Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi
Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi (d. 28 Kasım 1941), Moritanyalı öğretmen, asker ve siyasetçi. Ahmet et-Tayi, Afrika ülkesi Moritanya'da 1984 ile 2005 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.
| Muaviye Veled Seyyid Ahmed et-Tayi | |
|---|---|
| |
| 5. Moritanya Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 12 Aralık 1984 - 3 Ağustos 2005 | |
| Yerine geldiği | Muhammed Huna Veled Haydala |
| Yerine gelen | Ali Veled Muhammed Fal |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 28 Kasım 1941 Atar, Moritanya |
Öğrenim hayatını tamamladıktan sonra bir ilkokulda öğretmen olarak görev almaya başlayan Ahmet et Tayi, 1960 yılında orduya katılmıştır. 1961 yılında Asteğmen rütbesini, 1971 yılında da Yüzbaşı rütbesini elde eden Ahmet et-Tayi 1978 yılında dönemin Genelkurmay Başkanı Moustapha Ould Mohamed Saleck tarafından yetersizlik gerekçe gösterilerek ordudan atılmıştır. Bu olaydan sadece bir yıl sonra 1979 yılında dönemin Milli Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı Muhammed Huna Veled Haydala tarafından yeniden ordu bünyesine alınmıştır. Yeniden orduya dahil olan Ahmet et-Tayi Yarbay rütbesine terfi aldıktan sonra Ocak 1981'de Genelkurmay Başkanı olmuştur.
25 Nisan 1981 tarihinde dönemin cunta yönetimi başkanı Haydala tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevi haricinde başbakan ve Milli Savunma Bakanı olarak atanmıştır. Ahmet et-Tayi Mart 1984'te Haydala tarafından hem başbakanlıktan hem de Milli Savunma Bakanlığı görevlerinden yetersizlik gerekçe gösterilerek azledilmiş ancak Genelkurmay Başkanı olarak görevinde kalmaya devam etmiştir.
12 Aralık 1984 tarihinde o günlerde yurt dışı gezisinde bulunan devlet başkanı Haydala'ya karşı gerçekleştirdiği kansız darbe kendisini görevden uzaklaştırarak yönetimi ele almıştır. İktidarı ele aldıktan sonra liberalleşme sürecini başlatan Ahmet et-Tayi, 1992 yılında kabul ettiği yeni anayasa ile çok partili ilk seçimlerin yapılmasına imkân sağlamıştır. 12 Temmuz 1991 tarihinde gerçekleştirilen referanduma göre yeni anayasa %97,94 ile kabul edilmiş, gerçekleştirilen seçimlerde ise muhalefet partileri seçimlerde hile yapıldığını öne sürmüşlerdir.
24 Ocak1992 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde kurdurduğu yeni parti Sosyal Demokratik Cumhuriyetçi Parti (Parti républicain démocratique et social) (PRDS) adayı olarak seçimlere katılan Ahmet et-Teyi oyların %62,8'ini elde ederek makamda kalmaya devam etmiştir. 12 Aralık 1997 tarihinde gerçekleştirilen ve birçok muhalefet partisi tarafından boykot edilen seçimlerinde de başarı gösteren Ahmet et-Teyi oyların %90,15'ini elde etmiştir.[1]
Ahmet et-Tayi Batı Sahra sorununda tarafsız kalmaya özen gösterse de, Polisario grup üyelerinin ülkenin kuzeyinde belli dönemlerde konuşlanmasına herhangi bir müdahalede bulunmamıştır. Moritanya devlet başkanı olarak ülkesinin Mısır ve Ürdün'den sonra İsrail ile ikili ilişkilere başlayan üçüncü Arap ülkesi olmasını sağlamıştır.
Haziran 2003'te kendisine karşı gerçekleştirilen darbe girişimi sonucunda başkent Nuakşot'ta yaşanan iki günlük çatışmaların ardından darbenin başında yer alan Salih Vele Hanenna kaçarak darbenin başarısızlıkla sonlanmasına sebep olmuştur.[2] Hanenna daha sonra Değişim Şövalyeleri adı ile farklı bir isyancı grup kurulacağını açıklasa da, 2004 yılında yakalanmış ve 2005 yılında da ömür boyu cezaya mahkûm edilmiştir.[3][4]
Darbe girişimini atlatan Ahmet et-Tayi 6 Temmuz 2003 tarihinde Sghaïr Ould M'Bareck'i yeni başbakan olarak atamıştır. 7 Kasım 2003 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde oyların %67,02'sini elde eden Ahmet et-Tayi makamda kalmayı sürdürmüştür.
Ahmet et-Tayi'nin Suudi Arabistan Kralı Fehd bin Abdülaziz el-Suud'un cenaze töreninde bulunduğu bir süreçte 3 Ağustos 2005 tarihinde askerî darbe ile yönetimi ele alan ordu yönetimi Ali Veled Muhammed Fal önderliğinde Ahmet et-Tayi'yi görevden uzaklaştırmıştır. Darbenin olduğu anda dönüş yolculuğunda olan Ahmet et-Tayi, ülkesine dönemeyerek Nijer'in başkenti Niamey'e iniş yapmıştır. Buradan 9 Ağustos 2005 tarihinde Gambiya'nın başkenti Banjul'a geçen Ahmet et-Tayi, buradan da 22 Ağustos 2005 tarihinde sığınma hakkı talep ettiği Katar'a geçerek bu ülkeye sığınmıştır.[5]
2013 yılında yapılan bir açıklamada Ahmet et-Tayi'nin Katar'da bulunan askeri bir okulda eğitmen olarak görev alacağı ifade edilmiştir.[6]
Kaynakça değiştir
- ^ "1997 seçimlerinin galibi Ahmet et-Teyi". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
- ^ "Ahmet et-Tayi'ye karşı başarısız darbe girişimi". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
- ^ "Başarısız darbe girişimi sonrasında darbe lideri yakalandı". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
- ^ "Darbeci komutana ömür boyu hapis cezası". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
- ^ "Uluslararası alanda darbeye kınama". 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
- ^ "Ahmet et-Tayi askeri okulda eğitmen olarak görev yapacak". 17 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
Dış bağlantılar değiştir
- Moritanya seçimleri hakkında bilgiler14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. {{|url=https://web.archive.org/web/20110514094003/http://africanelections.tripod.com/mr.html |tarih=14 Mayıs 2011 }}
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Muhammed Huna Veled Haydala |
Moritanya Devlet Başkanı 1984–2005 |
Sonra gelen Ali Veled Muhammed Fal |