Klad

ortak bir atadan ve tüm torunlardan oluşan grup

Klad (Yunanca: κλάδος, klados, "dal") ya da monofiletik grup, ortak ataları ile onun soyundan gelenlerin oluşturduğu bir organizma grubudur.[1] Taksonomi literatüründe Latince cladus (çoğul: cladi) terimi de sıklıkla kullanılır.

Aşağıda bulunan dikey çizginin (gövde ya da sap) ortak atayı belirttiği ve onun soyundan gelenlerin yukarıdaki dallarda gösterildiği bir biyolojik grubun kladogramı ya da aile ağacı. Solda ve sağda görülen mavi ve kırmızı alt gruplar klad ya da monofiletik (tam) gruplardır; her birinin ortak ata "sap"ı alt grup "dal"ının altında bulunur. Yeşil alt grup bir klad değildir; parafiletik bir gruptur, yeşil dalın altında belirtilen ortak atadan gelen mavi dalı içermediği için eksik bir kladdır. Yeşil alt grup mavi alt grup ile birlikte ise bir klad oluşturur.

Ortak ata bir birey, bir popülasyon, soyu tükenmiş ya da yaşayan bir tür, ya da âleme kadar veya onun üzerinde herhangi bir takson olabilir. Her bir dal daha küçük başka dallara ayrıldığı için kladlar iç içe geçerek gösterilir. Bu dallanmalar, popülasyonlar farklılaşıp bağımsız olarak evrimleştikçe evrimsel tarihçeyi yansıtır. Kladlar monofiletik (Yunanca: "tek klan") grup olarak adlandırılır.

Son yıllarda kladistik yaklaşım biyolojik sınıflandırmayı kökten değiştirdi ve organizmalar arasında şaşırtıcı evrimsel ilişkileri ortaya çıkardı.[2] Giderek artan bir şekilde taksonomlar klad olmayan yani monofiletik olmayan grupları takson olarak adlandırmaktan kaçınmaktadır. Kladistik'in moleküler biyoloji dalının organizmalar arasındaki ilişkileri ortaya çıkarmasıyla birlikte mantarların bitkilerden çok hayvanlara daha yakın olduğu, arkeanın bakterilerden farklı olarak değerlendirilmesi gerektiği ve çok hücreli organizmaların arkeadan türediği ortaya çıkarılmıştır.[3]

Kaynakça değiştir

  1. ^ Cracraft, Joel; Donoghue, Michael J., (Ed.) (2004). "Introduction". Assembling the Tree of Life. Oxford University Press. s. 1. ISBN 978-0-19-972960-9. 
  2. ^ Palmer, Douglas (2009). Evolution: The Story of Life. Berkeley: University of California Press. s. 13. 
  3. ^ Pace, Norman R. (18 Mayıs 2006). "Time for a change". Nature. 441 (7091). s. 289. Bibcode:2006Natur.441..289P. doi:10.1038/441289a. ISSN 1476-4687. PMID 16710401.