Kubilay Han
Kubilay Han (d. 23 Eylül 1215 - ö. 18 Şubat 1294)[1] Moğol İmparatorluğunun kağanı, aynı zamanda Çin'deki Yuan Hanedanlığı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Tuluy ve Sorghaghtani Beki'nin ikinci oğlu; Cengiz Han'ın torunudur.[2] Moğol hanı Möngke'nin kardeşi; İran'daki Moğol İlhanlılar devletinin kurucusu Hülâgû'nün ağabeyidir.
| Kubilay Han | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 6. Moğol Hanı 1. Yuan Hanedanı İmparatoru 1. Çin İmparatoru | |||||
 Yuan Hanlığı döneminde Kubilay Han | |||||
| 6. Moğol İmparatorluğu Hanı | |||||
| Hüküm süresi | 5 Mayıs 1260 - 18 Şubat 1294 | ||||
| Önce gelen | Mengü Han | ||||
| Sonra gelen | Temür Olcaytu Han | ||||
| 1. Yuan İmparatoru | |||||
| Sonra gelen | Temür Olcaytu Han | ||||
| 1. Çin imparatoru | |||||
| Sonra gelen | Temür Olcaytu Han | ||||
| Doğum | 23 Eylül 1215 Burhan Haldun Dağı, Henti, Moğolistan | ||||
| Ölüm | 18 Şubat 1294 (78 yaşında) Hanbalık | ||||
| Eş(ler)i | Tegulen, Çabi, Nambuy | ||||
| |||||
| Hanedan | Borjigin | ||||
| Babası | Tuluy | ||||
| Annesi | Sorkaktani Beki | ||||
| Dini | Tibet Budizmi | ||||
Fetihleri değiştir
Kubilay gençlik yıllarında Çince öğrenmişti ve Çin kültürüne büyük merak duymaktaydı. 1251'de Moğol hükümdarlığına seçilmiş olan kardeşi Mengü, Kubilay’ı Doğu ülkelerini, Hülâgû’yü de Batıdaki ülkeleri almaya göndermişti. Güney bölgelerinde (Çin) valilik yaptığı sırada adil yönetimi ile dikkatleri topladı.
Kubilay önce büyük bir ordu ile Xi'an’ı aldı. Zorlu savaşlarla büyük Çin eyaletlerini hükümdarlığına kattı. 1258'de Yunnan ve Sichuan bölgelerine sefere çıktı. 1259’da seferde iken Mengü'nün öldüğü haberini aldı. Ancak Kubilay geri dönmeden Vuhan'daki kuşatmasına devam etti. Bu arada kardeşi Arık Böke'nin yönetimi ele geçirmeye çalıştığını öğrenince Song Hanedanlığı ile barış imzalayıp ordusunu Moğolistan'a çevirdi.[3] 1260 yılında Kubilay ve kardeşi kendilerini Han ilan ettiler. İki kardeşin mücadelesi 1264 yılında Kubilay'ın üstünlüğü ile sona erdi.[1] Ancak bu iç karışıklıklardan yararlanan Yizhou valisi Li Moğol egemenliğine karşı isyan etti. Kubilay bu isyanı kolayca bastırdı, ancak bu onda Han Çinlilerine karşı derin bir güvensizlik yarattı. İmparator olduktan sonra yönetimde Han Çinlilerine yer vermedi, buna karşılık danışmanları arasında pek çok azınlık temsilcisi ve yabancılar bulunmaktaydı.
Kubilay Han, Çin’de Yuan Hanedanlığı'nı kurarak 1271 ile 1294 yılları arasında hükümdarlık yaptı.[3] Hanedanlığın başkenti Pekin idi. 1279 yılında Song Hanedanlığı'na kesin olarak son vererek Çin’i tekrar birleştirdi.[2][4] Kubilay’ın devletinin hudutları, Çin dışında Kıpçak, Çağatay, Almalık, İran ve kuzeyde Polonya hudutlarına kadar yayılıyordu. Kubilay Han, Japonya’ya ve Vietnam’a yaptığı akınlarda başarılı olamadı. Burma’da büyük bir zafer kazandı. Kubilay Han 1293'te de Endonezya'ya bir sefer yaptı ve Cava'yı ele geçirdi.
Japonya'ya yaptığı sefer sırasında filosunun batması ve Japonya'ya ulaşamaması, Japonlar tarafından tanrı rüzgarı anlamına gelen "Kamikaze" sözünün doğmasına yol açmıştır. Kamikaze daha sonrasında sonu ölümle biten görevleri tanımlamak için kullanılmıştır. Bazı bulgular ve tarihçilere göre filonun batmasının sebebi, gemileri yapan Çinlilerin gemileri kasten hatalı üretmeleri olarak da görülür[5]
Kubilay Han Çin'de Büyük Kanal inşaatına devam etti; birçok kamu binasını tamir ettirdi. Çin'de ilk defa kâğıt para kullanımını başlattı. Çin sanatının gelişmesini destekledi. Ancak kimi yönlerden Moğol yaşam tarzını Çin'de uygulamaya diretmesi, buradaki kültürel ve sosyal yaşamda bir takım çatışmalara yol açtı.
Kubilay döneminde Çin'i pek çok Avrupalı ziyaret etti. Bunların arasında en ünlüsü Marco Polo'dur. Marco Polo, bu imparatorun sarayı, oradaki hayat, eğlenceler ve vergi sistemi hakkında bilgiler vermektedir.
Kubilay Han, 1294'te 78 yaşında iken öldü.
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Kublai Khan and the Mongolian Empire". History (İngilizce). 2 Nisan 2020. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ a b "Kublai Khan | Biography, Accomplishments, & Facts". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 24 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ a b "Kublai Khan". Biography (İngilizce). 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ Editors, History com. "Kublai Khan". HISTORY (İngilizce). 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ "Kamikaze". Kamikaze. Online Etymology Dictionary. 19 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Kubilay Han Doğumu: 1215 Ölümü: 1294
| ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Arık Böke |
Moğol Hanı 1264 - 1294 |
Sonra gelen: Temür Olcaytu Han |