[93]

Fırlatma pazarı rekabeti ve fiyatlandırma baskısı değiştir

Ana madde: Uzaya Fırlatma Pazarı Rekabeti

SpaceX'in, özellikle Yer Sabit Yörünge'ye gönderilen iletişim uydularındaki, düşük fırlatma fiyatları, rakipleri üzerinde baskı yaratarak fiyatların düşmesine yol açmıştır. 2013'ten önceki yıllarda Avrupa Uzay Ajansı'nın önde gelen alt yüklenicisi olan (Ariane 5 uçuran) Arianespace ve (Rusya'nın Proton araçlarını uçuran) Uluslararası Fırlatma Hizmetleri (ILS) firmaları 'İletişim Uydusu Fırlatma Pazarı'na hakimdiler.[94] 2013 yılının sonuna doğru, alçak dünya yörüngesine fırlatma başına bildirilmiş olan 56.5 Milyon $ değerindeki fiyatıyla, "Falcon 9 roketleri piyasanın en ucuzu olmuşlardı bile. Tekrar kullanılabilir Falcon 9'lar fiyatı bir 10 kat kadar düşürerek uzay alanında daha çok kuruluşun kurulmasını tetikleyebilir böylece de uzaya erişimin maliyetinin ekonomik ölçekte daha da aşağılara çekilmesine sebep olabilir."[95]

SpaceX'in teknik yetenekleri ve fiyatları küresel pazarı önemli ölçüde etkilemektedir. Arianespace şirketi 2014 başında Avrupa hükûmetlerinden, SpaceX'in yarattığı rekabete dayanabilmek için, ek destek istemiştir.[96] SpaceX'in yarattığı rekabetin bir sonucu olarak, avrupalı uydu işletmecileri, Avrupa Uzay Ajansı'na Ariane 5'in ve gelecekteki Ariane 6'nın roket fırlatma fiyatlarının düşürülmesi için baskı yapıyorlar.[97] 2014 Kasım ayında, uzay basını SpaceX'in Arianespace'den zaten pazar payı almaya başlamış olduğunu bildirmiştir.[98] 2014 yılında, Falcon 9 GTO görevinin fiyatı yaklaşık olarak 15 Milyon $ değerindeydi, bu da Çin Ulusal Uzay İdaresi'ne ait Long March 3B roketinin fırlatma fiyatından daha az bir değerdi.[99] Ancak, Çin hükûmeti ve, iletişim uydu görevleri için 'Long March' roketlerini pazarlayan, 'Great Wall Industry' şirketi 'prensip kararı' alarak fırlatma fiyatlarını yaklaşık olarak 70 Milyon $ civarında tutmuşlardır.[100] SpaceX'in teknik yetenekleri ve daha düşük fırlatma fiyatları ayrıca Amerikan askeri görev-yüklerinin fırlatma pazarını da etkilemeye başlamıştır, bu alanda neredeyse önceki on yıldır büyük fırlatma sağlayıcısı olan Birleşmiş Fırlatma Birliği (ULA), askeri fırlatmalar için hiç rekabetle karşılaşmamıştı.[101] 2014 Ekim ayında ULA maliyetleri yarıya düşürmek amacıyla süreçlerinin ve işgücünün yeniden yapılandırıldığını duyurmuştur, bu gelişme kısmen de olsa SpaceX'in oluşturduğu rekabetin sonucudur.[102][103]

2014 istatistiklerine bakıldığında, SpaceX uzaya fırlatma pazarında ticari fırlatma hizmet sağlayıcılarının arasında, dünya çapında 20 sözleşmenin 9'unu kazanmıştı.[104] Uzun süreden beridir ilk defa Rusya (Proton) ve Rusya-Ukrayna (Zenit) fırlatma hizmet sağlayıcılarından ticari fırlatmalar için hizmet alınmamıştır.[104] SpaceX kendisinin ilk iletişim uydusunu yer eşzamanlı yörüngeye 2013 sonlarına doğru fırlatmıştır.

SpaceX, yeniden kullanılabilir teknolojinin geliştirilmesinde başarılı oldukları takdirde, yeniden kullanılabilir Falcon 9 için 5 - 7 Milyon $ aralığında fırlatma fiyatlarının mümkün olabileceğini açıkça belirtmiştir.[105]

Ticari ve hükûmet fırlatma sözleşmeleri özeti değiştir

2013 Ocak ayı itibarıyla, SpaceX'in elindeki tamamen ticari olan iş listesi " sonraki 4 yıla yayılan 23 görev, Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti'in özel uçuşları, Dragonlab'ın uçuşları ve Falcon Heavy'nin beklenen ispat uçuşu dahil olmak üzere"— 2017 sonuna kadar toplamda planlanmış 40 uçuş içermekteydi.[106] "SpaceX'in Amerikadaki birincil rakibi olan, United Launch Alliance ,tuhaf bir şekilde halâ, hükûmetten ,mali açıdan yeterli kalabilmek için, yıllık desteğe ihtiyacı olduğunu savunmaktadır, ne SpaceX ne de Orbital Sciences şirketi böyle bir destek almaktadır. Birlik ise bunun sebebi olarak pazardaki fırsat azlığını gösteriyor ancak bu davranış pazarın durumu ile çelişiyor."[106]

3 Aralık 2013 tarihinde SpaceX yerstatik yörüngeye ilk uydusunu (SES-8) fırlatarak büyük ticari fırlatma pazarına giriş yapmıştır.[31] SpaceX büyük rakiplerine (Ariane 5 ve Proton) göre bu pazarda fiyat kırmıştır,[32] ve SpaceX'in iş listesinde fazladan 10 adet daha yörünge uçuşu bulunmaktadır.[31] Dahası, SpaceX'in Falcon 9 ve Falcon Heavy fiyatları, sırasıyla 2018 ve 2021'de hazır olacağı düşünülen yeni Ariane 5 ME iyileştirmesi/artırımı ve halefi Ariane 6 için öngörülen fiyatlardan çok daha aşağıdadır.[107] 2013 Aralık itibarıyla, SpaceX'in iş listesinde ileri tarihli 50 adet fırlatma sözleşmesi vardı, bunların 3'te 2'sini ticari müşterileri oluşturuyordu.[30]

Diğer taraftan, SpaceX ABD ordusu'na ait evrilmiş harcanabilir fırlatma aracı sınıfı görev-yüklerinin fırlatmalarının ihalelerine girebilmek için yoğun çaba harcamaktadır. Eğer Hükûmet fırlatmaları ihaleye açarsa, SpaceX ile en erken EELV fırlatma sözleşmesi 2014 mart civarı yapılıp fırlatmanın kendisi 2016'nın sonlarına doğru olabilirdi.[45]

Uzay araçları değiştir

   
SpaceX'in Dragon uzay aracını taşıyan Falcon 9 roketinin , 8 Aralık 2010 tarihinde COTS İspat Uçuşu 1 sırasında gerçekleştirdiği kalkışı.


SpaceX bu günlerde başlıca iki adet uzay fırlatma aracının üretimi üzerinde çalışmaktadır: büyük Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma Aracı (EELV)-sınıfı Falcon 9 (4 Haziran 2010 tarihindeki ilk uçuşunda yörüngeye başarıyla çıkmıştır[108]) ve "Super-Heavy" sınıfı Falcon Heavy (ilk uçuşunu 2015 içinde yapması planlanmaktadır). SpaceX ayrıca Falcon 9 roketinin üstünde, düşük-dünya yörüngesine kargo taşımak üzere, uzaya fırlatılan basınçlandırılmış yörüngesel Dragon uzay aracı, ve ardından devamı olan Dragon V2 uzay aracı (2014 yılı içerisinde insanlı-uçuşa-uygunluk için, çeşitli tasarım güncellemeleri ve test uçuşları üzerinden, yeterlilik alma süreci başlatılmıştır).[109][110]

Şirket daha öncesinde Falcon 1 fırlatma aracını tasarlamış ve uçurmuştu, araç ilk başarılı uçuşunu 28 Aralık 2008 tarihinde yaptı.[108][111]

Ayrıca birer adet Falcon 5 ve Falcon 9 Air fırlatıcısı planlanmıştı, ancak geliştirilmeleri donanımlarının üretiminden önce durduruldu,onların yerine diğer fırlatma araçlarının geliştirilmesine ağırlık verildi.[112]

Falcon fırlatma araçları değiştir

Ana madde: Falcon (roket ailesi)
 
Falcon 1'in ilk örneği SpaceX'in birleştirme tesislerinde iken.

SpaceX'in,uçurduğu ya da geliştirmekte olduğu, birkaç yörüngesel fırlatma aracı mevcuttur: Falcon 1, Falcon 9, ve Falcon Heavy. 2014 itibarıyla, Falcon 9 v1.1 faal olarak kullanılmaktadır ve Falcon Heavy ise geliştirme aşamasındadır.

 
soldan sağa, Falcon 1, Falcon 9 v1.0, Falcon 9 v1.1'in 3 farklı türü, Falcon 9 v1.2'in 3 farklı türü, Falcon 9 Block 5'in 2 farklı türü, ve Falcon Heavy.

Falcon 1 düşük dünya yörüngesine birkaç yüz Kg çıkarabilen küçük bir roketti.[108] Daha büyük Falcon 9 için tasarımların ve bileşenlerin geliştirilmesi sırasında deneme-tahtası/test-yatağı işlevi görmüştür.[108] Falcon 1 2006–2009 arasında 5 uçuş yapmıştır. 28 Aralık 2008 tarihinde, Falcon 1 dördüncü girişiminde yörüngeye ulaşmayı başarmıştır,bu sayede yörüngeye ulaşan, ilk özel sermaye ile yapılmış, sıvı-yakıtlı roket olmuştur.[113] 13 Temmuz 2009 tarihindeki beşinci uçuşunda, Falcon 1 ilk ticari görev-yükü olan RazakSAT'ı başarılı bir şekilde yörüngeye taşımıştır.[114] SpaceX Falcon 1'i kullanımdan kaldırmış durumda ve Falcon 1 sınıfı görev-yüklerini Falcon 9'a ikincil görev-yükü olarak aktarmıştır, sonucun daha verimli olduğu ortaya çıkmıştır.

Falcon 9; Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma aracı (EELV)-sınıfı orta-ölçek-yük aracıdır ve yörüngeye 10450 kilogram (23000 lb) taşıyabilmektedir, Delta IV ve Atlas V roketleri, ve ayrıca dünyadaki diğer fırlatma sağlayıcıları, ile rekabet edebilmesi hedeflenmektedir. Roketin ilk aşamasında 9 adet Merlin roket motoru bulunmaktadır.[115] Falcon 9 roketi 2010 Hazirandaki ilk denemesinde başarılı bir şekilde yörüngeye ulaşmıştır. 8 Aralık 2010 tarihinde Falcon 9 aracının ikinci uçuşu COTS İspat Uçuşu 1 idi, ilk fırlatma NASA Ticari Yörüngesel Taşımacılık Hizmetleri (COTS) sözleşmesi bünyesinde başarılı bir şekilde gerçekleşti.[90] Üçüncü uçuşu (COTS İspat Uçuşu 2), 22 Mayıs 2012 tarihinde gerçekleşti, Uluslararası Uzay İstasyonuna ulaşıp kenetlenen ilk ticari uzay aracı oldu.[116] Daha fazla uçuşlar 2013 ve 2014 boyunca gerçekleştirildi ve Ocak 2015 tarihine kadar toplamda 15 uçuş gerçekleşmiştir.

Falcon Heavy 2011 yılında ağır-yük fırlatma aracı olarak geliştirilmeye başlandı. İlk aşamada 3 adet Falcon 9 çekirdeği, toplamda 27 adet Merlin 1D türü roket motoru ve Yakıt çapraz-besleme özelliği kullanacak şekilde tasarlandı.[117][118] [119] SpaceX, Falcon Heavy için ilk ispat uçuşunu 2015 içerisinde yapmayı hedefliyor.[120]

2021 Fırlatmaları değiştir

Uçuş Tarih İtici Kargo Kargo ağırlığı Yörünge Sonuç  İtici inişi
1 8 Ocak 2021 B1060 Türksat 5A 3.500 kg GTO Başarılı Başarılı
2 20 Ocak 2021 B1058 Starlink 16 15.600 kg LEO Başarılı Başarılı
3 24 Ocak 2021 B1051 Transporter-1 ~ 5000 kg SSO Başarılı Başarılı
4 4 Şubat 2021 B1060 Starlink 18 15.600 kg LEO Başarılı Başarılı
5 16 Şubat 2021 B1059 Starlink 19 15.600 kg LEO Başarılı Başarısız
6 4 Mart 2021 B1049 Starlink 17 15.600 kg LEO Başarılı Başarılı
7 11 Mart 2021 B1058 Starlink 20 15.600 kg LEO Başarılı Başarılı
8 30 Mart 2021 B1061 Crew-2 LEO (ISS) Planlanıyor
9 Mayıs 2021 CRS-22 LEO (ISS) Planlanıyor
10 Haziran 2021 Türksat 5B GTO Planlanıyor
11 Ağustos 2021 CRS-23 LEO (ISS) Planlanıyor
12 12 Ağustos 2021 Crew-3 LEO (ISS) Planlanıyor
13 Kasım 2021 AX-1 LEO (ISS) Planlanıyor
14 Kasım 2021 CRS-24 LEO (ISS) Planlanıyor
15 Q4 2021 Inspirati④n LEO Planlanıyor

Dragon değiştir

 
Dragon uzayaracı UUİ(ISS)'ye yaklaşırken
 
COTS 2 Dragon'nun iç kısmı
Ana madde: Dragon (uzay aracı)

2005 yılında, SpaceX içinde bulunduğumuz 10 yılın sonuna kadar insanlı-uçuşa-uygun ticari uzay programa ağırlık vereceğini duyurmuştu.[121] Dragon uzayaracının yörünge ve ötesine 7 Astronota kadar mürettebat taşıyabilmesi amaçlanmıştır.[122] Geleneksel kesik-koni şeklinde fırlatılabilen bir kapsüldür ve düşük dünya yörüngesine en fazla 7 mürettebat ya da mürettebat ile birlikte bir miktar kargo götürüp getirebilmektedir.[122] Falcon 9 fırlatma aracının tepesinde fırlatılır. uzayaracının Burun konisi kargo taşıdığı durumlarda fırlatmadan hemen sonra atılır, ancak mürettebatlı uçuşun süresi boyunca tutulması beklenmektedir.

2006 yılında NASA SpaceX'in, COTS programı çerçevesinde UUİ(ISS)'ye mürettebat ve kargo tedariki ispat sözleşmeleri için seçilen iki şirketten birisi olduğunu duyurmuştu.[123] SpaceX Dragon uzayaracını kullanarak kargo tedariki ve nihayetinde mürettebat taşınması hizmetlerini sağlayacağını ispat uçuşlarıyla göstermiştir.[116] NASA'nın planının özgün halinde COTS ispat uçuşlarının 2008 ve 2010 arasında yapılması öngörülüyordu.[124][125] SpaceX bu takvime uyamadı ancak 2010 yılı içinde test uçuşlarına başladı.

Dragon yapısal testi ilk uçuşu 2010 Haziran ayında Cape Canaveral Hava Kuvvetleri üssündeki 'Fırlatma Kompleksi 40'tan fırlatılan Falcon 9'un ilk uçuşu ile birlikte olmuştur ; model Dragon uzayaracı, Aviyonik sistemlerden, ısı kalkanından, ve tam çalışır durumdaki uzayaraçları için gerekli diğer birkaç önemli unsurdan yoksundu ancak fırlatma aracının uçuşunun başarımını geçerli kılacak her şeye sahipti.[126] Tam çalışır durumdaki Dragon uzayaracı 8 Aralık 2010 tarihinde, Falcon 9'un ikinci uçuşu da olan, COTS İspat Uçuşu 1 ile birlikte fırlatıldı, yörüngede iki kez turladıktan sonra tüm görev hedeflerine başarıyla ulaşarak dünya başarılı bir şekilde döndü.[109] 2012 yılında, Dragon uzayaracı 12 uçuş içeren bir sözleşme çerçevesinde, UUİ'ye düzenli olarak erzak temin hizmeti vermeye başlamıştır.

2009 ve 2010 yılları içerisinde, Musk çeşitli vesilelerle insanlı-uçuşa-uygun Dragon için planlarının devam ettiğini ve 2 - 3 yıl arası bir bitirme süresi olduğunu belirtmiştir.[127][128] 18 Nisan 2011 tarihinde NASA ticari mürettebat geliştirme (CCDev) programı çerçevesinde, SpaceX'in Dragon uzayaracının UUİ'ye mürettebat taşıyan insanlı-uçuşa-uygun bir araç olabilmesi için bütünleşik kaçış sistemini geliştirebilmesi için 75 milyon $ değerinde bir sözleşme ayarlamıştır.[129] Bu Uzay Yasası Anlaşması 2011 Nisan ayından 2012 Mayıs ayına kadar geçerli idi, bitiş tarihi yeni anlaşmaların yapılacağı zamana denk geliyordu.[129] NASA 2011 Ekim ayında sistemin teknik planlarını onayladı, ve SpaceX örnek donanımın üretimine başladı.[82]

2012 yılında, Dragon UUi'ye kargo teslimatı yapan ilk ticari uzayaracı olmuştur.[116] SpaceX 2013 Mart ayında ve tekrar 2014 Nisan ayında UUİ'ye kargo teslimatı yapmıştır.[130]

Dragon 2 değiştir

Görüntü Serisi Ad Durum Uçuşlar Uçuş süresi Notlar
  C204 Havaya uçtu 1 6 gün 5 saat 56 dakika Atmosfer dışına çıkmış ilk araç. Crew Demo-1 görevini gerçekleştirdi. Uçuş sonrası test sırasında patladı.
  C205 Aktif 1 8 dakika İlk uçusunu, uçuş sırasında iptal testi ile gerçekleştirdi.
  C206 Endeavour Aktif 1 63 gün 23 saat 25 dakika Mürettebat taşıyan ilk araç. İlk uçuşunu Crew Demo-2 görevi ile gerçekleştirdi. Crew-2 görevi için yeniden kullanılması planlanmaktadır.
  C207 Resilience ISS'e kenetlenmiş durumda 1 114 gün İlk tam üretim Crew Dragon. Crew-1 görevini gerçekleştirmek için aktif olarak ISS, IDA-2 girişine kenetlenmiş durumdadır.
  C208 Aktif 1 38 gün 9 saat 8 dakika Kargo Dragon. CRS-21 ikmal görevini gerçekleştirdi.

Aktif Dragon 2 Görevleri değiştir

Görev Logo Kapsül Fırlatma tarihi Notlar Mürettebat Durum
Crew-1   C207

Resilience

15 Kasım 2020 4 astronotu Uluslararası Uzay İstasyonu'na taşımış ve 6 ay sürecek görev bittiğinde gezegene geri getirecektir.   Michael Hopkins

  Victor Glover   Shannon Walker

  Soichi Noguchi

ISS'e kenetlenmiş durumda
CRS-21   C208 6 Aralık 2020 Kargo Dragon 2'nin ilk uçuşu. Bishop hava kilidi modülü ve 2900 kg kargoyu Uluslararası Uzay İstasyonu'na taşıdı. 2002 kg kargoyu gezegene geri getirdi. Yok Başarılı

Geliştirme aşamasındaki diğer tasarımlar değiştir

Daha fazla bilgi: Falcon (roket ailesi) § Geliştirme Aşamasında, Falcon (roket ailesi) § Geleceğin Tasarımları ve MCT fırlatma aracı

SpaceX tarafından, Falcon (roket ailesi) üzerinde çeşitli değişiklik ve eklemeler/yükseltmeler geliştirilmektedir. Bunlar arasında yeniden kullanılabilir fırlatma sistemlerinin geliştirilmesini ilerletecek olan 3 adet araç bulunmaktadır: Grasshopper test aracı ve ticari fırlatma araçları olan Tekrar kullanılabilir Falcon 9 ve Tekrar Kullanılabilir Falcon Heavy.

DragonFly roketi, itici ve itici-destekleyici iniş teknolojilerini geliştirmek için kullanılan bir test aracıdır ve bunun için bir dizi düşük-irtifa uçuş testinin 2014–2015 yılları içerisinde yapılması planlanmaktadır.[131]

SpaceX'in büyük hedeflerinde birisi 'hızlıca yeniden-kullanılabilir fırlatma sistemleri' geliştirmek olmuştur. 2013 Mart ayı itibarıyla, şirket bu teknoloji geliştirme girişiminin çeşitli yönlerini duyurmuştur; bunlar arasında düşük-irtifa, düşük-hız Grasshopper dikey kalkış, dikey iniş (VTVL) teknoloji ispat roketi,[53][54][132] ve (2013 ortalarında başlayan ve toplam 6 adet Falcon 9 uçuşu içeren) yüksek-irtifa, yüksek-hız Falcon 9 görev-sonrası hız-kazandırıcı roketi dönüş testi kampanyası(bu testlerdeki tüm uçuşlarda ilk aşama,su üzerine itici-destekli-dönüş testlerini başarmak üzere, denetimli iniş test aracı olarak donatılmış olacaktır) bulunmaktadır.[133] SpaceX COO Gwynne Shotwell, 2013 yazındaki Singapore Uydu Endüstri Forumunda, "Eğer bu yeniden-kullanılabilir teknolijiyi başarabilirsek, ki bunu başarmak için çok çalışıyoruz, fırlatma ücretlerinin 5 - 7 milyon $ aralığında olacağını öngörüyoruz ki bu durum her şeyi önemli ölçüde değiştirecektir." demişti.[105]

 
SpaceX fırlatma araçlarının roket çekirdeklerinin çapının karşılaştırması: (soldan sağa) Falcon 9 v1.0 (2010), Falcon 9 v1.1 (2013), ve 10-metre çaplı, 9-Raptor, Mars Koloni Taşıyıcısı için ilk-aşama hız-kazandırıcı roketi.

SpaceX gelecek için süper-ağır yük fırlatma aracının yüksek-seviye tanımını duyurmuştur, bu araç 10-metre çaplı bir veya üç adet adet roket çekirdeği içerecek ve her çekirdeğe güç vermek için 9 adet Raptor sıvı oksijen/sıvı metan yakıtlı motor kullanacaktır.[45][134][135] Mars Koloni Taşıyıcısı fırlatma aracının da yeniden kullanılabilir olması amaçlanmaktadır ve kalkış esnasında yaklaşık olarak 40 - 120 MegaNewton (9,000,000 - 27,000,000 lbf) aralığında itki sağlayacaktır.[135] Falcon Heavy ve DragonCrew (mürettebatlı Dragon) düzenli olarak uçuş yapmaya başladıktan sonra, Mars Koloni Taşıyıcısı'nın ve süper-ağır fırlatma aracının geliştirilmesi SpaceX'in ana odağı haline gelecektir.[45]

Roket motorları değiştir

Ana madde: SpaceX roket motoru ailesi

SpaceX'in 2002'deki kuruluşundan bu yana, şirket 3 çeşit roket motoru ailesi tasarlayıp geliştirmiştir — fırlatma aracı için itki sisteminde kullanılmak üzere Merlin ile Kestrel, ve Draco roketi RCS (Tepki Yönlendirme Sistemi) yönlendirme iticileri. SpaceX şu sıralar iki adet roket motoru daha, SuperDraco ve Raptor, geliştiriyor.

Merlin; SpaceX'in fırlatma araçları için tasarladığı Falcon roket ailesinde kullanılmak üzere geliştirdiği roket motoru ailesidir. Merlin motorları gaz-üreteci güç döngüsü içinde roket yakıtı olarak LOX ve RP-1 kullanmaktadır. Merlin motoru aslında denizden kurtarılma ve tekrar kullanılma amaçlı tasarlanmıştır. Merlin motorunun kalbindeki püskürtücü, Apollo Projesinde lunar modülünün iniş motorunda da kullanılmış olan, çivili türdendir (pintle type). Yakıtlar tek borulu, çift fanlı turbo-pompa üzerinden motora beslenmektedir. Kestrel ise LOX/RP-1 türü yakıt kullanan basınç-beslemeli bir roket motorudur, ve Falcon 1 roketi'nin ikinci aşama ana motoru olarak kullanılmıştır. SpaceX'nin Merlin motoruyla aynı çivili-püskürtücü mimarisine sahiptir ancak turbo-pompa bileşeni bulunmamaktadır, ve yakıt sadece tank basıncıyla motora beslenir. Roket zıvanası (çıkışı) ablasyon işlemiyle boğaz ve iç oda kısımlarında soğutulur ve sonrasında kendi başına soğumaya bırakılır. Kestrel Roket zıvanası yüksek mukavemetli Niobyum alaşımından üretilmektedir.

Draco sınıfı roket motorları, monometilhidrazin yakıtı ve nitrojen tetraoksit oksitleyici karışımını kullanan, Hipergolik sıvı-yakıtlı roket motorlarıdır. Her bir Draco iticisi yaklaşık 400 newton'luk (90 lbf) itki kuvveti üretir.[136] Bu motorlar hem Dragon uzay aracında hem de Falcon 9 fırlatma aracının ikinci aşamasında, tepki yönetim sistemi'nin (RCS) iticileri olarak kullanılmaktadır.[137] SuperDraco motorları ise Draco itici motorlarının çok daha güçlü uyarlamalarıdır ve ilk olarak Dragon uzay aracının ikinci uyarlaması olan Dragon V2'nin fırlatma kaçış sisteminde kullanılacaklar.

SpaceX, birden fazla kere, o güne kadar yapmış olduklarından çok daha büyük motorları geliştirmek niyetinde olduğunu belirtmiştir. Raptor için kavramsal plan ilk olarak 2009 Haziran ayında, Amerikan Havacılık Astronotik Kurumu (AIAA) sunumunda açıklanmıştır.[138] 2012 Kasım ayında, Musk şirketin itki sistemleri alanındaki yeni hedefini duyurdu: fırlatma araçlarının asıl ve ileriki aşamaları için sıvı metan/LOX(Sıvı Oksijen) yakıtlı roket motorları geliştirmek.[139] Raptor metan/LOX motoru daha etkili bir yöntem olan aşamalı yanma döngüsünü kullanacak,[140] böylece şirket Merlin 1 motoru serisinin kullandığı "'açık döngülü' gaz üreteci döngüsü sistemini ve LOX/kerosen yakıt türü"nü bırakıyor olacak."[140] Roketin 4,400 kilo Newton(1,000,000 lbf)'dan fazla itki ile, daha önce duyurulduğundan daha güçlü olması bekleniyor.[134] Raptor motoru bileşen-seviyesi testleri 2014 yılı içinde başlayacaktır.[141] Raptor motoru muhtelemelen, SpaceX'in üretmeyi planladığı metan-bazlı yakıt kullanan motor ailesinin ilk örneği olacaktır.[141]

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Gwynne Shotwell: Executive Profile & Biography". Bloomberg, businessweek.com. 1 Aralık 2011. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2012.  (İngilizce)
  2. ^ SpaceX Tour - Texas Test Site, spacexchannel, 11 Kasım 2010, 26 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Mayıs 2012  (İngilizce)
  3. ^ "SpaceX is the No. 1 rocket company by revenue, with $2 billion last year, Jefferies estimates". 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022. 
  5. ^ Wayne, Leslie (5 Şubat 2006). "A Bold Plan to Go Where Men Have Gone Before". New York Times. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2009. 
  6. ^ Shanklin, Emily (4 Ağustos 2008). "SpaceX receives $20 million investment from Founder's Fund" (Basın açıklaması). SpaceX. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2008. 
  7. ^ Melby, Caleb (3 Aralık 2012). "How Elon Musk Became A Billionaire Twice Over". forbes.com. 9 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  8. ^ "Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX". businessweek.com. 10 Şubat 2012. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  9. ^ "Elon Musk on Why SpaceX Has the Right Stuff to Win the Space Race". CNBC. 27 Nisan 2012. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  10. ^ "held SpaceX Worth Nearly $2.4 Billion or $20/Share, Double Its Pre-Mission Secondary Market Value Following Historic Success at the International Space Station". Privco. 7 Haziran 2012. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  11. ^ "SpaceX's worth skyrockets to $4.8B after successful mission". venturebeat. 10 Haziran 2012. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  12. ^ "Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX". Bloomberg. 11 Şubat 2012. 9 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  13. ^ a b Schaefer, Steve (6 Haziran 2013). "SpaceX IPO Cleared For Launch? Elon Musk Says Hold Your Horses". Forbes. 9 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2013. 
  14. ^ a b Peter B. de Selding (19 Ocak 2015). "SpaceX To Build 4,000 Broadband Satellites in Seattle". SpaceNews.com. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  15. ^ Foust, Jeff (14 Kasım 2005). "Big plans for SpaceX". The Space Review. 24 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  16. ^ "Diane Murphy joins SpaceX as Vice President of Marketing and Communications" (Basın açıklaması). SpaceX. 10 Temmuz 2008. 13 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  17. ^ Hennigan, W. (21 Mayıs 2012). "SpaceX Again Ready to Blast off After Last-second Launch Abort". MSNBC. 25 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  18. ^ "CRS-2 Press Kit" (PDF). NASA. 25 Şubat 2013. 23 Haziran 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013. 
  19. ^ Messier, Doug (16 Ekim 2013). "ISPCS Morning Session: Gwynne Shotwell of SpaceX". 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. Gwynne Shotwell says that SpaceX is now up to about 3,800 employees, counting contractors working for the company. ... 600 more people to hire in next couple months. Finding good software people the hardest skills to fill. 
  20. ^ "Surrey Satellite Technology Limited sells stake to SpaceX" (Basın açıklaması). SpaceX. 12 Ocak 2005. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  21. ^ "Former astronaut Bowersox joins SpaceX as Vice President of Astronaut Safety and Mission Assurance" (Basın açıklaması). SpaceX. 16 Haziran 2009. 18 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009. 
  22. ^ Leone, Dan (18 Ocak 2012). "SpaceX Safety VP Quit Late Last Year". 2 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2012. 
  23. ^ "SEC Notice of Exempt Offering of Securities". SEC EDGAR Database. U.S. Securities and Exchange Commission. 9 Kasım 2010. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2014. 
  24. ^ a b Engel, Max (1 Mart 2013). "Launch Market on Cusp of Change". Satellite Today. 18 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. SpaceX is not the first private company to try to break through the commercial space launch market. The company, however, appears to be the real thing. Privately funded, it had a vehicle before it got money from NASA, and while NASA’s space station resupply funds are a tremendous boost, SpaceX would have existed without it. 
  25. ^ "SpaceX overview on secondmarket". SecondMarket. 17 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  26. ^ a b Watts, Jane (27 Nisan 2012). "Elon Musk on Why SpaceX Has the Right Stuff to Win the Space Race". CNBC. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2012. 
  27. ^ "Boeing, SpaceX big winners in NASA competition for new spacecraft". 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  28. ^ "NASA Announces Next Steps In Effort To Launch Americans From U.S. Soil". Press Release. NASA. 3 Ağustos 2012. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2012. 
  29. ^ "Company overview: Advancing the future". company website. SpaceX. 25 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012. 
  30. ^ a b Dean, James (4 Aralık 2013). "SpaceX makes its point with Falcon 9 launch". USA Today. 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
  31. ^ a b c d e Stephen Clark (3 Aralık 2013). "Falcon 9 rocket launches first commercial telecom payload". Spaceflight Now. 14 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2013. 
  32. ^ a b Stephen Clark (24 Kasım 2013). "Sizing up America's place in the global launch industry". Spaceflight Now. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2013. 
  33. ^ Reuters (20 Ocak 2015). "SpaceX raises $1 billion in funding from Google, Fidelity". NewsDaily. 21 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  34. ^ Brian Berger (20 Ocak 2015). "SpaceX Confirms Google Investment". SpaceNews.com. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  35. ^ AFP (20 Ocak 2015). "Google aboard as Musk's SpaceX gets $1 bn in funding". SpaceDaily. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  36. ^ Koebler, Jason (17 Mart 2015). "SpaceX: No One Laughs Anymore When We Talk About Colonizing Mars". Motherboard. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015. 
  37. ^ Megan Geuss (19 Ocak 2015). "Google might pour money into SpaceX, really wants satellite Internet". Ars Technica. 21 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2015. 
  38. ^ "Space Exploration Technologies Corporation - press". spacex.com. SpaceX. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2012. 
  39. ^ Klotz, Irene (8 Aralık 2010). "SpaceX's Dragon Capsule Returns Safely To Earth". Discovery News. Silver Spring, Maryland: Discovery Communications. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010. 
  40. ^ "Space Foundation Names SpaceX and Télécoms Sans Frontières as Recipients of 2011 Space Achievement Awards" (Basın açıklaması). Colorado Springs, Colorado. 16 Şubat 2011. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2011. 
  41. ^ "Elon Musk — Senate Testimony, 5 May 2004". SpaceX. 4 Mayıs 2004. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2008. 
  42. ^ SpaceX Dragon Overview: Crew 12 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. SpaceX website. Published 2014. Retrieved 14 December 2014
  43. ^ a b "Elon Musk: I'll Put a Man on Mars in 10 Years". Market Watch. New York: The Wall Street Journal. 22 Nisan 2011. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011. 
  44. ^ a b E. Perez-Treviño, "Mars theme returns in SpaceX land purchases 7 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Valley Morning Star, June 24, 2014 (accessed August 5, 2014)
  45. ^ a b c d Gwynne Shotwell (21 Mart 2014). Broadcast 2212: Special Edition, interview with Gwynne Shotwell (mp3) (audio file). The Space Show. 2212. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2014. 
  46. ^ Boyle, Alan (5 Ocak 2015). "Coming Soon From SpaceX's Elon Musk: How to Move to Mars". NBC News. 8 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015. The Mars transport system will be a completely new architecture. Am hoping to present that towards the end of this year. Good thing we didn't do it sooner, as we have learned a huge amount from Falcon and Dragon. 
  47. ^ "nbcnews.com: 'SpaceX shoots for 'next big thing'". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2013. 
  48. ^ "Inside SpaceX: We Visit the Company's California Headquarters". 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2015. 
  49. ^ Shotwell, Gwynne (4 Haziran 2014). Discussion with Gwynne Shotwell, President and COO, SpaceX. Atlantic Council. 25 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014. 
  50. ^ Gates, Dominic (16 Ocak 2015). "Elon Musk touts launch of 'SpaceX Seattle'". Seattle Times. 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015. 
  51. ^ "Company". SpaceX. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2015. 
  52. ^ Bishop, Todd (6 Ekim 2014). "SpaceX launching Seattle-area office, recruiting squadrons of Microsoft engineers". GeekWire. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2014. 
  53. ^ a b Mohney, Doug (26 Eylül 2011). "SpaceX Plans to Test Reusable Suborbital VTVL Rocket in Texas". Satellite Spotlight. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2011. 
  54. ^ a b "Reusable rocket prototype almost ready for first liftoff". Spaceflight Now. 9 Temmuz 2012. 2 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2012. SpaceX has constructed a half-acre concrete launch facility in McGregor, and the Grasshopper rocket is already standing on the pad, outfitted with four insect-like silver landing legs. 
  55. ^ Paur, Jason (10 Ekim 2012). "Inside SpaceX's Texas Rocket-Testing Facility". Wired. 9 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012. 
  56. ^ Lindsey, Clark (7 Mayıs 2013). "SpaceX to test Grasshopper reusable booster at Spaceport America in NM". NewSpace Watch. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2013. (abonelik gereklidir)
  57. ^ a b "SpaceX Joining Virgin Galactic at Spaceport America". Sci-Tech Today. 8 Mayıs 2013. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2013. SpaceX will be paying $6,600 a month to lease a mobile mission control facility and will pay the state $25,000 per launch. 
  58. ^ Leone, Dan (13 Mayıs 2013). "SpaceX Leases Pad in New Mexico for Next Grasshopper Tests". SpaceNews. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2013. 
  59. ^ Klotz, Irene (2 Ağustos 2013). "SpaceX Appetite for U.S. Launch Sites Grows". Space News. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2013. 
  60. ^ Dean, James (3 Nisan 2013). "Proposed Shiloh launch complex at KSC debated in Volusia". Florida Today. 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2013. 
  61. ^ "Details Emerge on SpaceX's Proposed Texas Launch Site". Space News. 16 Nisan 2012. s. 24. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2013. SpaceX is considering multiple potential locations around the country for a new commercial launch pad. ... The Brownsville area is one of the possibilities. 
  62. ^ Rush, Johna Strickland (15 Kasım 2012). "Spaceport could land in Camden". Tribune & Georgian. 4 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2012. 
  63. ^ Perez-Trevino, Emma (13 Eylül 2012). "Sanchez: Texas offering $6M, Florida giving $10M". Brownsville Herald. Erişim tarihi: 16 Eylül 2012. [ölü/kırık bağlantı]
  64. ^ Office of the Governor, Press Release 29 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Monday, August 04, 2014 (accessed August 5, 2014).
  65. ^ Berger, Eric (5 Ağustos 2014). "Texas, SpaceX announce spaceport deal near Brownsville". MySanAntonio.com. 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2014. 
  66. ^ a b Martinez, Laura B. (15 Nisan 2013). "FAA shares SpaceX EIS report". The Brownsville Herald. 26 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2013. 'no impacts would occur' that would force the Federal Aviation Administration to deny SpaceX a permit for rocket operations near Brownsville. 
  67. ^ L. David, "SpaceX receives FAA approval for proposed spaceport in Texas" 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CBS News, July 15, 2014, (accessed August 5. 2014)
  68. ^ Foust, Jeff (1 Nisan 2013). "The great state space race". The Space Review. 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2013. 
  69. ^ Beutel, Allard (13 Aralık 2013). "NASA Selects SpaceX to Begin Negotiations for Use of Historic Launch Pad". 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  70. ^ Matthews, Mark K. (18 Ağustos 2013). "Musk, Bezos fight to win lease of iconic NASA launchpad". Orlando Sentinel. 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013. 
  71. ^ "SpaceX wins NASA COTS contract to demonstrate cargo delivery to Space Station with option for crew transport" (Basın açıklaması). SpaceX. 18 Ağustos 2006. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
  72. ^ "Remarks by Alan Lindenmoyer, Manager, NASA Commercial Crew & Cargo Program" (PDF). Minutes of the NAC Commercial Space Committee. NASA. 26 Nisan 2010. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Aralık 2010. 
  73. ^ "NASA selects SpaceX's Falcon 9 booster and Dragon spacecraft for cargo resupply services to the International Space Station" (Basın açıklaması). SpaceX. 23 Aralık 2008. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
  74. ^ a b "COTS contract" (PDF). NASA. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Aralık 2010. 
  75. ^ "Mission Status Center". SpaceFlightNow. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2010. 
  76. ^ a b Bates, Daniel (9 Aralık 2010). "Mission accomplished! SpaceX Dragon becomes the first privately funded spaceship launched into orbit and guided back to earth". The Daily Mail. Londra. 13 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2011. 
  77. ^ Carreau, Mark (20 Temmuz 2011). "SpaceX Station Cargo Mission Planned". Aviation Week. New York: The McGraw-Hill Companies, Inc. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011. [ölü/kırık bağlantı]
  78. ^ Ray, Justin (9 Aralık 2011). "SpaceX demo flights merged as launch date targeted". Tonbridge, Kent, United Kingdom: Spaceflight Now Inc. 9 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2011. 
  79. ^ Chow, Denise (16 Ocak 2012). "1st Private Rocket Launch to Space Station Delayed". New York: Space.com. 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2012. 
  80. ^ McGarry, Brendan. "SpaceX Becomes First Company to Dock Ship at Space Station". The San Francisco Chronicle. 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020. 
  81. ^ Chang, Kenneth (22 Mayıs 2012). "Private Cargo Rocket Heads to Space Station". The New York Times. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2015. 
  82. ^ a b Staff (28 Ekim 2011). "Private Space Taxi's Crew Escape System Passes Big Hurdle". Space.com. 18 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2011. 
  83. ^ "SpaceX Proposal for Commercial Crew Development Round 2" (PDF). NASA. 2011. 15 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2012. 
  84. ^ Morring, Frank, Jr. (22 Nisan 2011). "Five Vehicles Vie To Succeed Space Shuttle". Aviation Week. 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011. the CCDev-2 awards, ... went to Blue Origin, Boeing, Sierra Nevada Corp. and Space Exploration Technologies Inc.(SpaceX). 
  85. ^ Rosenberg, Zach (2 Mart 2012). "SpaceX finishes crucial dress rehearsal before space station launch". FlightGlobal. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2012. 
  86. ^ "NASA Announces Next Steps in Effort to Launch Americans from U.S. Soil". NASA. 3 Ağustos 2012. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. 
  87. ^ "NASA Chooses American Companies to Transport U.S. Astronauts to International Space Station". NASA. 16 Eylül 2014. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2014. 
  88. ^ Wall, Mike (31 Temmuz 2011). "'Red Dragon' Mission Mulled as Cheap Search for Mars Life". SPACE.com. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011. 
  89. ^ "SpaceX Awarded $100 Million Contract From U.S. Air Force for Falcon I" (Basın açıklaması). SpaceX. 2 Mayıs 2005. 30 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  90. ^ a b c "NASA Awards Launch Services Contract to SpaceX" (Basın açıklaması). NASA. 22 Nisan 2008. 24 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2008. 
  91. ^ Lindsay, Clark (5 Aralık 2012). "SpaceX awarded 2 EELV-Class missions from the USAF". NewSpace Watch. 26 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2012. (abonelik gereklidir)
  92. ^ a b Klotz, Irene (15 Mart 2011). "SpaceX Wins An SES Satellite Launch". Aviation Week. [ölü/kırık bağlantı]
  93. ^ "SpaceX seals biggest-ever commercial launch deal". flightglobal. 2010. 28 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2010. 
  94. ^ Amos, Jonathan (3 Aralık 2013). "SpaceX launches SES commercial TV satellite for Asia". BBC News. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. The commercial market for launching telecoms spacecraft is tightly contested, but has become dominated by just a few companies - notably, Europe's Arianespace, which flies the Ariane 5, and International Launch Services (ILS), which markets Russia's Proton vehicle. SpaceX is promising to substantially undercut the existing players on price, and SES, the world's second-largest telecoms satellite operator, believes the incumbents had better take note of the California company's capability. 'The entry of SpaceX into the commercial market is a game-changer' 
  95. ^ Belfiore, Michael (9 Aralık 2013). "The Rocketeer". Foreign Policy. 10 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 
  96. ^ Svitak, Amy (11 Şubat 2014). "Arianespace To ESA: We Need Help". Aviation Week. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2014. 
  97. ^ de Selding, Peter B. (14 Nisan 2014). "Satellite Operators Press ESA for Reduction in Ariane Launch Costs". SpaceNews. 15 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2014. 
  98. ^ de Selding, Peter B. (20 Kasım 2014). "Europe's Satellite Operators Urge Swift Development of Ariane 6". SpaceNews. 21 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014. 
  99. ^ Svitak, Amy (10 Mart 2014). "SpaceX Says Falcon 9 To Compete For EELV This Year". Aviation Week. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2014. Advertised at $56.5 million per launch, Falcon 9 missions to GTO cost almost $15 million less than a ride atop a Chinese Long March 3B 
  100. ^ Messier, Doug (28 Eylül 2013). "China to Hold Long March Pricing Steady". Parabolic Arc. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2014. 
  101. ^ Petersen, Melody (28 Kasım 2014). "SpaceX may upset firm's monopoly in launching Air Force satellites". Los Angeles Times. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2014. 
  102. ^ Avery, Greg (16 Ekim 2014). "ULA plans new rocket, restructuring to cut launch costs in half". Denver Business Journal. 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2014. 
  103. ^ Petersen, Melody (12 Aralık 2014). "Congress OKs bill banning purchases of Russian-made rocket engines". LA Times. 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2014. Costs of launching military satellites has skyrocketed under contracts the Air Force has given to United Launch Alliance. The average cost for each launch using rockets from Boeing and Lockheed has soared to $420 million, according to an analysis by the Government Accountability Office. 
  104. ^ a b de Selding, Peter B. (12 Ocak 2015). "Arianespace, SpaceX Battled to a Draw for 2014 Launch Contracts". SpaceNews. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015. 
  105. ^ a b Messier, Doug (14 Ocak 2014). "Shotwell: Reusable Falcon 9 Would Cost $5 to $7 Million Per Launch". Parabolic Arc. 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2014. 
  106. ^ a b Money, Stewart (30 Ocak 2013). "SpaceX Wins New Commercial Launch Order". Innerspace.net. 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2013. 
  107. ^ Messier, Doug (18 Ocak 2014). "ESA Faces Large Cost for Ariane 5 Upgrade, New Ariane 6 Rocket". Parabolic Arc. 
  108. ^ a b c d "Falcon 9 Overview". SpaceX. 2011. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011. 
  109. ^ a b "Private space capsule's maiden voyage ends with a splash". BBC News. Londra. 8 Aralık 2010. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011. 
  110. ^ Kramer, Miriam (30 Mayıs 2014). "SpaceX Unveils Dragon V2 Spaceship, a Manned Space Taxi for Astronauts — Meet Dragon V2: SpaceX's Manned Space Taxi for Astronaut Trips". space.com. 20 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2014. 
  111. ^ "Falcon 1 Overview". SpaceX. 2011. 7 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011. 
  112. ^ Wade, Mark (2011). "Falcon 5". Encyclopedia Astronautica. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011. 
  113. ^ "SpaceX Successfully Launches Falcon 1 To Orbit" (Basın açıklaması). SpaceX. 28 Eylül 2008. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2008. 
  114. ^ Rowe, Aaron (14 Temmuz 2009). "SpaceX Launch Successfully Delivers Satellite Into Orbit". Wired Science. 3 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2009. 
  115. ^ "SpaceX announces the Falcon 9 fully reusable heavy lift launch vehicle" (Basın açıklaması). SpaceX.com. 8 Eylül 2005. 15 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2009. 
  116. ^ a b c Canadian Press (22 Mayıs 2012). "Private SpaceX rocket blasts off for space station Cargo ship reaches orbit 9 minutes after launch". CBC News. Toronto. 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012. 
  117. ^ "Falcon Heavy Overview". SpaceX. 2011. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011. 
  118. ^ Lindsey, Clark (4 Ocak 2013). "NewSpace flights in 2013". NewSpace Watch. 26 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2013. (abonelik gereklidir)
  119. ^ "Falcon Heavy: World's most powerful rocket" 16 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Economic Times, 7 Nisan 2011.
  120. ^ "Falcon Heavy". SpaceX. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014. 
  121. ^ Belfiore, Michael (18 Ocak 2005). "Race for Next Space Prize Ignites". Wired.com. 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  122. ^ a b Cowing, Keith (6 Mart 2006). "The SpaceX Dragon: America's First Privately Financed Manned Orbital Spacecraft?". SpaceRef.com. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  123. ^ "NASA selects crew, cargo launch partners". Spaceflight Now. 18 Ağustos 2006. 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  124. ^ Boyle, Alan (18 Ağustos 2006). "SpaceX, Rocketplane win spaceship contest". MSNBC. 18 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  125. ^ "NASA Selects Crew and Cargo Transportation to Orbit Partners" (Basın açıklaması). NASA. 18 Ağustos 2006. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  126. ^ "COTS Demo Flight 1 Press Kit" (PDF). SpaceX. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  127. ^ This Week in Space interview with Elon Musk. Spaceflight Now. 24 Ocak 2010. 14 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  128. ^ Elon Musk's SpaceX presentation to the Augustine panel. YouTube. 2009. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  129. ^ a b Chow, Denise (18 Nisan 2011). "Private Spaceship Builders Split Nearly $270 Million in NASA Funds". Space.com. New York. 18 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2011. 
  130. ^ "SpaceX". NASA. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015. 
  131. ^ Boyle, Alan (21 Mayıs 2014). "Elon Musk's SpaceX Plans DragonFly Landing Tests". NBC News. 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2014. 
  132. ^ Klotz, Irene (27 Eylül 2011). "A rocket that lifts off — and lands — on launch pad". MSNBC. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2011. 
  133. ^ Lindsey, Clark (28 Mart 2013). "SpaceX moving quickly towards fly-back first stage". NewSpace Watch. 16 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2013. (abonelik gereklidir)
  134. ^ a b "SpaceX propulsion chief elevates crowd in Santa Barbara". Pacific Business Times. 19 Şubat 2014. 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014. 
  135. ^ a b Belluscio, Alejandro G. (7 Mart 2014). "SpaceX advances drive for Mars rocket via Raptor power". NASAspaceflight.com. 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2014. 
  136. ^ "SpaceX Updates — December 10, 2007". SpaceX. 10 Aralık 2007. 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2012. 
  137. ^ "Falcon 9 Launch Vehicle Payload User's Guide, 2009" (PDF). SpaceX. 2009. 3 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  138. ^ "Long term SpaceX vehicle plans". HobbySpace.com. 7 Temmuz 2009. 14 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2009. 
  139. ^ Todd, David (20 Kasım 2012). "Musk goes for methane-burning reusable rockets as step to colonise Mars". FlightGlobal Hyperbola. 28 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2012. "We are going to do methane." Musk announced as he described his future plans for reusable launch vehicles including those designed to take astronauts to Mars within 15 years, "The energy cost of methane is the lowest and it has a slight Isp (Specific Impulse) advantage over Kerosene," said Musk adding, "And it does not have the pain in the ass factor that hydrogen has". 
  140. ^ a b Todd, David (22 Kasım 2012). "SpaceX's Mars rocket to be methane-fuelled". Flightglobal. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2012. Musk said Lox and methane would be SpaceX’s propellants of choice on a mission to Mars, which has long been his stated goal. SpaceX’s initial work will be to build a Lox/methane rocket for a future upper stage, codenamed Raptor. The design of this engine would be a departure from the “open cycle” gas generator system that the current Merlin 1 engine series uses. Instead, the new rocket engine would use a much more efficient “staged combustion” cycle that many Russian rocket engines use. 
  141. ^ a b Leone, Dan (25 Ekim 2013). "SpaceX Could Begin Testing Methane-fueled Engine at Stennis Next Year". Space News. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 

Konuyla ilgili yayınlar değiştir

  • Berger, Eric. Liftoff: Elon Musk and the Desperate Early Days That Launched SpaceX. William Collins (2021). 978-0008445621
  • Davenport, Christian. The Space Barons; Elon Musk. Jeff Bezos, and the Quest to Colonize the Cosmos. PublicAffairs (2018). 978-1610398299
  • Fernholz, Tim. Rocket Billionaires: Elon Musk, Jeff Bezos, and the New Space Race. Houghton Mifflin Harcourt (2018). 978-1328662231
  • Vance, Ashlee. Elon Musk: How the Billionaire CEO of SpaceX and Tesla is Shaping Our Future. Penguin Random House UK (2015). 978-0753555620

Dış Bağlantılar değiştir


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=SpaceX&oldid=31397521" sayfasından alınmıştır