Melamin
Melamin, organik bileşik, plastik madde üretiminde endüstriyel kimyasal maddedir. Formaldehitle birleştiğinde ısı ile sertleşir. Melamin %66 oranında azot içerir.
| |
| Özellikler | |
|---|---|
| Molekül formülü | C3H6N6< |
| Molekül kütlesi | 126.12 g/mol |
| Görünüm | Beyaz katı |
| Yoğunluk | 1574 kg/m³ |
| Çözünürlük (su içinde) | 3.240 g/l (20 °C) |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |
| Bilgi kutusu kaynakları | |
İlk olarak Alman kimyager Justus von Liebig tarafından 1834 yılında sentezlenmiştir. 1958 yılında büyükbaş hayvanlarda protein olmayan azot kaynağı olarak kullanılmış; bebek besinleri, plastik oyuncaklar ve hayvan yemlerinde kullanımı yaygınlaşınca 1978 yılında yasaklanmasına karar verilmiştir.[1]
Melamin az değişimde toksik değildir. Ancak küçük çocuklar gibi bağışıklık sistemi düşük olan insanlarda böbrek sorunlarına ve daha ileri safhalarda böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir. Yetişkinlerde yalnız yüksek derişimlerde alındığında tehlike arz eder.
Bazı süt ürünleri üreticileri maliyeti daha az olduğundan melamin maddesini süt ile karıştırmaktadır. Ancak böyle bir yöntemin sağlık açısından ciddi tehlikeleri vardır.[2]
Amerika’da bazı pişirme eşyaları, tabaklar, plastik ürünler, kağıt, endüstriyel kaplamalar gibi alanlarda kullanımına izin verilmektedir. Hatta Amerika’da gübre olarak kullanılamıyor olsa da dünyanın bazı bölgelerinde gübre olarak da kullanılabiliyor.[3]
Melamin gıda ürünlerinin ambalajlarının üretilmesinde kullanılabilse de, FDA tarafından Amerika’da pazarlanan insan gıdalarına veya hayvan yemlerine eklenmesine izin verilmiyor.[3]
Tayvan Tüketici Kurumu son zamanlarda Çin’de yapılan plastik sofra eşyalarını test etti ve 20bin ppb (milyardaki tanecik sayısı) melamin seviyesi tespit etti. Bu tür tabaklar melamin formaldehit reçinesi adlı maddeden üretilmişti. Bu malzeme ısı ile birlikte kalıplanarak tabak şekline getiriliyordu. Bu kimyasal reaksiyondan kalan küçük miktardaki melamin ise plastiğin içinde kalmaktaydı. Bu düşük miktarda kalan melamin, çok yavaş bir şekilde bu tabakla temas halinde olan gıdaya geçebilir.[3]
Melaminin, melamin formaldehit tabaklardan birçok gıdaya geçiş yapmadığı bulunmuştur. Bulunan geçişler sadece 19 tabaktan 3 tanesinde gerçekleşmiştir ve asidik gıdalara abartılmış koşullarda geçişler olmuştur. Gıdaların 70-80 derecelik sıcaklıkta 2 saat tabakta tutulması gibi. Gerçek kullanım koşullarında testler adapte edildiğinde, örneğin soğuk portakal suyu melamin bardakta 15 dakika tutulmuş, geçişin 10ppb’den az olduğu tespit edilmiştir.[3]
Bu elde edilen sonuç bebek mamaları dışındaki gıdalar için FDA tarafından belirlenen 2500ppb’lik limitin 250 kat altında olarak bulunmuştur. Diğer bir deyişle risk seviyesinin çok altındadır. Ek olarak bu tip yüksek asit oranına sahip gıdalar toplam diyetimizin %10’luk bölümünü oluşturmaktadır. Yani sonuç olarak bu senaryoda diyetteki melamin seviyesi 1ppb seviyesinin dahi altında kalacaktır.[3]
Fakat yüksek asiditeye sahip gıdalar 70-80 derece ve üstü gibi ekstrem sıcaklıklara ısıtıldıkları zaman melamin tabaktan geçiş yapacak melamin miktarı da artacaktır. Bu sebeple melamin tabaklar mikrodalga fırınlarında kullanım için uygun değildir. ilk başta mikrodalga fırına uygun olan tabakta ısıtılan gıda daha sonra melamin tabaklarda servis edilebilir.[3]
Gıdalar ve içecekler melamin tabaklarda servis edilebilir fakat mikrodalga fırın için uygun olmayan tabakların gıda ve içeceklerin ısıtılmasında kullanılmaması gerekmektedir.[3]
Güvenlik ve risk analizleri sonucunda insan sağlığına tehdit oluşturan maddelerin belirlenmesi bilimsel analizler ve testler ile belirleniyor. FDA bu tarz testleri melamin ve analogları için gerçekleştiriyor.[3]
FDA’nın risk seviyelerinin üstünde melamin içeren ürünler böbrek taşı, böbrek yetmezliği ve bu sebeple ölümlere varan vakalara sebep olabilir. Melamin zehirlenmesinin semptomları arasında idrarda kan, idrara çıkamama, böbrek enfeksiyonu işaretleri ve yüksek tansiyon bulunmaktadır.[3]
Etimoloji değiştir
İngilizce melamine "bir tür sentetik reçine" sözcüğünden alıntıdır. İngilizce sözcük Almanca Melamine "bir kimyasal kristal" sözcüğünden alıntıdır. (İlk kullanımı: 1834 J. Liebig, Alm. kimyacı.) Bu sözcük Almanca Melam "sülfosiyanid amonyumun damıtılmasıyla elde edilen kimyasal madde" sözcüğünden türetilmiştir. (İlk kullanımı: 1834 J. Liebig.)[4]
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2014.
- ^ a b c d e f g h i melaminbakalit3. "melamin sağlığa zararı". Melamin Dünyası. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2023.
- ^ "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2023.