Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma
Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma[3] (İng. Slight Rebellion off Madison) Amerikalı yazar J. D. Salinger'ın ilk kez The New Yorker dergisinin 21 Aralık 1946 tarihinde yayımlanan sayısında çıkan öyküsüdür.[4] Salinger'ın 1941 yılında yazdığı bu hikâye kahramanı Holden Caulfield olan ilk çalışmasıdır.[5] The New Yorker'ın 1941'in Eylül ayında kabul ettiği Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma 1946 yılına kadar basılamadı.
| "Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma" | |
|---|---|
 Öykü The New Yorker'ın 82. sayfasında basıldı | |
| Yazar | J. D. Salinger |
| Özgün adı | "Slight Rebellion off Madison" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Yayımlanma | The New Yorker |
| Önceki | "Doğumgünü Çocuğu[1] (Birthday Boy)" |
| Sonraki | "1941'de Hiç Beli Olmayan Bir Genç Kız[2] (Young Girl in 1941 with No Waist at All)" |
Salinger bu öyküsünü "özel okula giden bir oğlanın Noel tatilinde geçen acıklı küçük komedisi" olarak tanımladı.[6] Yazarın diğer Holden Caulfield çalışmalarında olduğu gibi mizahi bir dille başlayan ve dokunaklı bir sonla biten Küçük Ayaklanma diyalog ağırlıklı bir öyküdür.
Açıklama değiştir
1941 yılının başlarında Salinger yazacağı özel bir tema ve karakter arayışına girdi.[7] Bu arayışın sonucunda ortaya Holden Caulfield ve yazarın Caulfield'lı ilk eseri olan Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma çıktı.
Eylül 1941'de Esquire dergisinde Kırık Öykünün Kalbi adındaki çalışması basılan Salinger Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma'yı tamamlamasının ardından hızlı bir sonuç almak istedi ve eserini bu talebiyle birlikte ajansı Dorothy Olding'e iletti. Olding de oyalanmadan eseri saygın bir edebiyat dergisi olan The New Yorker'a Kasım ayında yolladı. New Yorker'dan kabul haberi alan Salinger'ın hem çok şaşırdığı hem de çok sevindiği söylenir.[8] Derginin editörleri öyküyü Noel sayısında basmaya karar verdiler.
7 Aralık 1941'de Japonya'nın Pearl Harbor'ı bombalamasının ardından ABD başkanı Franklin D. Roosevelt bu ülkeye savaş ilan ettiklerini açıkladı. Ülkede savaş ilan edilmesinin ardından New Yorker editörleri New Yorklu varlıklı bir ailenin nevrotik ergen oğullarının hayatından memnun olmaması sebebiyle ufak bir ayaklanma çıkarmasıyla ilgili öykünün günün şartlarına uygun olmadığına karar verdiler. Dünyanın durumuyla karşılaştırıldığında Holden'ın sorunları küçük kalıyordu. Bu yüzden hikâyenin basımı iptal edildi.
Konusu değiştir
Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma üçüncü kişinin ağzından anlatılır. Sadece erkeklerin kabul edildiği Pencey Yatılı Okulu'nda okuyan Holden Morrisey Caulfield Noel tatili için New York'taki evine döner. Eve girip bavulunu girişe bıraktıktan sonra annesini öpen Holden'ın bir sonraki hareketi kız arkadaşı Sally Hayes'e telefon etmek olur. O akşam Sally'le buluştuktan sonra birer içki içip Wedgwood Room'da dansa giderler. Akşam taksiyle eve dönerken Holden Sally'e onu sevdiğini söyler. Ertesi gün Broadway'de Alfred Lunt'un sahibi olduğu Lunt-Fontanne Tiyatrosu'nda O Mistress Mine isimli oyunu matinede izlerler. Çıkışta Radio City'de paten kayarlar. Holden bu sırada içki içmeye başlar.
Sally ve Holden oturduklarında aralarında duygusal bir konuşma geçer. Duygusal bir çöküntü yaşadığı ortaya çıkan Holden Sally'e her şeyden nefret ettiğini itiraf eder. Genç adam New York'tan, Fifth Avenue ve Madison Avenue otobüslerinden, otobüslerde orta kapıdan inmekten, filmlerden, oyunlardan nefret ettiğini açıklar. Kıza cebindeki 112 dolarla New England'a kaçmayı, oraya yerleşmeyi ve evlenmeyi teklif eder. Holden orada bir iş bulup ikisine de bakacaktır. Tam bir Beyaz Protestan Amerikalı olan Sally Holden'ın bu küçük ayaklanmasının sebebini ve ne demek istediğini anlamaz. Böyle bir şey yapamayacaklarını söyleyerek oğlanın teklifini reddeder. Kıza sinirlenip onu aşağılayan Holden Pencey Yatılı Okulu'ndan sınıf arkadaşı Carl Luce ile buluşur. İki arkadaş Wadsworth Bar'da içki içip sarhoş olurlar. Gece saat ikide Sally'i arar ve planladıkları gibi Noel ağacını süslemek için ona yardım edemeyeceğini sorar.
Öykü Holden'ın Madison Avenue otobüsünü beklemek için bardan ayrılmasıyla sonlanır.
Çavdar Tarlasında Çocuklar ile karşılaştırma değiştir
Salinger, Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma'da anlattıklarını tek romanı Çavdar Tarlasında Çocuklar'da da kısmen kullandı. Romanın 15. bölümündeki Sally Hayes ile telefon görüşmesi, 17. bölümündeki kızla buluşması ve 20. bölümdeki sarhoş telefon konuşmasının temelleri bu öyküdedir.[9]
Öyküyle roman arasındaki en önemli fark anlatıcısındadır. Roman Holden'ın ağzından anlatılırken öyküyü üçüncü bir şahıs anlatır. Başka bir şahsın hikâyeyi anlatması Holden'ın dans ediş şekli gibi konularda öykünün kahramanıyla dalga geçebilme şansını vermiştir. Romanda anlatıcı Holden olduğu için böyle bir şeye rastlanmaz.
Madison Dışındaki Küçük Ayaklanma ile Çavdar Tarlasında Çocuklar arasındaki bazı farklar aşağıda listelenmiştir:
- Küçük Ayaklanma'yı üçüncü bir kişi anlatır. Bu yüzden Holden'ın romana yayılmış olan keskin yargıları hikâyede daha azdır.
- Holden romanda okuldan atıldığı için eve döner. Oysa öyküde Noel tatili için evdedir.
- Hikâyede Holden'ın kardeşi olduğundan bahsedilmez.
- Romanda tıpkı Holden Caulfield'ın kahramanı başka bir öykü olan Ben Deliyim'de olduğu gibi Holden deliliğinden dem vurur. Oysa Küçük Ayaklanma'da böyle bir vurgulama yoktur.
Kaynakça değiştir
- Beidler, Peter G. (2011), A Reader's Companion to J.D. Salinger's The Catcher in the Rye, Coffeetown Press, ISBN 9781603810135
- Bloom, Harold (2005), Holden Caulfield: Major literary characters, Infobase Publishing, ISBN 9780791081747
- Graham, Sarah (2007), J. D. Salinger's The Catcher in the Rye: A Routledge Guide, Taylor & Francis, ISBN 9780415344524
- Reiff, Raychel Haugrud (2008), J.D. Salinger: The Catcher in the Rye and Other Works, Marshall Cavendish, ISBN 9780761425946
- Slawenski, Kenneth (2011), Üzüntü Muz Kabuğu ve J. D. Salinger, Sel Yayınları, ISBN 9789755705200
Notlar değiştir
- ^ Öykünün Türkçe isminin alındığı kitap: Slawenski 2011, s. 142
- ^ Öykünün Türkçe isminin alındığı kitap: Slawenski 2011, s. 146
- ^ Öykünün Türkçe isminin alındığı kitap: Slawenski 2011, s. 45
- ^ Reiff 2008, s. 145
- ^ Reiff 2008, s. 115
- ^ Slawenski 2011, s. 48
- ^ Bloom 2005, s. 152
- ^ Bloom 2005, s. 153
- ^ Beidler 2011, s. 23