Ortaköy, Aksaray

Aksaray'da bir ilçe

Ortaköy, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'ndeki Aksaray iline bağlı ilçedir. 2022 nüfus sayımına göre ilçe nüfusu 31.818'dir.[2] İlçe 725 kilometrekare alan kaplamaktadır ve ortalama yüksekliği 1,140 metredir.[3]

Ortaköy
Ortaköy'ün Haritası
Ortaköy'ün Haritası
Aksaray'ın Türkiye'deki konumu
Aksaray'ın Türkiye'deki konumu
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlAksaray
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
Coğrafi bölümKonya Bölümü
İdare
 • KaymakamRasim Belge
 • Belediye başkanıAli Rıza Özdemir (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam752 km²
Rakım1210 m
Nüfus
 (2022)
 • Toplam31,818
 • Kır
11,911
 • Şehir
20.411
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
ISO 3166 koduTR-68
Posta kodu68400
İl alan kodu382
İl plaka kodu68

Tarihçe değiştir

Tarih öncesi değiştir

Ortaköy ve çevresinde, şimdiye kadar tarih öncesi ve sonrası dönemlere yönelik kapsamlı bir tarihi ve arkeolojik araştırma yapılmamıştır. Mevcut bazı belgelerin define arayıcıları tarafından yok edildiği iddia edilmektedir. Aksaray ve çevre illerde yapılan (Acemhöyük, Alişar, Boğazköy) kazılarda elde edilen belgeler de bölge ve civarında İlk Tunç Çağı’na uzanan tarihini ortaya çıkarmıştır. Ortaköy çevresindeki Kalehöyük, Koçhasan Höyüğü ve Muratlı höyük gibi birden fazla kültür katları bulunan yerleşim merkezlerinde yapılacak arkeolojik kazı ve araştırmalar Hitit’ler dönemi için yeni belgeler verebilecektir. Hititlerden sonra M.Ö. 7. yüzyılda Frig’lerin hakim olduğu bölgede Ortaköy de yer almaktadır. Frig kültüründe görülen “ölü gömme” usullerinden, oyulmak suretiyle yapılan “Kaya Mezarlar"a, bölgelerin jeolojik yapısı itibarıyla rastlanılmamaktadır. Buna karşın Frig soylularının gömüldüğü Tümülüslerle sıkça karşılaşınılmaktadır. M.Ö. 5. yüzyılda Pers İstilası ile birlikte Pers yönetimine giren yöreye, Makedonya Kralı Büyük İskender’in Asya seferi sırasında, Makedonyalılar hakim olmuşlardır.

Roma dönemi değiştir

M.Ö. 323’de Büyük İskender’in ölümü üzerine, Pers soyundan Arırarat tarafından kurulan Kapadokya Krallığı bölgeye hakim olmuştur. Kapadokya Krallığı M.Ö. 17. yy.’da Roma İmparatorluğu'na katılmıştır. Aksaray, Kapadokya Kralı Arkhelais tarafından kurulmuştur. Krala izafeten şehir Archelais adını almış, bir müddet Kapadokya Kral’lığına başşehir olmuştur. Bu dönemlerden kalma küçüklü büyüklü yerleşim merkezlerine, tarım faaliyeti ve kaçak kazılarda mermerden tanrıçalar, madeni paralar İshaklı, Karapınar, Sarıkaraman, Namlıkışla köyleri arazilerinde sıkça rastlanılmaktadır. Hristiyanlığın ilk yıllarında, Kapadokya bölgesinde bu din hızla yayılmıştır. İdareciler hristiyanlığı yasaklamışlardır. Bilhassa İmparator Diocletianus (284-305) döneminde bu yasak çok daha katılaştırılmıştır. Adeta bir katliama girişilmiştir. Hıristiyan halk bu vahşetten kurtulmak, daha serbest ibadet edebilmek için, yeraltı şehirleri kurmuşlardır. Kapadokya’da görülen bu galerialardan biri de Çatin Köyü ile Ozancık Köyü yakınlarındaki "Ersele"’dir.

Bizans dönemi değiştir

Roma İmparatorluğu'nun 395’de ikiye bölünmesiyle Kapadokya yöresinde Bizans hakimiyeti başlamıştır. Ortaköy ve çevresinde bu dönemden kalan madeni paralar, pişirilmiş toprak kaplar, içme suyu şebekeleri, harçlı mesken kalıntıları, mezarlar ve çeşitli maden işletmeleri vardır. Ozancık (Ersele), Sarıkaraman, Harmandalı, Gökkaya gibi köy ve kasabalarda bu eserlere sıkça rastlanmaktadır. Ortaköy ve çevresi 7. yy. başlarından itibaren önce Sasani, sonra sık sık Arap istilalarına uğramıştır. Bu istilalara karşı koymak ve korunmak maksadıyla güneydeki stratejik noktalar ve derbentler Bizanslılar tarafından özenle korunmuş, Ereğli (Heraklia), Niğde, Aksaray (Arkhelais) ve Ortaköy’e yakın mesafede geçitler tutulmuş ve yeni kaleler inşa edilmiştir.

Selçuklu dönemi değiştir

Ortaköy, Ekecik dağları batısındaki “Küçük Sımandı Kalesi"nin bu döneme ait olması muhtemeldir. 1071'de Malazgirt Savaşı ile Anadolu’ya giren Büyük Selçuklu devleti komutanlarından Melik Ahmet Danişmend Gazi, Aksaray ve çevresini fethederek buraları bir Türk yurdu haline getirdi. Konya’nın Anadolu Selçuklu başkenti olmasının (1116) ardından Anadolu Türk Birliği’ni sağlamaya çalışan II. Kılıçarslan, harabe halindeki Arkhelais kalıntıları üzerine Aksaray’ı kurdu. Azerbaycan’dan getirttiği Türkmen oymaklarının çevre köylere yerleşmelerini sağladı. Göçebe alanlarda hayvancılıkla uğraştılar. Bunun neticesi çevredeki mera ve çayırlarda atlar yetiştirilmeye başlandı. Danişmend’liler ve Anadolu Selçukluları döneminde, doğudan Anadolu’ya gelen Türkler, buralardaki Bizanslıları sürmüşlerdir. Türkmen aşiretleri, hem Bizanslardan kalan meskenlere hem de meralara yeni bir yerleşim merkezi kurdular. Bunlardan biri de “Eyüp” ili dir. Ortaköy bu köyün kalıntıları üzerine kurulmuştur.

Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yıllarında, devletin birliği için çalışan büyük Türk mutasavvıfı Yunus Emre’nin türbesi Ortaköy’ ün Sarıkaraman kasabası yakınlarındaki Ziyaret Tepesindedir. (1243) Kösedağ bozgunu ile Moğollar’ın Anadolu’ya yerleşmeleri sonucu Anadolu Selçuklu hükümdarlarının otoritesi zayıflamıştı. Bunun neticesinde meydana gelen devlet otoritesi boşluğu sebebiyle Ortaköy ve çevresi de Eretna, Kadı Burhaneddin ve Karamanoğulları arasında el değiştirdi.

Osmanlı dönemi değiştir

1470’de İshak Paşa’nın Şereflikoçhisar ve Aksaray çevresini Osmanlı hakimiyetine almasıyla birlikte, Ortaköy ve çevresi de Osmanlı yönetimine girdi. 1477’de Aksaray ve çevresinin nüfusu yazılmış, tahrir defterleri tutulmuş, emlak ve vakıfları belirlenmiştir. Bu dönemde Aksaray, Karaman Eyaletine bağlı bir sancak merkezidir. Aksaray’a, Hasandağı, Bekir, Eyübeli, Sahra, Ova, Eyyup nahiyelerinin yanı sıra Şereflikoçhisar da nahiye olarak bağlanmıştır. Ortaköy halkı, Aksaray’lılar gibi II.Beyazıd dönemindeki Cem Sultan isyanında, Sultan Beyazıd tarafını tutmuşlardır.

Türkiye dönemi değiştir

Ortaköy halkı, Kurtuluş Savaşı sırasında Türk tarafının yanında bulunmuşlardır.[4]

Nüfus değiştir

Yıl Toplam Şehir Kır
Ortaköy ilçesi (Niğde)
1960[5] 23.728 2.025 21.703
1965[6] 26.776 2.651 24.125
1970[7] 29.401 3.562 25.839
1975[8] 33.728 6.371 27.357
1980[9] 37.707 8.920 28.787
1985[10] 42.139 12.150 29.989
Ortaköy ilçesi (Aksaray)
1990[11] 48.675 19.612 29.063
2000[12] 58.873 26.961 31.912
2007[13] 40.477 18.628 21.849
2008[14] 39.699 18.506 21.193
2009[15] 38.463 18.763 19.700
2010[16] 37.595 18.680 18.915
2011[17] 36.478 18.464 18.014
2012[18] 35.519 18.384 17.135
2013[19] 34.792 18.539 16.253
2014[20] 34.048 18.509 15.539
2015[21] 33.113 18.326 14.787
2016[21] 32.763 18.537 14.226
2017[21] 32.209 18.514 13.695
2018[21] 32.504 19.958 12.546
2019[21] 32.639 20.507 12.132
2020[21] 32.322 20.411 11.911
2021[21] 32.130 20.511 11.619
2022[21] 31.818 20.622 11.196

İdari yapı değiştir

1957 yılında ilçe olmuştur.[22] İlçeye bağlı 30 köy muhtarlığı mevcuttur. İlçe merkezinde 12 mahalle vardır. Ortaköy belediye başkanı Ali Rıza Özdemir'dir.

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  2. ^ * "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
  3. ^ Statoids. "Statistical information on districts of Turkey". 19 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2008. 
  4. ^ T.C. Ortaköy Kaymakamlığı. "Tarihçe". ortakoy.gov.tr. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  5. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  6. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  19. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  20. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  21. ^ a b c d e f g h
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Ortaköy Nüfusu - Aksaray". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Aksaray Ortaköy Nüfusu". nufusune.com. 
  22. ^ "7033 sayılı Kanun" (PDF). Resmî Gazete. 27 Haziran 1957. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024. 

Dış bağlantılar değiştir