Vikipedi

Shirin Neshat

New York'ta yaşayan; film, video ve fotoğraf çalışmalarıyla tanınan İranlı görsel sanatçı

Shirin Neshat (d. 26 Mart 1957, İran) New York'ta yaşayan,[1][2] film, video ve fotoğraf çalışmalarıyla tanınan İranlı çağdaş sanatçıdır.[3] Sanat eserleri, İslam ve Batı, feminenlik ve maskülenlik, kamusal yaşam ve özel yaşam, gelenek ve modernite arasındaki tezatları işler.[4][5] Neshat, 1999 yılında 48. Venedik Bienali Uluslararası Ödülü'nü kazanmış, 2009 yılında 66. Venedik Film Festivali'nde En İyi Yönetmen dalında Gümüş Aslan ödülü sahibi olmuş,[6][7] Huffington Post eleştirmeni G. Roger Denson tarafından On Yılın Sanatçısı seçilmiştir.[8] Yale Üniversitesi Sanat Okulu fotoğraf bölümünde ders vermektedir.[9]

Shirin Neshat
Doğum26 Mart 1957 (67 yaşında)
Kazvin, İran
EğitimKaliforniya Üniversitesi Berkeley (lisans, yüksek lisans, sanat yüksek lisansı)
Mesleksanatçı, fotoğrafçı, yönetmen
Önemli eser(ler)The Shadow under the Web (1997), Speechless (1996), Woman without Men (2004)
HareketÇağdaş sanat
EvlilikKyong Park (boşandı)
Partner(ler)Shoja Azari

Hayatı değiştir

Neshat, kuzeybatı İran'da Kazvin kasabasında varlıklı bir ailede, doktor bir baba ve ev kadını bir annenin beş çocuğunun dördüncüsü olarak dünyaya geldi.[10] Neshat, aile ortamını "çok sıcak, destekleyici bir Müslüman aile"[11] olarak ifade etmiş, büyükannesi ve büyükbabasının kendisini geleneksel dini değerlerle yetiştirdiğini ifade etmiştir. Neshat, ebeveynlerini "batıyı hayal etmiş, batıyı romantikleştirmiş" kişiler olarak ifade eder.[10]

Neshat, ailenin batılılaşma yanlısı görüşlerinin etkisiyle Tahran'daki bir Katolik yatılı okuluna kaydoldu. Batı'daki feminist hareketten etkilenen babası, kızlarını birer birey olmaları, risk almaları, öğrenmeleri, dünyayı görmeleri için teşvik etmekteydi. Çocuklarını yüksek okula göndererek eğitim almalarını sağladı.[11]

Neshat, 1975 yılında UC Berkeley'de okumak için İran'dan ayrıldı, burada lisans, yüksek lisans ve sanat yüksek lisansı öğrenimini tamamladı. 1983 yılında mezun olduktan sonra New York'a taşındı; sanat yapmanın o zaman mesleği olamayacağını hızla fark etti.[12] Manhattan'da sanat ve mimarlık üzerinde alternatif bir kültür merkezi olan Storefront for Art and Architecture 8 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'ın yürütücüsü olan gelecekteki eşiyle tanıştıktan sonra, bu merkezde geçirdiği on yıl Neshat için ikinci bir eğitim niteliğinde olmuştu.[13]

Bu süreçte, sanat yaratımında ciddi bir girişimde bulunmadı ve birkaç denemesini sonraları imha etti.[13] 1990'da İran'a döndü. Dönüşünü, "muhtemelen şimdiye kadar yaşadığım en şok edici deneyimlerden biriydi. İran kültüründen hatırladığım ve tanık olduğum şey arasındaki fark çok fazlaydı. Bu değişim korkutucu ve heyecan vericiydi; hiçbir ülkede bulunmamıştım. Tabii ki en göze çarpan şey, insanların fiziksel görünüşündeki ve halkın davranışlarındaki değişimdi," diye ifade etmiştir.[14]

Sanat tutkusu onu tekrar etkilemeye başladı, kendisi hakkında derin bir şekilde düşünmeye odaklandı: 1993 yılında tekrar sanat üretmeye başladı, bunların ilki fotoğrafları oldu.[13]

Çalışmalar değiştir

Neshat'ın ilk eserleri, kendi ülkesinde İslami fundamentalizm ve militanlık ile ilgili olarak kadınlık kavramlarını keşfeden Unveiling ve Women of Allah gibi serilerdi.[15] Deneyimlemekte olduğu kültür ile büyüdüğü İran devrimi öncesi ortam arasındaki farkların üstesinden gelmenin bir yolu olarak yaptığı, ilk olgun çalışması olan Women of Allah serisinde, kadınların portrelerini İran kaligrafisi ile kapladı.

Çalışmaları, Müslüman toplumların sosyal, kültürel ve dini kodlarına, erkek ve kadın gibi ikiliklere odaklanır. Filmlerinde bu bağlamda açık ve koyu, siyah ve beyaz, erkek ve kadın gibi motiflerle belirgin görsel kontrastlar yaratır. Neshat ayrıca Zarin gibi daha geleneksel anlatı kısa filmleri de yapmıştır.

 
Shoja Azari, Shirin Neshat and Babak Payami at Tirgan Festival, 2013

Neshat'ın çalışmaları çağdaş İslam toplumlarında kadınlık deneyiminin toplumsal, politik ve psikolojik boyutlarını ele almaktadır. Neshat İslam'ın stereotipik temsillerine karşı koysa da, sanatsal üretimleri açıkça polemiksel değildir. Eserleri daha ziyade, dünyadaki Müslüman kadınların kimliğini şekillendiren entelektüel ve dini güçleri ele alır. Pers şiirini ve hat sanatını kullanarak şehitlik, sürgün, kimlik ve kadınlık gibi konuları inceler.

2001-2002 yıllarında Neshat, şarkıcı Sussan Deyhim'le işbirliği yaparak, küratör ve sanat tarihçisi RoseLee Goldberg tarafından üretilen Logic of the Birds eserini yarattı. Bu multimedya eser 2002'de Lincoln Center Summer Festivali'nde, Minneapolis'teki Walker Art Institute'ta ve Londra'daki Artangel'da gösterildi. Bu işbirliğinde ve müzik içeren diğer projelerinde Neshat, hem doğu hem de batı kültürlerinin izleyicileri ile etkileşime girecek, duygusal açıdan harekete geçirecek bir parça yaratmaya yardım etmesi için görüntü ile birlikte müzik kullandı.

Neshat ilk filmlerinde, İranlı yönetmen Abbas Kiarostami'nin etkisinde kaldı. Aralarında Anchorageın (1996) da olduğu bir seri videoda, iki karşıt duvar üzerine yansıtma tekniğini kullandı, bunlardan bazıları Shadow under the Web (1997), Turbulent (1998), Rapture (1999) ve Soliloquydur (1999).[6] Turbulent ve Rapture[6] ile 1999 yılındaki 48. Venedik Bienali'nde Uluslararası Ödül kazanmasıyla, Neshat küresel olarak tanınan bir sanatçı oldu. Bu eserlerde Neshat, estetik, şiirsel ve duygusal şok yaratma amacıyla saf fotoğrafçılığı ilk kez denedi. Video ve fotoğraf eseri olan Games of Desire, Brüksel'deki Gladstone Galerisi'nde ve Paris'teki Galerie Jérôme de Noirmont'ta sergilendi.

Shahrnush Parsipur'un aynı adlı romanından uyarlanan ilk yönetmenlik denemesi olan Women without Men ile 2009 yılında 66. Venedik Uluslararası Film Festivali'nde Gümüş Aslan ödülünü kazandı.[7][16] Film hakkında şunları söyledi: "Bu altı yılın bir aşk emeği" (...) Bu film dünyaya ve ülkeme hitap ediyor."[17] Film, 1953'te İran'ın demokratik olarak seçilen hükümetini bir monarşiyle değiştiren İngiliz-Amerikan destekli darbeyi konu eder.

Temmuz 2009'da Neshat, 2009 İran cumhurbaşkanlığı seçimini protesto etmek için New York'taki Birleşmiş Milletler Merkezi'ndeki üç günlük açlık grevine katıldı.

Sergiler ve film festivalleri değiştir

Neshat, 1993 yılında New York'taki Franklin Furnace'de ilk kişisel sergisinden bu yana, pek çok sanat merkezinde kişisel sergiler açtı, bunlardan bazıları Meksika'daki Museo de Arte Moderno'da, Çağdaş Sanatlar Müzesi, Houston; Walker Art Center, Minneapolis; Castello di Rivoli, Torino; Dallas Sanat Müzesi; Wexner Sanat Merkezi, Columbus; Chicago Sanat Enstitüsü; Serpentine Gallery, Londra; Castilla y León, León Çağdaş Çağdaş Sanatlar Müzesi; ve Hamburg Hamburg Bahnhof, Berlindir. 2008'de, Danimarka'daki ARoS Aarhus Kunstmuseum'da "Women Without Men" adlı kişisel sergisi açıldı ve sonrasında Atina Ulusal Sanat Müzesi'ne ve Stockholm Kulturhuset'ta sergilendi. Prospect.1, 2008 New Orleans Bienali, 2000 Whitney Bienali ve 1999 Venedik Bienali'ne dahil edildi. Detroit Enstitüsü tarafından düzenlenen Neshat'ın çalışmalarının önemli bir retrospektifi 2013'te açıldı.

Neshat'ın Türkiye'deki son kişisel sergisi 2017 yılında "Düş Görenler" ismiyle İstanbul'daki Dirimart sanat galerisinde gerçekleşmiştir. Sergi kapsamında, Roja (2016) ve Sarah (2016) adlı iki video yerleştirmesi ile “Düş Görenler” başlıklı yeni bir fotoğraf serisi sergilenmiştir. Videolar, kendi içsel kaygılarıyla yüzleşen, duygusal ve psikolojik anlatıları düş ile gerçekliğin, delilik ile akıl sağlığının, bilinç ile bilinçaltının sınırında kalan kadın kahramanları konu alır. Eserlerde toplumsal cinsiyet, iktidar, yerinden etme, protesto, kimlik gibi temalar işlenir.[18]

2000 yılından bu yana Telluride Film Festivali (2000), Chicago Uluslararası Film Festivali (2001), San Fransisco Uluslararası Film Festivali (2001), Locarno Uluslararası Film Festivali (2002), Tribeca Film Festivali (2003), Sundance Film Festivali (2003) ve Cannes Film Festivali (2008) gibi film festivallerine de katılmıştır. 2013'te 63. Berlin Uluslararası Film Festivali'nde jüri üyeliği yaptı.[19] 2017 Salzburg Festivalinde Neshat, Giuseppe Verdi'nin operası Aida'yı yönetti.

Başarılar ve ödüller değiştir

Neshat, Wexner Sanat Merkezi'nde ve MASS MoCA'da misafir sanatçı idi. 2004'te Berlin'deki Universität der Künste'de fahri profesörlük aldı. 2006'da Dorothy ve Lillian Gish Ödülü ile onurlandırıldı.[20] 2015 yılında Annie Leibovitz tarafından dünyanın en etkileyici kadınlarından bazılarını kutlayan 43. Pirelli Takvimi kapsamında fotoğraflandı.

Cindy Sherman, Neshat'ın eserini 1995 yılında Annina Nosei Gallery'de satın alan ilk kişidir.

Eserleri değiştir

  • Turbulent, 1998. İki kanallı video/ses kurulumu
  • Rapture, 1999. İki kanallı video/ses kurulumu
  • Soliloquy, 1999. Renkli video/ana karakteri sanatçı olan ses kurulumu
  • Fervor, 2000. İki kanallı video/ses kurulumu
  • Passage, 2001. Tek kanallı/ses kurulumu
  • Logic of the Birds, 2002. Multimedya performansı
  • Tooba, 2002. İki kanallı video/ Shahrnush Parsipur’un kitabı Women Without Men'e dayalı olan ses kurulumu
  • Mahdokht, 2004. Üç kanallı video/ ses kurulumu
  • Expressing the inexpressible, 2004. Film, 42 dakika
  • Zarin, 2005. Tek kanallı video/ ses kurulumu
  • Munis, 2008. Renkli video/Shahrnush Parsipur’un kitabı Women Without Men'e dayalı olan ses kurulumu
  • Faezeh, 2008. Renkli video/Shahrnush Parsipur’un kitabı Women Without Men'e dayalı olan ses kurulumu
  • Possession, 2009. Siyah & beyaz video/ses kurulumu
  • Women Without Men, 2009. Shahrnush Parsipur’un kitabı Women Without Men'e dayalı olan uzun metrajlı film
  • Illusions & Mirrors, 2013. Dior tarafından yaptırılan ve Natalie Portman'ın da bulunduğu film.
  • Looking for Oum Kulthum, 2017. Film

Ödüller değiştir

  • Venedik Bienali'ndeki Birincilik Uluslararası Ödül (1999)
  • Kwangju Bienalinde Grand Prix (2000)
  • Edinburgh Uluslararası Film Festivali'nden Görsel Sanat Ödülü (2000)
  • New York'ta Uluslararası Fotoğraf Merkezi'nden Sonsuzluk Ödülü (2002)
  • Universität der Künste Berlin'den ZeroOne Ödülü (2003)
  • Hiroshima Serbest Sanat Ödülü (2005)
  • New York'ta Dorothy ve Lillian Gish Ödülü (2006)
  • New York'ta Rockefeller Vakfı Medya Sanatları Kardeşliği (2008)
  • Kültürel Başarı Ödülü, New York Asya Topluluğu (2008)
  • Barış İçin Sinema Özel Ödülü, Hessischer Filmpreis, Almanya (2009)
  • Kristal Ödül, Dünya Ekonomi Forumu, Davos, İsviçre (2014)
  • ABD Rockefeller Üyesi, Amerika Birleşik Devletleri Sanatçıları, New York (2016)

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Shirin Neshat". THE SOLOMON R. GUGGENHEIM FOUNDATION. 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  2. ^ "Shirin Neshat". International Center of Photography. 2 Mart 2016. 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  3. ^ Claudia La Rocco (14 Kasım 2011). "Shirin Neshat's Performa Contribution". The New York Times. 10 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2012. 
  4. ^ Holzwarth, Hans W. (2009). 100 Contemporary Artists A-Z (Taschen's 25. anniversary special bas.). Köln: Taschen. ss. 416-421. ISBN 978-3-8365-1490-3. 
  5. ^ Müller, Katrin Bettina. "Away overseas". Shirin Neshat artist portrait. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2016. 
  6. ^ a b c Susan Horsburgh (26 Mart 2001). "The Great Divide". Time. 9 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  7. ^ a b Homa Khaleeli (13 Haziran 2010). "Shirin Neshat: A long way from home". The Guardian. 15 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2017. 
  8. ^ Denson, G. Roger, "Shirin Neshat: Artist of the Decade" 7 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Huffington Post, Aralık 20, 2010.
  9. ^ "Shirin Neshat". Yale School of Art (İngilizce). 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019. 
  10. ^ a b Suzie Mackenzie (22 Temmuz 2000). "An unveiling". The Guardian. 9 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2017. 
  11. ^ a b MacDonald, Scott (22 Eylül 2004). "Between two worlds: an interview with Shirin Neshat". Highbeam.com. 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2012. 
  12. ^ Heartney, Eleanor (2007). After the Revolution: Women Who Transformed Contemporary Art. Munich: Prestel. ss. 230-231. ISBN 9783791337326. 
  13. ^ a b c Danto, Arthur Coleman. "Shirin Neshat." ["interview"]. Bomb, no. 73, 15 Oct. 2000, pp. 60-67. EBSCOhost, search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=asu&AN=505875156&site=ehost-live.
  14. ^ Linda Weintraub ile söyleşiden alıntı, In the Making: Creative Options for Contemporary Art.
  15. ^ Shirin Neshat[ölü/kırık bağlantı] Guggenheim Collection.
  16. ^ Livia Bloom (23 Ocak 2010). "Women Without Men's Shirin Neshat". Filmmaker. 13 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2017. 
  17. ^ Sabina Castelfranco (13 Eylül 2009). "Shirin Neshat Wins Best Director Award at Venice Film Festival". Payvand.com. 22 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2017. 
  18. ^ "Dirimart". Dirimart. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  19. ^ "The International Jury 2013". Berlinale. 28 Ocak 2013. 16 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2013. 
  20. ^ "The Dorothy and Lillian Gish Prize". Gishprize.com. 2006. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Shirin_Neshat&oldid=30748576" sayfasından alınmıştır