Safra asidi
Safra asitleri, memeli hayvanların safrasında bulunan steroit asitlerdir.[1][2] Karaciğerde kolesterolun oksidasyonu sonucu oluşurlar, safra kesesinde depolanıp ince bağırsağa salgılanırlar. Surfaktan olarak etki ederler, lipitleri çözüp onların emilmesi ve sindirimine yardım ederler. Taurin ve glisin ile konjuge safra asitleri safra tuzları olarak isimlendirilen artıklar bırakırlar. Çeşitli safra tuzları arasındaki kimyasal farklılıklar çok ufaktır, 3,7,12 pozisyonlarında hidroksil gruplarının olup olmamasıyla birbirlerinden fark ederler.
Birincil safra asitleri karaciğer tarafından sentezlenir. İkincil safra asitleri ise bağırsaktaki bakterilerce üretilir. İnsanlarda en önemli safra asitleri kolik asit ve kenodeoksikolik asit, ve bunların taurin ve glisin ile olan bileşikleridir (taurokolat ve glikokolat). Bazı memeliler hemen tamamen deoksikolik asit sentezlerler.
Sentez değiştir
Safra tuzlarının sentezi kolesterolun katobolizması sonucu gerçekleşir ve vücuttaki kolestrolun önemli bir kısmı bu işlemde kullanır. Vücut günde 800 mg kolesterol sentezler ve bunun yaklaşık yarısı safra asidi üretimine gider. Tüm safra asidi çeşitlerinin sentezlenebilmesi için 17 enzim gereklidir. Yolakta kullanılan bu enzimlerin ifadesi nükleer hormon reseptörleri ve diğer trankripsiyon faktörleri tarafından regüle edilir. Safra asidi sentezine engel olan kalıtsal mutasyonlar erken çocuklukta karaciğer iflasından yetişkinlikte görülen nörodejeneratif hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara yol açar.[3]
Günde toplam 20-30 gram safra tuzu bağırsağa salgılanır; bu safra asitlerinin %90'ı enterohepatik sirkülasyon sonucunda geri emilir ve tekrar kullanılır.
Birincil safra asitleri değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Russell DW (2003). "The enzymes, regulation, and genetics of bile acid synthesis". Annu. Rev. Biochem. 72: 137-74. doi:10.1146/annurev.biochem.72.121801.161712. PMID 12543708.
- ^ Chiang JY (Ekim 2009). "Bile acids: regulation of synthesis". J. Lipid Res. 50 (10): 1955-66. doi:10.1194/jlr.R900010-JLR200. PMC 2739756 $2. PMID 19346330.
- ^ Carey, MC.; Small, DM. (Oct 1972). "Micelle formation by bile salts. Physical-chemical and thermodynamic considerations". Arch Intern Med. 130 (4): 506-27. doi:10.1001/archinte.1972.03650040040005. PMID 4562149.