Skande
Skande (Gürcüce: სკანდე) veya bazen kullanılan şekliyle Skanda (სკანდა), Gürcistan'ın İmereti bölgesinin Terjola belediyesinde yer alan bir köydür. Skande, ülkenin batı kesiminde, Kvirila Nehir sisteminin bir parçası olan Chkhari küçük nehir vadisi üzerinde, Terjola kasabasının yaklaşık 15 km kuzeybatısındaki bir bölgede yer almaktadır. Nüfusu 2014 sayımlarına göre 434 kişidir.
| Skande სკანდე | |
|---|---|
Köy | |
.jpg) | |
| Ülke | Gürcistan |
| Bölge | İmereti |
| Belediye | Terjola |
| Rakım | 400 m |
| Nüfus (2014)[1] | |
| • Toplam | 434 |
Geç Antik Çağ döneminde yaşamış Bizanslı yazarların Scanda veya Scandeis olarak bahsettikleri bu yer yıkık bir kaleye ev sahipliği yapar. Ayrıca Lazika'daki çatışmalar sırasında Doğu Roma ve Sasani İmparatorluğu arasındaki çatışmaların yaşandığı kalelerden biridir. İmereti Krallığı'nın 19. yüzyıl başlarına kadar önemli kalelerinden biri olarak önemini korumuştur.
Tarihi değiştir
Geç Antik Çağ değiştir
Skanda'dan Bizans kaynaklarında bahsedilmiştir, İmparator I. Justinianus'un Novellae adlı eseri ve o dönemde yaşamış Prokopius ve Menander Protektor'un eserleri de bu kaynaklardan bazılarıdır.[2] Kaynaklarda, Skanda'nın Lazika'nın iç kesimlerinde olduğu ve bölgede Bizans ve Sasani İmparatorlukları arasında çatışmalar yaşandığı yazar. Ulaşılması zor bir yerde konumlanan Skanda kalesi, Sarapanis'le birleştiğinde ülkenin doğusunda kalan İberya sınırından gelecek tehditlere karşı ülkeyi korur.[3] 522 civarında, Lazika, Bizans hükümdarlığını kabul ettikten kısa bir süre sonra, bu iki sınır kalesinin Laz garnizonları, imparatorluk birlikleriyle değiştirildi. Bu birlikler çok zaman geçmeden lojistikteki zorluklar nedeniyle kaleleri terk etti. Bununla birlikte Sasani birlikleri 532 yılında imzalanan "Sürekli Barış"a kadar kaleleri işgal etti. Lazlar, Sasani ordusunu gelecekte kaleleri kullanmalarını engellemek için Skanda ve Sarapanis’i yok etti, ancak, Lazika’da çatışmalar yeniden başladığında, Sasaniler 551’de Skanda’yı restore ettiler ve yaklaşık 25 yıl boyunca çatışmalar süresince kullandılar.[4][5]
Orta Çağ ve Erken Modern dönem değiştir
Skanda’nın Orta Çağ’da kaydedilmiş tarihi çok azdır. Eski Lazika ve İberya bölgelerinin 11. yüzyılda birleşerek Gürcistan Krallığı'nı oluşturması, Skanda'nın sınır kalesi olma özelliğini yok etmiş ve stratejik önemini azaltmıştır. 15. yüzyılın ortalarında, savaşın Gürcistan'ı parçalamasıyla İmereti Krallığı tekrar oluşmuştur ve Skanda yeniden stratejik önem kazanmıştır. Yerli tarihi belgelerin ötesinde, 1470'lerde Giosafat Barbaro ve Ambrogio Contarini, 1650'lerde Nikifor Tolochanov ve Aleksey Yevlyev, 1660'larda Jean Chardin ve 1770'lerde Johann Anton Güldenstädt gibi yabancı yazarlar da bölgeden bahseder. Skanda, 16. ve 18. yüzyıllarda ülkede gerçekleşmiş çatışmaların savaş alanıydı.[6][7]
Rus elçiler Toloçanov ve Yevlyev, 1650'lerde İmereti'yi gezdi. Gezdikleri sırada Kral III. Alexander'ın favori yaz mekanı olan Skanda'ya da uğradılar. Skandayı şu şekilde tarif ettiler: Bir nehir vadisinde tepenin üzerine inşa edilmiş sağlam bir kale olan Skanda, 20 metre yüksekliğinde ve 600 metre uzunluğundaki tuğla duvarla sarılmış ve toplarla desteklenmiş dört kule ile güçlendirilmiştir. Duvarların içinde üç katlı bir saray, St. George Kilisesi ve kralın zenginlikleri vardı. On yıl sonra, Fransız Jean Chardin, Skanda'yı çökmüş halde gördü. Skanda daha sonra İmereti hükûmeti tarafından restore edildi. Gürcistan'ın 1745 yılındaki coğrafyasını derleyen Gürcü tarihçi Prens Vakhushti, Skanda'ya bir kraliyet sarayı ve "heybetli ve harika bir inşaat eseri" olarak yorumladı. 1810'da Ruslar İmereti'yi fethettikten sonra, Skanda kalesi terk edildi ve kalıntılara çürümeye bırakıldı. 1830'larda, İsviçreli bilim adamı Frédéric Dubois de Montpéreux, Skanda için şu yorumu yaptı: "terk edildiğinden beri bir harabeden farklı değil".[8]
Skanda kalesi değiştir
Skanda Kalesi, kendisiyle aynı adı taşıyan köyün kuzeyindeki harabelerde, iki akarsu arasındaki tepede bulunuyor (42°16′6″K 43°2′46″D / 42.26833°K 43.04611°D). Toplam alanı 7,000 m2 ve yüksekliği 120 metreye ulaşıyor. Kalenin nispeten daha iyi korunmuş yerleri kraliyet sarayının doğu cephesi ve Gürcüce yazıt içeren kilisenin duvarıdır. Anıt, arkeolojik olarak 1949 ve 1995 yıllarında incelenmiştir. Elde edilen malzemelerin çoğu geç Orta Çağ'a aittir. Skanda araştırmacısı Lekvinadze, kalenin en eski yapılarının 4. yüzyıldan kalma olduğunu bulmuştur. Skanda kompleksi, Gürcistan hükûmeti tarafından Ulusal Önem Sahip Taşınılması Yasak Anıtlar listesine eklenmiştir.[9]
Nüfusu değiştir
2014 yerel sayımlarına göre, Skande'nin nüfusu 434 kişidir.[1] Nüfusun çok büyük çoğunluğu (99%) etnik Gürcülerdir.[10]
| Nüfus | 2002 sayımı | 2014 sayımı |
|---|---|---|
| Toplam | 561[10] | 434[1] |
Notlar değiştir
- ^ a b c "Population Census 2014: Number of Population by Administrative-Territorial Units and sex". National Statistics Office of Georgia. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
- ^ Braund 1994, ss. 40, 291.
- ^ Braund 1994, ss. 283, 287-288.
- ^ Gamkrelidze et al. 2013, s. 582.
- ^ Braund 1994, ss. 291, 302.
- ^ Gamkrelidze et al. 2013, s. 482.
- ^ Rayfield 2012, ss. 215, 218-219.
- ^ Allen 1950, s. 108.
- ^ Gamkrelidze et al. 2013, ss. 482-483.
- ^ a b "საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგები, ტომი II [Results of the first national census of the population of Georgia in 2002, volume II]" (PDF) (Gürcüce). National Statistics Office of Georgia. 2003. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
Kaynakça değiştir
- Allen, William Edward David (1950). "Two Georgian Maps of the First Half of the Eighteenth Century". Imago Mundi. Cilt 10. ss. 99-121. doi:10.1080/03085695308592037.
- Braund, David (1994). Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC–AD 562. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-814473-3.
- Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "სკანდა [Skanda]". Arşivlenmiş kopya ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce) (1. bas.). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 488-483. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019.
- Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires: A History of Georgia. Londra: Reaktion Books. ISBN 1780230303.