Rome: Total War
Rome: Total War ya da kısaca RTW, MÖ 270 ve MS 14 yılları arasında Roma Cumhuriyeti ve erken Roma İmparatorluğu döneminde geçen bir strateji oyunudur. Creative Assembly tarafından geliştirilmiş ve Activision tarafından 22 Eylül 2004’te piyasaya sürülmüştür.
| Rome: Total War | |
|---|---|
 | |
| Geliştirici | Creative Assembly Feral Interactive  |
| Yayımcılar | Activision - Orijinal Sega - Mevcut Feral Interactive (Mac OS X) |
| Yapımcılar | The Creative Assembly Feral Interactive (Mac OS X) |
| Besteci | Jeff van Dyck |
| Seri | Total War |
| Platformlar | Microsoft Windows, Mac OS X |
| Çıkış | 20 Eylül 2004 |
| Türler | Gerçek zamanlı strateji, Sıra tabanlı strateji |
| Mod | Tek oyunculu oyun Çok oyunculu oyun |
Binlerce askerden oluşan antik ordularla muazzam savaşların cereyan edebildiği oyunda yeni bir 3 boyutlu grafik motoru kullanılmıştır. Bu yeni grafik motoru sayesinde savaş meydanında 30.000 kişilik ordular bulunabilmektedir. Orduların strateji ekranında birbirlerine kılıç çektikleri bölgenin, strateji haritasındaki coğrafi koşullarının aynısıyla savaş meydanına aktarılması oyunun göze çarpan özelliklerindendir. Örneğin genel haritada Konstantinopolis’te karşılaşan ordular, savaş ekranında da kurgusal bir arazide değil, Konstantinopolis'in oyuna birebir aktarılmış halinde savaşmaktadırlar. Oyun ayrıca Hannibal Barca, Vercingetorix, Jül Sezar gibi tarihe mal olmuş kişiliklerin yerine geçme, üç Romalı aile Julii, Brutii, Scipii ile dünya hakimiyeti için mücadele etme; Yunan şehir devletleri, Kartaca, Büyük Britanya, Selevkoslar ve Mısırlılar ile tarihi baştan yazma şansını oyunculara sunmaktadır. (Bu ülkeler ile oynayabilmek için oyunda ilerleyip Roma ailelerinden biriyle biraz önce anılan ülkeleri işgal etmeniz gerekmektedir.)
Şehir savaşlarına ve kale kuşatmalarına eklenen birkaç yeni özellikle beraber oynayış, oyunun önceki serileri olan Shogun: Total War ve Medieval: Total War ile benzerlikler göstermektedir.
Piyasa sürülmeden önce onlarca övgü alan oyunun grafik ve simulasyonları oyunun piyasaya sürülmesi ile beraber History Channel ve BBC'deki programlarda tarihi savaşların yeniden canlandırılmasında kullanılmıştır. Oyun motorunun gelişmişliği sayesinde tarihî savaşlar, bu programlarda su götürmez bir mükemmellikte yeniden canlandırılabilmiştir.
27 Ekim 2005 tarihinde oyun için Barbarian Invasion (Barbar İstilası) adıyla yeni bir genişleme paketi piyasaya sürülmüştür. Söz konusu ek paket MS 363 ve MS 476 yılları arasında geçmektedir.
Oynanış değiştir
Dünyaya hakim olma felsefesi etrafında geçen oyunda oyuncuların güçlü ordular kurarak en yakın şehirleri en hızlı şekilde şekilde işgal etmeleri gerekmektedir. Bunu yapabilmek içinse teknolojide ileri gidebilmeli, en gelişmiş şehirleri kurarak en modern askerleri üretebilmeli, büyük limanlar, tarım alanları, ticaret yerleri ve geniş ticaret yolları kurarak ya da maden işleyerek gelirin arttırılması gerekmektedir. Bunun yanında da eğlence binaları inşa ederek ve vergi sistemini adaletli bir şekilde ayarlayarak halkın gönlü hoş tutulmalı. Hatta savaş gemileri ile düşman ülke limanları abluka altına alınarak, onların ticaretlerine dolayısıyla da gelirlerine darbe vurulmalı. Oyunu bitirebilmek için belli sayıda şehri ele geçirmek ya da Senato’ya ve dolayısıyla cumhuriyete son verip Roma'da imparatorluğun ilan edilmesi gerekmektedir.
Irklar değiştir
Romalılar değiştir
Oyunda üç Romalı hane bulunmaktadır. Bunlar Julii Hanesi, Brutii Hanesi ve Scipii Hanesi'dir.a Bunlara ek olarak bir de S.P.Q.R. yani Senato bulunmaktadır. Bu üç hane ve S.P.Q.R. birbirleri ile müttefik olarak oyuna başlamaktadır. Aralarında savaşamayan bu gruplar isterse birbirine yardım edebilir, isterlerse rüşvet ile diğer grup ordu ve generallerini kendi saflarına çekebilirler. S.P.Q.R. bu üç haneye de farklı görevler vermektedir. Bu görevler isteğe bağlı olarak yapılabilir ya da yapılmayabilirler. Yapıldıkları takdirde S.P.Q.R. tarafından hane ödüllendirilir ve S.P.Q.R.'daki nüfuzları artar. Yapılmadığı takdirde de S.P.Q.R. tavır alır, gerekirse de maddi ceza verir.
Ek olarak S.P.Q.R.'un gözleri özellikle popüler olan hanenin her daim üzerindedir. Fetihler artıkça hanenin popülerliği de paralel olarak artar. Ve bir hane lideri S.P.Q.R.'dan daha fazla güçlendiğini takdirde S.P.Q.R. o haneyi kendisine tehdit olarak görür. Bu aşamadan sonra S.P.Q.R. o hane liderine intihar etmesini emreder. Eğer lider görevi yerine getirir ve intihar ederse yerine varisi geçer, kabul edilmediği takdirde Roma için iç savaş kaçınılmazdır. Ve bir hane yeterli popülerliği elde ederse diğer Roma hanelerine saldırabilir. Bu popülerliği elde etmek içinse 35 bölgenin işgal edilmesi gerekmektedir. Ayrıca halk popülaritesi tam seviye olduğunda da saldırı yapılabilir.
Oyuna başlarken Roma ordusu diğer ülke ordularına göre, daha iyi eğitilmiş ve daha iyi teçhizatlandırılmış askerleri ile üstün bir konumdadır. Nispeten biraz daha zayıf olan Roma süvarileri ordunun aksayan tek yanı olarak kabul edilebilir. Oyuna Gaius Marius reformları da eklenmiştir. MÖ 220 ile MÖ 180 yılları arasında gerçekleşen reform ile Roma ordusu geleneksel hastati, principes, triarii yapılanması yerine, meşhur lejyoner yapılanmasına geçmiştir ve daha iyi atlı birlikler yetiştirebilmektedir. Ordunun teçhizatları ise paralel olarak gelişmiştir.
Tarihi gerçekler değiştir
Oyundaki üç Romalı hane Jül Sezar, Marcus Junius Brutus ve Afrikalı Scipio'dan esinlenilerek Julii, Brutii, Scipii olarak adlandırılmıştır. Gerçekte Scipii ve Brutii haneleri yoktu. Marcus Junius Brutus Junii, Afrikalı Scipio ise Cornelli hanesine mensuptular.
Oyundaki üç haneli Roma sistemi de tarihî gerçeklere uymamaktadır. Roma Cumhuriyeti S.P.Q.R. tarafından yönetilirdi. Aileler sadece küçük bölgeleri idare edebilir, işgal edilen bölgelere ise S.P.Q.R. tarafından yeni bir yönetici atanır, işgal edilen şehir ve topraklar işgal eden generale ve aileye bırakılmazdı. Zaten generaller dahi S.P.Q.R. ve yöneticiler tarafından atanır, oyundakinin aksine generaller şehir yönetiminde söz sahibi olamazlardı.
Oyundaki birkaç askerî birlikte tarihi gerçekleri yansıtmamaktadır. Şehir Kohortlarıb adlı birlik oyunda Roma'nın en nüfuzlu askerleri olarak gösterilir fakat bu birlikler gerçekte yangın kalelerinde ve gece gözlemlerinde kullanılmıştır.
Oyunda barbarlar bazı özel avantajlara ve dezavantajlara sahiptirler. Örneğin barbarlar taştan kalelerc, ticaret gelirini arttıran ve stratejik yararlar sağlayan otobanları yapamazlar. Daha önemlisi barbarların teknoloji ağaçları üç şehir seviyesi ile sınırlanmıştır. Diğer ülkeler ise şehirlerini 5. seviyeye kadar geliştirebilmektedirler. Bununla birlikte barbarlarda nüfus artışı daha hızlı olmakta, şehirler daha çabuk seviye atlayabilmekte ve böylelikle yetkin askerleri hızlıca yetiştirebilmektedirler. Barbar orduları doğal olarak organize olmamış ordulardır fakat barbar savaşçıları son derece iyi savaşabilen askerlerdir.
Barbar kültürü değiştir
Bugünkü Fransa ve Kuzey İtalya'da yer alan Galyalılar geniş topraklara sahip olarak oyuna başlamaktadırlar. Bu ise ticaret alanının genişlemesine ve tarımdan gelecek gelirlerin artmasını sağlamaktadır. Orduları ise piyadeler, okçular ve kısıtlı süvari birliğinden oluşmaktadır. Ordunun ön saflarında Warband adındaki birlik bulunur. İleride çıkardıkları Chosen Swordman ve Forester Archer ile son derece güçlü ordular kurabilirler. Roma senatosunun ilk hedeflerinden biridir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Bugünkü Britanya ve Belçika'da yer alan Britanyalılar geniş topraklara sahip olarak oyuna başlamaktadırlar. Hem Britanya hem de Avrupa topraklarında kurulduğundan dolayı güçlü bir donanmaları vardır ve bu da deniz ticareti gelirlerini artırmaktadır. Orduları ise piyadeler ve warbandlerden oluşmaktadır. Bu birimlerin giderlerinin az olması nedeniyle ordu da kalabalık olur. Ayrıca atlı savaş arabaları da üretilebilir. Druids ve Head Hunters birimleri ile düşmanlarının başına oldukça bela olabilmektedirler. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Bugünkü Almanya ve Hollanda'da yer alan Cermenler verimsiz topraklarda oyuna başlamaktadırlar. Topraklarının verimsiz olması ve ticaret gelirlerinin olmaması mecburi olarak fetih yapılmasını gerektirir. Yunanistan, Makedonya ve Traklar'dan sonra falanks uygulayan tek ülke olan ve zırh delici baltalı berserkerlere sahip olan Cermenler etraflarındaki ülkelerden çok kolay toprak alırken savunma konusunda bu kadar iyi değillerdir. Barbarlardaki en güçlü piyade ordusuna sahiplerdir ve İskitlerle beraber ordusunda kadın savaşçı birim olan iki topluluktan biridir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Bugünkü İspanya'da yer alan İspanyollar Galya ve Kartacalılar ile savaş halinde oyuna başlamaktadırlar. Güçlü piyadelerinin yanında son derece iyi mızraklı birliklere sahiplerdir. Ordusu hem barbar hem Kartaca özellikleri taşır. Bu yüzden oyundaki tek yarı barbar devlettir. Özellikle Bull Warriors birimleri oyundaki en iyi piyadelerden biridir. Kuşatma silahları bulunan ender barbar ülkelerdendir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Bugünkü Romanya'da yer alan Daçyalılar güçlü komşular ile oyuna başlamaktadırlar. Yunanistan, Makedonya gibi güçlü askerî birliklere sahip ülkelere karşı ayakta durmaya çalışan Daçya ordusu ağır piyadelere ve Falxmen denilen ellerinde bir çeşit orak bulunan piyadeye sahiptir. Oyun başında okçu birliğe sahip tek barbar ülkedir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Bugünkü Rusya ve Ukrayna'da yer alan İskitler akıncı atlılara ve ağır süvarilere sahiptir. Oyundaki tek Türk kavmi olan İskit ordusunun büyük bölümü atlı okçulardan oluşur. Oyundaki en iyi atlı birimler İskitlerindir. Özellikle Head Hunting Maiden atlıları rakip tanımaz. Kuşatma araçlarına sahiptirler. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Yunan kültürü değiştir
Bugünkü Yunanistan ve Türkiye'de yer alan Yunanlar çok önemli kolonilere sahip olarak oyuna başlamaktadırlar. Bir deniz devletleri birliği görünümünde olan Yunan Şehirleri güçlü donanmaları sayesinde ticaret ilişkilerini sıkı tutmaktadır. Hoplitler sayesinde ok ve mızraklı birliklere karşı nispeten korunmalı bir durumda bulunan Yunan ordusu atlı birliklere karşı başarılı saldırılar yapabilmektedir. Ayrıca cretean archers adındaki iyi eğitimli kısa mesafe okçularına sahiplerdir. Armoured Hoplites, hoplitlerden daha dayanıklı birliklerdir ve ordunun belkemiğini oluştururlar. Sparta Hoplitleri ise sıkışmadıkları ya da pusuya düşmedikleri sürece pes etmeden savaşan azimli savaşçılardır. Falanks modundan çıkarıldıktan sonra herhangi bir birliğe kılıçlarını çekerek büyük bir hızla saldırırlar ve birliğin içinde yarık açarlar. Sparta Hoplitleri oyundaki en iyi savunma birliklerinden biridirler. Ancak bu başarıyı atlı birliklerde gösteremezler. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Bugünkü Romanya, Bulgaristan ve Türkiye'de yer alan Traklar da tıpkı Yunanlar gibi güçlü donanmaya sahiptir. Yarı çıplak güçlü piyadelere sahiplerdir. Falanks birlikleri de vardır. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Bugünkü Yunanistan'da yer alan Makedonlar Büyük İskender'in güçlü ordularına sahiptir. Makedon Falanksları ordunun bel kemiğidir. Uzun mızrakları ve yakından dövüşe dayanıklı zırhları olmasına karşın okçulara karşı dezavantajları vardır. Royal Pikemen birimi oyundaki en iyi falanks birimidir. İskitlerle beraber oyundaki en iyi atlı birliklere sahiptirler. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Bugünkü Irak ve Kuveyt'in hakimiyetindeki Mezopotamya'da yer alan Selevkoslar verimli topraklardan dolayı tarımda gelişmişlerdir. Ayrıca Akdeniz'e kıyısı olması nedeniyle deniz ticaretinden de gelir elde etmektedirler. Makedonlar ile benzer ordu yapısına sahip olan Selevkos ordusu aynı zamanda Pers kültürünü de içerisinde barındırır. Makedon Falanksları, hoplit, tırpanlı atlı arabalar, fil birlikleri, cataphract ve lejyoneri de içerisinde bulunduran Selevkos ordusu oyundaki en alternatifli birliklere sahip ordudur. Ama genelde bu orduları onları ayakta tutamaz. Oyun içerisinde 100-150 sene içerisinde yıkılmış olurlar. Ayrıca 4 devletle hep savaş halindedir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Pontuslular oyundaki Yunan kültürünü temsil eden son ülkedir. Doğu Karadeniz taraflarında oyuna başlarlar. Fars etkisi görülse de orduları genelde Yunan birimleri ağırlıklıdır. Falanksları, ciritçi süvarileri, zırhlı atlıları ve savaş arabaları mevcuttur. Güçlü birimleri bulunan Pontus'u iyi idare edenler çok kısa zamanda Anadolu'ya hakim olabilirler. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Kartaca kültürü değiştir
Bugünkü Tunus'ta yer alan Kartacalılar İspanya, Sicilya ve Sardunya'da da kolonilere sahip olarak oyuna başlamaktadırlar. Ticaret gelirleri oldukça yüksektir. Yetkin piyadeleri, güçlü atlıları ve filleri, nispeten zayıf okçu birlikleri ile çeşitlilik gösteren Kartaca ordusunun en önemli gücü fillerdir. Sacred Band piyadeleri, Roma lejyonlarıyla başa çıkabilen oyundaki ender birimlerdendir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Bugünkü Cezayir'de yer alan Numidyalılar küçük bir Batı Afrika krallığıdır. Topraklarının çoğu çöllerle kaplı olduğundan tarım yok denecek kadar azdır. Ciritçi süvarileriyle dikkat çeken bir orduya sahip olan Numidya hafif mızraklı piyadeleri de ordusunda bol miktarda bulundurur. Oyunun ileri zamanlarında deve sürücülerine de sahip olurlar. Düzgün piyadesi bulunmayan bu devletin lejyon birimine sahip olması oyunun ilginçliklerindendir. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Mısır kültürü değiştir
Bugünkü Mısır'da yer alan Mısırlılar bulundukları iklim gereği hafif zırhlı askerlere sahip olarak oyuna başlamaktadırlar. Yunan ordusu benzeri piyade birliklerine sahip olan Mısır ordusu sıradan okçu birlikleri ve chariotlara sahiptir. Diplomatik anlaşmalara genellikle sadık kalmaz ve ihanet ederler. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilirse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle de oynayabilme imkânı kazanır.
Pers kültürü değiştir
Partlar, Ahameniş İmpratorluğunu yıkan İskender İmparatorluğu yıkıldıktan sonra İran'a hakim olan Fars kökenli bir krallıktır. Oyuna Irak ve Hazar Denizi taraflarında başlarlar. Ordusu piyade açısından oldukça kısırdır. Fakat atlılar konusunda oyundaki en güçlü devletlerdendir. Ağır zırhlı atlıyı tarihte ilk bulan ve kullanan devlet Partlardır. Katafrakt olarak sadece atları kullanmazlar, develi katafraktlarıda vardır. Zırhlı olmasa da ordularında fil bulundururlar. Atlı okçularıyla vur kaç saldırları için idealdirler. Roma hanelerinden biriyle ülke fethedilerse kilit açılır ve oyuncu bu ülkeyle oynayabilme imkânı kazanır.
Antik Ermeniler bugünkü Azerbaycan, Gürcistan tarafında oyuna başlarlar. Farsi bir topluluk olan Ermenilerin ordusu çeşitli piyadelere, ağır zırhlı katafraktlara, atlı okçulara hatta lejyoner birimine kadar çeşitlilik gösterir. Orta güçte bir orduları vardır. Dikkatli kullanılırlarsa oldukça tehlikelidirler. Pontus'un en büyük düşmanlarıdır. Roma hanelerinden biriyle bu ülke fethedilse dahi oyunda yönetilemez.
Asiler değiştir
Asilerr oyunun özel bir parçalarıdırlar ve üç grupta toplanırlar. Bu iç grup Haydut ve Korsanlar, Kaçaklar ve Özgür Köleler, Özgür Krallıklar ve İsyancı Şehirler şeklindedir. Amaçları toprak fethetmek değil, orduların yolları üzerinde pusu kurarak ganimet elde etmektir.
- Haydut ve Korsanlars
Bu asiler birçok metot kullanarak para çalmanın yollarını ararlar. Yol keser, ticarete ket vurur, ordulara pusu kurar, deniz ticaretini baltalayıp limanların ticaret yapmasını engellerler. Tedbir alınmadığı takdirde büyür ve tehdit oluşturmaya başlar.
- Kaçaklar ve Özgür Kölelert
Bu asiler genellikle işgal edilen topraklarda varlık gösterirler. Özgür Köleler organize olamamış özgürlük isteyen insanlardan oluşur. Kaçaklar ise daha düzenli ve güçlü ordulara sahip olup tehlike arz ederler. Özellikle bir general etrafında birlik olduklarında şehirlerde isyan çıkarıp işgalci ülkeyi şehirden kovabilirler.
- Özgür Krallıklar ve İsyancı Şehirleru
Bu asiler özgürdürler. Fakat bir ülke gibi organize olmuş şekilde değil şehir devleti halinde yaşarlar. Güçlü ordular kurduklarında asi şehirleri işgal etmek oyunculara zor anlar yaşatabilir.
Tarihî savaşlar değiştir
Rome: Total War oyunculara tarihî savaşları yaşama ve yeniden senaryo yazma imkânı tanır. Oyuncu genellikle rakibe oranla sayıca az olan ordunun kontrolü eline alır. Oyunda mevcut olan tarihî savaşlar şunlardır:
Genişletme paketleri değiştir
Barbarian Invasion değiştir
Barbar Invasion, Avrupa ve Ortadoğu'daki barbar milletleri kontrol altına alma veya yönetme amacını güden bir genişletme paketidir. Ayrıca bu yeni paket oyuna din gibi önemli bir detayı da eklemektedir. Sefer MS 363 ve MS 476 yılları arasında gerçekleşir.
Alexander değiştir
Alexander, oyuncuyu Büyük İskender'in yerine koyarak bilinen dünyanın yeniden fethedilmesini amaçlar. Sefer MÖ 336 ve MÖ 323 yılları arasında gerçekleşir. Oyuna büyük mali sıkıntılarla başlanıyor. Oyunun amacı 100 tur içinde haritanın her yerini ele geçirmektir. Oyunun Mac sürümü Feral Interactive tarafından 5 Şubat 2010 tarihinde yayınlanmıştır.
Değerlendirme değiştir
Oyuncu eleştirileri değiştir
Oyun oyuncular tarafından tarihî gerçekliğe uymamakla, oyunun yapımcısı Creative Assembly ise tarihi gerçekleri kurban etmekle suçlanmaktadır. Roma Cumhuriyeti'nin askerî ve politik dört ayrı kısımdan oluşması, Mısır birlikleri ve binalarından müteşekkil yeni bir krallığın olması, barbar kabilelerinin ve Yunan şehir devletlerinin tek bir güç olarak birleştirilmesi oyundaki tarihî yanlışlıklar olarak örneklendirilmektedir. Roma Cumhuriyeti'nin Yunan şehir devletlerine ve Galya'ya nazaran daha merkeziyetçi ve birlik içinde olması gerektiği de savunulmaktadır.
Bu eleştiriler sonrasında oyunu eleştiriler dikkate alınarak daha gerçekçi ve tarihî gerçeklere sadık olan, oyundaki hataları gideren Rome: Total Realism, Europa Barbarorum ve Rome Surrectum adıyla üç mod yayınlanmıştır. Bu paketlerde oyunun tarihinden devletlere, oyundaki binalardan şehirlere, birliklerden komutanlara kadar birçok şey elden geçirilmiş ve oyun daha gerçekçi bir zemine oturtulmaya çalışılmıştır.
Profesyonel eleştiriler değiştir
| Derleyici | Puan |
|---|---|
| GameRankings | %91.64[5] |
| Yayıncı | Puan |
|---|---|
| Eurogamer | 9/10[3] |
| GameSpot | 9.1/10[1] |
| GameSpy |   [4] |
| IGN | 9.4/10[2] |
Rome: Total War oyun siteleri ve dergilerinden yüksek puanlar alan, sayısız ödül kazanan ve profesyonel eleştirmenler tarafından 2004'ün en iyi strateji oyunlarından biri olarak nitelendirilen bir oyun olmuştur.[7][8]
Kaynakça değiştir
- ^ Ocampo, Jason (23 Eylül 2004). "Rome: Total War Review". GameSpot. 10 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ Butts, Steve (22 Eylül 2004). "Rome: Total War Review". IGN. 31 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ Gillen, Kieron (1 Ekim 2004). "Rome: Total War Review". Eurogamer. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ Kosak, Dave (22 Eylül 2004). "Rome: Total War Review". GameSpy. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ "Rome: Total War Review". GameRankings. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ "Rome: Total War Review". Metacritic. 7 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2010.
- ^ Adams, Dan (16 Mart 2007). "IGN: Top 25 PC Games of All Time". 30 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2007.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2011.
Notlar değiştir
Bu kısımda metinde yazan ülke, birlik ya da tanımların oyundaki orijinal karşılığı verilmiştir.
Dış bağlantılar değiştir
- Resmî site
- Total War Türkiye Rome: Total War sayfası4 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.