Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
| |||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
.gif)
Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (1936 yılına kadar Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusça: Казакская Автономная Социалистическая Советская Республика, Kazakskaya Avtonomnaya Socialisticheskaya Sovetskaya Respublika; Kazakça: Қазақ Автономиялық Социалистік Советтік Республикасы, Qazaq Avtonomïyalıq Sotsialïstik Sovettik Respuwblïkası, قازاق اۆتونومئيالىق سوتسىالئستىك سوۆەتتىك زەسپۋبلئكاسى; Kazak Üniform Türk Alfabesi ile: Qazaq Aptonom Sotsijalistik Sovettik Respuʙlikasь) 1925'ten 1936'ya kadar var olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) içindeki Sovyetler Birliği'nin özerk bir Cumhuriyeti idi.
Tarihçe değiştir
Kazak ÖSSC aslen Kırgız ÖSSC olarak kuruldu (Kırgızistan'ın bağımsız devleti olan Orta Asya topraklarında 1926-1936 yılları arası hüküm süren Kırgız ÖSSC'yle karıştırılmamalıdır.) ve 26 Ağustos 1920'de, RSFSC'nin bir parçasıydı. Rus Devrimi'nden önce Rusya'daki Kazaklar "Kırgız-Kazakları" ya da sadece "Kırgız" (ve Kırgızlar "Kara-Kırgız") olarak biliniyordu.[1] Bu uygulama erken Sovyet döneminde de devam etti ve böylece Kırgız ÖSSC, Kazaklar için ulusal bir cumhuriyetti. Bununla birlikte, 15-19 Haziran 1925'te Beşinci Kazakistan Sovyetler Konseyi, Cumhuriyeti, Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak yeniden adlandırmaya karar verdi. Eski Kırgız ÖSSC'nin başkenti Ak-Mechet, Kazakistan Kazak ÖSSC'nin yerleşim yeri olarak kaldı ancak Kazakça "kırmızı merkez" anlamında Kızıl-Orda olarak yeniden adlandırıldı.[2] 1927'de[2] veya 1929'da[3] Almatı şehri ÖSSC'nin yeni başkenti seçildi. Şubat 1930'da Sozak köyünde Sovyet karşıtı ayaklanma gerçekleşti.[4] 5 Aralık 1936'da, ÖSSC, RSFSC'den ayrılarak Sovyetler Birliği'nin tam birleşik cumhuriyeti olarak Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti oldu.[2]
Coğrafya değiştir
Yakın tarihte genişletilen Kırgız ÖSSC'ni yöneten Kazak ÖSSC, günümüzde Kazakistan Cumhuriyeti'ni oluşturan tüm bölgelerin yanı sıra Özbekistan (Karakalpak Özerk Bölgesi), Türkmenistan (Kara-Boğaz-Göl'ün kuzey kıyısı) ve Rusya'nın (Orenburg Oblastı olan bölgenin bir kısmın) bir kısmını da içine alır. Bu bölgeler, ilerleyen on yıl içinde Kazak ÖSSC'den devredildi.
ÖSSC'nin idari alt bölümleri, geçmişi içinde birkaç kez değişikliğe uğradı. 1928'de Kırgız ÖSSC'den miras kalan guberniyalar ve idari bölgeler elendi ve 13 okrug ve rayon ile değiştirildi. 1932'de cumhuriyet altı yeni büyük oblasta bölündü. Bunlar:
- Aktöbe Oblastı (başkent: Aktöbe);
- Almatı (başkent: Almatı);
- Doğu Kazak Oblastı (başkent: Semipalatinsk);
- Karaganda Oblastı (başkent: Petropavlovsk);
- Güney Kazak Oblastı (başkent: Şimkent);
- Batı Kazak Oblastı (başkent: Uralsk).
31 Ocak 1935'te, yukarıda listelenen altı oblasta ek olarak yeni bir Karkaralinsk okrugunu da içeren bir başka toprak bölünmesi uygulandı.[5]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ The 1911 Encyclopædia Britannica: "Kirghiz" (taranmış sürümü)
- ^ a b c Grigol Ubiria. Orta Asya'da Sovyet Ulus Oluşumu: Kazak ve Özbek Uluslarının Oluşumu. Routledge, 2015. s. 124. ISBN 9781317504351
- ^ Vladimir Babak, et al., eds. Political Organization in Central Asia and Azerbijan: Sources and Documents. Routledge, 2004. p. 90. ISBN 9781135776817
- ^ Niccolò Pianciola; Paolo Sartori (2013). "Interpreting an insurgency in Soviet Kazakhstan : the OGPU, Islam and Qazaq 'Clans' in Suzak, 1930". Islam, Society and States Across the Qazaq Steppe. ss. 297-340.
- ^ Постановление ВЦИК от 31.01.1935 «О новом административно-территориальном делении Казакской АССР». 26 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)
Dış bağlantılar değiştir