Süreyya Operası
Süreyya Operası, İstanbul'un Kadıköy ilçesinde 1927'de inşa edilmiş kültür yapısı.
 | |
 | |
| Adres | Gen. Asım Gündüz Cad. 29 34710 Kadıköy, İstanbul Türkiye |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°59′17″K 29°01′44″D / 40.98806°K 29.02889°D |
| İşletmeci | Kadıköy Belediyesi |
| Kiracı | İstanbul Devlet Opera Ve Balesi |
| Kapasite | 570 |
| İnşaat | |
| Açılış | 6 Mart 1927 |
| Yenileme | 14 Aralık 2007 |
| Yeniden yapılış | 2006–2007 |
| Etkin dönem | 1927–1930 Tiyatro binası 1930–2005 Sinema 2007–günümüz Opera binası |
| Mimar | Kegham Kavafyan (1927), Cafer Bozkurt (2007) |
| Kullanıcılar | |
Opera binası | |
| Resmî site | |
Günümüzde, senfonik eser ve opera eserlerinin temsil ve icra edildiği bir mekân olarak hizmet verir. Bahariye Caddesi üzerindedir.
Dönemin Avrupa mimarlık ve dekorasyon anlayışına uygun olarak cephesi ve iç mekanları figürlü rölyeflerle, tavanları freskler ve yaldızlı kartonpiyerlerlerle kaplı olan bina, Kadıköylülerin kültürel ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Süreyya İlmen tarafından yaptırılmıştır.
Bina, açıldığı tarihten itibaren uzun zaman sinema olarak hizmet verdi. 2005'te Kadıköy Belediyesi tarafından 49 yıllığına kiralanarak restore edidi ve 27 Ekim 2007 tarihinde Türkiye'nin altıncı opera binası olarak hizmete girdi. Üst katında 500 kişilik balo salonu bulunur.
Tarihi değiştir
Süreyya İlmen, 1946
Binanın yapılışı İstanbul'un işgal altında olduğu dönemde yaşanan bir olaya dayanır. Darüşşafaka Derneği, 1922 yılında, Kadıköy’deki parasızlık nedeniyle kapanma tehlikesiyle karşılaşan okullar yararına Apollon Tiyatrosu’nda büyük bir müsamere düzenlemek istemişti.[1] Tiyatro binasının sahibi olan Rum Kilisesi mekânı vermeyince Süreyya Paşa, "Kadıköylülerin tiyatro ihtiyacını gidermek" üzere modern bir sinema ve tiyatro binası yapmaya karar verdi.
Avrupa’daki tiyatro modellerini incelenerek hazırlanan bina, 1923–1926 yılları arasında giriş ve fuaye kısmı Paris'teki Champs-Élysées Tiyatrosu, iç mekanı ise klasik Alman tiyatroları örnek alınarak inşa edildi.[2] Binanın uygulamasını mimar Keğam Kavafyan yaptı.[3] Tavanında ressam Naci Kalmukoğlu'nun yaptığı fresklere, ön cephede ve opera salonunda İhsan Özsoy'un yaptığı heykellere yer verildi.[2] Üst katında 500 kişilik bir balo salonu yapıldı.[2]
Bina, 6 Mart 1927 günü büyük bir törenle açıldı. Sahne bölümü yapılmadığı ve gerekli teknik donanımı tamamlanamadığı için kurulduğu dönemde Süreyya Operası’nda hiç opera oynanamadı. Süreyya Paşa himayesinde aynı yıllarda kurulan Süreyya Opereti Topluluğu, temsillerini Beyoğlu'ndaki Fransa Tiyatrosu ile Kadıköy'deki Apollon Tiyatroları’nda sahneledi. Süreyya Operası ise Süreyya Paşa Tiyatro ve Sineması adıyla sinema olarak hizmet verdi.
Düğün, nişan ve toplantılar için de kullanılan Süreyya Sineması'nın işletmeciliğini bizzat Süreyya Paşa yaptı. Sinemanın ilk müdürü, ünlü şair Nazım Hikmet'in babası Hikmet Nazım Bey idi.
Sesli film teknolojinin gelişimi üzerine 1930'da teknik aygıtları yenilenen Süreyya Sineması, döneminin en modern salonlarından biri olarak hizmet verdi.[4] Gösterilen ilk sesli film, Broadway Melodisi idi. 1936 yılında yazlık sinema bölümü açıldı.
Mülkiyeti Süreyya Paşa Vakfı'na ait olan binanın işletme geliri, Süreyya İlmen tarafından 1950 yılında kendisi ve eşinin ölümünden sonrası için Darüşşafaka Cemiyeti’ne bağışladı. Bağış, yapının kültür hizmetine tahsis edilmesi şartıyla yapılmıştı.
İlmen’in 1955'te ölümüne kadar sinemayı Cemil Filmer işletti. Sinemanın işletmesi Cemil Filmer'den sonra kızına ve torununa geçmiştir.[4]
Süreyya Sineması 1994 yılında yenilenmek için üç hafta kapatıldı. Sinemaya İspanya’dan getirilen koltuklar, üç boyutlu gösterime uygun gümüşlü perde ve ses düzeni yerleştirildi.[kaynak belirtilmeli]
2003 yılının yaz aylarında ses düzeni ve teknik ekipmanları son teknolojiye göre yenilendi. Süreyya Sineması’nın bina dış cephesi de Darüşşafaka tarafından aslına uygun olarak onarıldı. Sinema beklenen izleyici sayısına ulaşmayınca binanın kültür merkezine dönüştürülmesi gündeme geldi.
2005'te Kadıköy Belediyesi binayı 49 yıllığına kiraladı. Süreyya Paşa'nın amacına uygun biçimde opera binasına dönüştürmek için gerekli çalışmalar yapıldı. Bina, mimar Cafer Bozkurt'un hazırladığı röleve ve restorasyon projesine göre onarılıp yenilendi. İç ve dış cepheler aynen korundu; kulis, sanatçı odaları, teknik odalar zeminin altına yerleştirildi.[5] Proje 2006 yılında Tarihi Kentler Birliği tarafından Başarı Ödülü'ne layık görüldü.[6]
Tarihî Süreyya Binası, "Kadıköy Belediyesi Süreyya Operası" adıyla 27 Ekim 2007 tarihinde açıldı. Açılışta Rengim Gökmen yönetimindeki İstanbul Devlet Opera ve Balesi orkestra korosu ve solistleri tarafından Ahmed Adnan Saygun'un Yunus Emre Oratoryosu seslendirildi.[7]
Atatürk Kültür Merkezi (AKM) yenilemek üzere kapanınca Süreyya Operası, Kadıköy Belediyesi ile yapılan protokolle İstanbul Devlet Opera ve Balesi'nin kullanımına verilmiştir. AKM'nin kapalı olduğu bir dönemde hizmete girmesi Süreyya Operası'nın önemini artırdı. Süreyya Sineması, AKM açılana kadar İstanbul'un tek opera binası olarak hizmet verdi.[8][9]
Günümüzde Devlet Opera ve Balesi binayı temsil ve provalarda kullanmaya devam eder. Ayrıca Kadıköy Belediyesi Oda Müziği Pazartesi konserleri ile İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın düzenlediği İstanbul Müzik Festivali'nin bazı konserleri Süreyya Operası'nda gerçekleştirilmektedir.[10] Süreyya Operası'nda her sene Ekim ayında açıklanan yıllık temsil programına göre etkinlikler gerçekleştirilir.
Galeri değiştir
-
Süreyya Operası dış cephe, 2013 -
Fuaye -
Fuayedeki Süreyya İlmen büstü -
Paris'teki Champs-Elysées Tiyatrosu dış cephesi
Kaynakça değiştir
- ^ AKYOL, Cahit (17 Aralık 2005). "Süreyya Sineması kültür merkezi oluyor". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ a b c "Süreyya Paşa Konser ve Opera Binası". Arkitera.com. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Süreyya'nın mimarı Kavafyan'ın pasosuna dahi..." www.mimarizm.com. Erişim tarihi: 10 Nisan 2024.
- ^ a b "Süreyya Sineması – Süreyya Paşa Konser ve Opera Binası". Degisti.com. 3 Temmuz 2012.
- ^ "Süreyya Operası". kultursanat.kadikoy.bel.tr. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Kadıköye ödül getiren proje". Internethaber.com. 23 Mayıs 2007. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ AKYOL, Cahit (19 Ekim 2007). "Süreyya Operası nihayet açılıyor". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Kadıköy'ün AKM'si: Süreyya Operası". www.yapi.com.tr. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "AKM'ye tek bir çivi çakılmadı dev eserler bu sezon da yok". Gazete Vatan. 25 Eylül 2009. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Bir İstanbul Klasiği: Süreyya Operası". www.istanbul.gov.tr. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.