Vikipedi

Kastor ve Polluks

Kastor ve Polluks (veya Polydeukes ), Yunan ve Roma mitolojisinde Dioskori / Dioskuri / Dioscuri olarak bilinen ikiz üvey kardeşleri.

Kastor ve Polluks
ikiz tanrılar, denizcilerin koruyucusu, binicilik ile ilgili
Kastor ve Polluks'u tasvir eden San Ildefonso grubunun küçültülmüş ölçekli kopyası
Diğer adları
  • Dioscuri
  • The Two Gods
  • Gemini
  • Castores
  • Tyndarids
  • Pollux sometimes called Polydeukes
Tapıldığı durumAnakeion
BineğiAt
CinsiyetiErkek
FestivalleriDioskouroi Bayramı (15 Temmuz)
Kişisel bilgileri
Ebeveynleri
KardeşleriTimandra, Phoebe, Philonoe, Helen of Troy and Clytemnestra
Karşılıkları
Etrüsk karşılığıKastur and Pultuce
Indo-European karşılığıDivine twins

Anneleri Leda'dır ama babaları farklıdır; Kastor, Sparta kralı Tyndareos'un ölümlü oğluydu; Polluks ise Leda'yı bir kuğu kılığında baştan çıkaran Zeus'un ilahi oğluydu. Bu nedenle çift, heteropaternal süperfekundasyonun bir örneğidir. Doğumlarıyla ilgili açıklamalar çeşitli olsa da; bazen ikiz kız kardeşleri Truvalı Helen ve Klytemnestra ile birlikte bir yumurtadan doğdukları söylenir.

Latincede Kastor ve Polluks, İkizler (Gemini) veya Kastores ve Tyndaridae veya Tyndaridler olarak da bilinir. Polluks, Zeus'tan kardeşi Kastor ile ölümsüzlüğü paylaşarak, birlikte kalmayı diler; ve Zeus onları İkizler Takımyıldızı (Gemini) na çevirir. Bu yıldızlar, St. Elmo'nun Ateşi olarak denizcilere görünerek, onları yönlendirirler. Ayrıca, Hint-Avrupa at ikizleri olarak kökenlerine uygun olarak binicilik ile de ilişkilendirildiler.

Doğum değiştir

 
Kastor, bir kaliks kraterinde tasvir edilmiştir. M.Ö.460-450, bir atın dizginlerini ve mızraklarını tutarak ve pilos tarzı bir miğfer giyer

Dioskori'nin soyuyla ilgili çok çelişkili bilgiler vardır. Homeros'un Odysseia'da (11.298–304), yalnızca Tyndareos'un oğullarıdır; ancak Hesiodik Kadınlar Kataloğunda (fr. 24 M-W) Zeus'un oğullarıdır. Geleneksel anlatım (ilk olarak Pindaros, Nemean 10'da bahsedilmiştir) Zeus sadece Polluks'un babası olurken; Tyndareus Kastor'un babasıdır. Bu onlara neden alternatif bir ölümsüzlük verildiğini açıklar. Tyndareos figürü, Sparta yazıtlarında arkaik adları Tindaridai'yi veya literatürde [1] açıklamak için geleneklerine girmiş olabilir, bu da onların soylarının bağdaşmayan bilgilere neden olmuştur. Diğer kız kardeşleri Timandra, Phoebe ve Philonoe idir .

Kastor ve Polluks bazen ikisi de ölümlü, bazen ikisi de ölümsüzdür. Eğer bunlardan sadece biri ölümsüzse, o da Polluks'tur; bu da babasının Zeus olması ile açıklanır. Homeros'un İlyada'sında Helen Truva'nın duvarlarından aşağı bakar ve neden kardeşlerini Akhalar arasında görmediğini merak eder. Homeros, Helen'in kardeşleri Polluks ve Kastor'un Lakedaimon’da (Sparta) öldüklerini ve anavatanları gömüldüklerini bilmediği söyler; bu da daha önceki hikâyelerde ikisinin de ölümlü olduğunu göstermektedir. Kastor ve Polluks'un ölümü ve ölümsüzlüklerini paylaştıkları hikâyesi, kayıp şiir Cypria'da bahsedilmektedir.

Dioskori, insan soyunun yardımcıları olarak addedilmiştir ve özellikle yolcular ile denizcilerin koruyucusudurlar.[2] Binici ve dövüşçü olarak rolleri, sporcuların ve atletlerin koruyucuları olarak görülmelerine de yol açmıştır.[3] Onlara güvenen ve saygı duyan insanlara yardım ederek, kriz anına müdahale ederlerdi.[4]

Klasik Kaynaklar değiştir

 
Bir çift Roma heykelciği (MS. 3. yüzyıl) karakteristik takkeleriyle Dioskori'leri atlı olarak betimler ( Metropolitan Museum of Art )

Antik Yunan yazarları, Kastor ve Polluks hikâyesinin çeşitli versiyonlarını anlatırlar. Homer onları ilk başta sıradan ölümlüler olarak tasvir eder ve İlyada'da onlara ölü gibi davranır ("... Görmediğim iki komutan var / At kıran ve boksör Castor / Polydeuces yegenlerim . . " - Helen, İlyada 3.253–255 20 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ), ancak Odyssey'de "mısır içeren toprak onları tutsa" bile canlı olarak muamele görürler. Yazar, onları Zeus'un müdahalesi nedeniyle birbirini izleyen günlerde yaşayan "tanrılara eşit bir onura sahip" olarak tanımlar. Odyssey ve hem de Hesiod, bunlar Tyndareus'un ve Leda'nın oğulları olarak açıklanmıştır. Pindar'da Pollux Zeus'un oğlu, Castor ise ölümlü Tyndareus'un oğludur. Belirsiz ebeveynlik teması Castor ve Pollux'a özgü değildir; benzer tanımlamalar Herkül ve Theseus'un hikâyelerinde görülür.[5] Dioskori, Alcaeus'un Fragmentinde de  34a bahsedilse de[6] , bu şiirin ikizlere [7] Homeros İlahisi'nden önce gelip gelmediği bilinmemektedir.[8] Euripides'in Helen ve Elektra adlı iki oyununda birlikte görünürler.

Cicero, Kea Adasın'dan Simonides'in müşterisi Scopas'ın araba yarışındaki başarısını övmek için yazdığı şiirde, Kastor ve Polluks'a çok fazla övgü düzdüğü için, müşterisi tarafından azarlandığını anlatmaktadır. Kısa süre sonra, Simonides, iki genç adamın kendisi ile konuşmayı umduğunu söylerek, şöleni terk eder ve ardından çatı Simones ve misafirlerinin üzerine düşerek onları ezer.[4]

Mitoloji değiştir

Dioskori'lerin ikisi de mükemmel binici ve avcılardır. İkisi de ünlü Kalidonya yaban domuzu avına ve sonra da Iason'un Argonotlar seferine mürettebat olarak katılmışlardır.

Argonotlar değiştir

Argonotlar seferi boyunca, Polluks, Bitinia'da yaşayan vahşi mitolojik bir ırk olan Bebrykos'ların kralı Amykos ile dövüşme yarışı yapar ve kralı öldürür. Mariandynosların ülkesine geldiklerinde, oranın kralı Lycos, Polluks'un Amykos'u öldürdüğünü öğrenince, Polluks için ülkesinde tapınak yaptırır. Dioskoriler, Argonot seferi bitip de, döndüklerinde, Iason ve Peleus'a, Iolkos şehrini yok edip, şehrin kralı Pelias'tan intikam almalarına yardım ederler.

Helen'i Kaçırılması değiştir

Kız kardeşleri Helen, Theseus tarafından kaçırıldığında, Kastor ve Polluks, onu kurtarmak için Attika Krallığını (bugünkü Atina ve çevresi) işgal ederler. İntikam almak için Theseus'un annesi Ethra'yı Sparta'ya kaçırırlar ve Theseus'un rakibi Menestheus'u Atina'nın başına geçirirler. Ethra, daha sonra Helen'in kölesi yapılır. Ethra'yı, torunları Demophon ve Acamas, Truva düştüktan sonra evine geri getirirler.

Ölümleri değiştir

 
 
Roma Lahdi (160 CE) Phoebe ve Hilaeira'nın tecavüzünü tasvir etmektedir (Vatikan Müzesi)

Kastor ve Polluks, Leucippus'un ("beyaz at") kızları, Leucippidler ("beyaz atın kızları") diye anılan Phoebe ve Hilaeira ile evlenmeyi arzularlar. [10] Ancak iki kızda, Dioskorilerin kuzenleri olan, Tyndareos'un abisi Aphareus'un oğulları, Mesinya'lı Idas ve Lynceus ile nişanlıdırlar. Kastor ve Polluks, kızları Sparta'ya kaçırırlar. Phoebe'nin Polluks'tan Mnesileos isimli çocuğu, Hlaeira'nın da Kastor'dan Anogon isimli çocuğu olur. Ancak olan biten, Tyndareos'un iki oğlu ile Aphareus'un iki oğlu arasında aile kavgasına sebep olur.

 
Rubens, Leucippus'un Kızlarının Tecavüzü, c. 1618

Kuzenler birlikte Arkadya'da bir sığır baskınını gerçekleştirirler, ancak etin bölünmesi konusunda anlaşamazlar. Sürüyü çaldıktan sonra, ama bölmeden önce, kuzenler bir buzağıyı doğrar, dörde böler ve kızartır.[11] Yemek yemeye hazırlanırken, devasa İdas, yemeğini önce hangi kuzen çiftinin bitirdiğine bağlı olarak sürünün dört yerine iki parçaya bölünmesini önerir.[11] Kastor ve Polluks kabul eder.[11] Idas hem kendi payını hem de Lynceus'un payını çabucak yer.[11] Kastor ve Polluks böylece aldatılır. Kuzenlerinin sürünün tamamını almasına izin verirler, ancak bir gün intikam almaya yemin ederler.[11]

Bir süre sonra, Idas ve Lynceus, amcalarının Sparta'daki evini ziyaret ettiler.[11] Amca Girit'e gidiyordu, bu yüzden Helen'i, hem kuzenlerini hem de Truva Prensi Paris'i de içeren konukları ağırlama sorumluluğunu verir.[11] Kastor ve Polluks intikam alma fırsatını fark ederler, ziyafetten ayrılmak için bir bahane uydurup, kuzenlerinin sürüsünü çalmak için yola çıkarlar.[11] Idas ve Lynceus sonunda eve dönmek için yola çıkarlar ve Helen'i daha sonra onu kaçıran Paris ile yalnız bırakırlar.[11] Böylece dört kuzen, Truva Savaşı'na yol açan olayların başlamasına sebep olmuştur.

Bu sırada Kastor ve Polluks hedeflerine ulaşır. Polluks sığırları serbest bırakırken, Kastor nöbet tutmak için bir ağaca tırmanır. Uzakta, Idas ve Lynceus yaklaşır. Lynceus, -karanlıkta görebildiği için bu adı almıştır ve anlamı vaşak demektir- Kastor'u ağaçta saklandığını görür.[11] Idas ve Lynceus ne olduğunu hemen anlar. Öfkeli Idas, Kastor'u pusuya düşürüp; mızrağının darbesiyle onu ölümcül şekilde yaralar, ancak Kastor, Polluks'u uyarabilir.[11] Ardından kavga başlar ve Polluks Lynceus'u öldürür. İdas da Polluks'u öldürmek üzereyken, Olimpos Dağı'ndan olan biteni gözetleyen Zeus bir yıldırım fırlatarak İdas'ı öldürür ve oğlu Polluks'u kurtarır.[11]

Kastor ölemek üzereyken, Zeus, Polluks'a iki seçenek sunar: isterse tüm zamanını Olympos Dağında geçirebilecektir ya da ölümsüzlüğünü, ölümlü kardeşi ile paylşayabilecetir. Polluks, ölümsüzlüğünü paylaşmayı seçer; böylece biri Hades'deyken diğeri Olimpos'ta olacaktır.[12][13] Kastor ve Polluks, İkizler ("gemini") takımyıldızındaki en parlak iki yıldız olurlar: Kastor (Alpha Geminorum ) ve Polluks (Beta Geminorum ). Ölümsüzlük ve ölümün simgeleri olarak Dioskori'nin, Herakles gibi, Eleusis Gizemlerine kabul edilmişlerdir. [15] Bazı mitlerde Poseidon onları binmeleri için atlarla ve gemi kazası geçiren adamlara yardım etme gücüyle ödüllendirir.[16]

İkonografi değiştir

 
Dioskouroi ile Antiochus VI Sikke

Kastor ve Polluks, sanat ve edebiyatta sürekli olarak atlarla ilişkilendirilir. Yaygın olarak mızrak taşıyan, miğferli atlılar olarak tasvir edilirler.[12] Pseudo-Oppian el yazması, kardeşlerin hem at sırtında hem de yaya olarak avlanmalarını tasvir eder.[17]

 
Robert Fagan Kastor ve Polluks (1793 ve 1795 arasında)

Adak kabartmalarında, dokana (δόκανα - iki çapraz kirişle birbirine bağlanan iki dik ağaç parçası), bir çift amfora, bir çift kalkan veya bir çift yılan gibi ikizlik kavramını temsil eden çeşitli sembollerle tasvir edilirler. Ayrıca, genellikle, keçe şapkalar takarken ve bazen de üzerlerinde yıldızlarla gösterilmişlerdir . Delphoi'de bullunan metopes'de(Dorik duvar süsü) onlar Argo seferinde göstermektedir. Yunan vazoları, onları genelde, Phoebe ve Hilaeira yakalarken, dini seremonilerde ve Leda'ya Helen'in olduğu yumurtayı teslim ederken göstermektedir.[5] Bunlar bazı vazo-resimlerinde kabul edilebilir kafatası kapak aşınmaya, zaten Pilos (πῖλος), bunlar yumurtadan olan yumurtanın kalıntıları olarak antik açıklanmıştır. [19] Vazo resimlerinde kafalarında pilos isimli takkelerden tanınabilirler.

Dares Phrygius tarafından "sarı saçlı, iri gözlü, açık tenli ve ince yapılı " olarak tanımlandılar.[20]

Tapınaklar ve Ayinler değiştir

 
Roma'daki Kastor ve Polluks Tapınağı'nın kalıntıları.

Dioskori'ye hem Yunanlar hem de Romalılar taparlardı; Atina'da Anakeion gibi yerlerde, Roma'da ve daha birçok yerde onlar için yapılan tapınaklar mevcuttur.[21]

Dioskori ve kız kardeşleri Sparta'da Tyndareos'un kraliyet ailesinde büyürler; bu yüzden Spartalılar için özellikle önemlidirler; Spartalı geleneği olan iki kralın ülkeyi yönetmesi, Dioskoriler ile ilişkilendirilir. Sparta ile bağlantıları çok eskidir: eşsiz bir Sparta sembolleri vardır - iki adet direk bir kiriş ile birleştirir, bu bu sembol Sparta ordusunun koruyucu olarak ordu da sefer esnasında en önde kullanılırdı. [1] [22] Sparta'nın ikili kral yönetim şekli benzersizdir, Dioskori'lerin ilahi etkisini yansıtır. Sparta ordusu savaşa girdiğinde, bir kral, İkizlerden biri ile birlikte evde kalırdı. "Bu şekilde, gerçek siyasi düzen, Tanrıların krallığında güvence altına alınır". [1]

Mezarları, Sparta'da bir dağın tepesindedir ve aynı yerde Helen, Menelaos, Kastor ve Polluks'un gömüldüğü söylenir. Kastor'a, ayrıca kuzey Yunanistan'da bulunan Kastoria isimli bölgede de saygı duyulur.

 
Dioskori'yi kanatlı bir Zaferin üzerinde dörtnala koşarken tasvir eden kabartma (MÖ 2. yüzyıl)

Hem Olimpos'taki tanrılar gibi kurban verilmeye değer görüldüler hem de Hades'deki ruhlar gibi, toprağa şarap dökerek onurlandırıldılar . Kastor, Polluks ve Helen için daha küçük tapınaklar Sparta çevresindeki bir dizi başka yerde kurulmuştur.[23] Armut ağacı, Spartalılar tarafından Kastor ve Polluks için kutsal kabul edilmiş ve dallarına ikizlerin resimleri asılmıştır.[24] Standart Sparta yemini "iki tanrı üzerine" yemin etmektir

Theoxenia (θεοξενία), "tanrı eğlencesi" ayini, özellikle Kastor ve Polluks ile ilişkilendirilmiştir. İki tanrı, ister bireylerin kendi evlerinde olsun, ister halka açık ocaklarda veya devletler tarafından kontrol edilen eşdeğer yerlerde, yiyeceklerle dolu bir sofraya çağrıldı. Bazen yiyecek yüklü bir masanın üzerinden dörtnala geldikleri gösterilmiştir. Bu tür "sofra sunuları" Yunan kült ritüellerinin oldukça yaygın bir özelliği olmasına rağmen, bunlar normalde ilgili tanrıların veya kahramanların mabetlerinde yapılırdı. Theoxenia'nın yerel ortamı, Dioskouroi'ye atfedilen karakteristik bir ayrımdı.[5]

Arkaik dönemde, Dioskori, Naukratis'te saygı gördü. Dioskoriler, Kuretleri karakterize eden savaş danslarının mucitleridir.

Dioskori'nin Şehirleri değiştir

Karadeniz kıyısındaki Dioscurias veya Dioskurias (Διοσκουριάς) antik kenti, bugünkü modern Sohum onların adını almıştır. Ayrıca efsaneye göre şehri onlar kurmuştur.[25][26] Başka bir efsaneye göre, şehir onların arabacıları olan Spartalı Amphitus ve Cercius tarafından kurulmuştur.[27][28]

Dioskori Adası değiştir

Guardafui Kanalı ile Arap Denizi arasında yer alan Sokotra Adası, Yunanlar tarafından "Dioskori adası" anlamına gelen Dioskouridou (Διοσκουρίδου νήσος) olarak adlandırılmıştır.

Hint-Avrupa analogları değiştir

Göksel ikizler Hint-Avrupa geleneğinde Vedik dönemi boyunca binici erkek kardeşler Ashvins olarak, Litvanya'da Ašvieniai olarak, Germenler de ise Alcis olarak anılmaktadır.[29] [30]

Ayrıca bakınız değiştir

  • Ambulia , Athena, Zeus ve Castor ve Pollux için kullanılan bir Spartalı sıfat
  • Ashvins, Vedik mitolojinin ilahi ikizleri
  • Ašvieniai, Litvanya mitolojisindeki ilahi ikizler
  • Lugal-irra ve Meslamta-ea, Mezopotamya mitolojisinde ikiz tanrılar da İkizler takımyıldızı tarafından temsil edildiği düşünülür.
  • İki erkek çift yumurta ikizlerinin babası olduğunda heteropaternal süperfekundasyon
  • Janus
  • Nio
  • A-un
  • Gozu ve Mezu

Notlar değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c Burkert 1985.
  2. ^ "Dioscuri", A Dictionary of World Mythology, Oxford University Press, 1997 .
  3. ^ Chilvers, Ian, (Ed.) (1996), "Dioscūri", The Concise Oxford Companion to Classical Literature, Oxford University Press  Birden fazla editör-name-list parameters kullanıldı (yardım); r eksik |soyadı1= (yardım).
  4. ^ a b "Dioscūri", Dictionary of the Classical World, Oxford: Oxford University Press, 2007  Birden fazla editör-name-list parameters kullanıldı (yardım); r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım). Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Roberts" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ a b c Spawforth, Anthony, (Ed.) (2003), "Dioscuri", The Oxford Classical Dictionary, Oxford University Press  Birden fazla editör-name-list parameters kullanıldı (yardım); r eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Parker" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^ Tout Coule, (Ed.) (May 2011), "Fragment 34a", tout coule, 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Ekim 2021 .
  7. ^ Hymn, Theoi, 20 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Ekim 2021 .
  8. ^ Greek Lyric Poetry, Bristol: Classical Press, 1967 .
  9. ^ Kerenyi 1959, s. 109.
  10. ^ Phoebe ("the pure") is a familiar epithet of the moon, Selene; her twin's name Hilaeira ("the serene") is also a lunar attribute, their names "appropriate selectively to the new and the full moon".[9]
  11. ^ a b c d e f g h i j k l Greek Mythology, B, 1987, ss. 20-23 . Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "ReferenceA" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  12. ^ a b "Dioscuri".
  13. ^ "Castor and Polydeuces", Who's Who in Classical Mythology, Londra: Routledge, 2002 .
  14. ^ Kerenyi, Karl (1967), Eleusis: Archetypal Image of Mother and Daughter, Princeton: Bollingen, s. 122 .
  15. ^ In the oration of the Athenian peace emissary sent to Sparta in 69, according to Xenophon (Hellenica VI), it was asserted that "these three heroes were the first strangers upon whom this gift was bestowed."[14]
  16. ^ Hyginus, De Astronomica 2.22.2
  17. ^ "Dioskouroi", The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford University Press, 1991  Birden fazla editör-name-list parameters kullanıldı (yardım); r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  18. ^ Kerenyi 1959, s. 107 note 584.
  19. ^ Scholiast, Lycophron .[18]
  20. ^ Dares of Phrygia.
  21. ^ "Dioscuri", A Dictionary of the Bible, Oxford University Press, 1997 .
  22. ^ The Spartan Army, Osprey Publishing, 1998, s. 53, ISBN 1-85532-659-0 .
  23. ^ Spartan Women, US: Oxford University Press, 2002, s. 114, ISBN 0-19-513067-7 .
  24. ^ Objects on a Table: Harmonious Disarray in Art and Literature, Basic Books, 1999, s. 63, ISBN 1-58243-035-7 .
  25. ^ "Hyginus, Fabulae, 275". 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021. 
  26. ^ "Pomponius Mela, Chorographia, 1.111". 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021. 
  27. ^ "Ammianus Marcellinus, History, 22.8.24". 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021. 
  28. ^ "Solinus, Polyhistor, 15.17". 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2021. 
  29. ^ Tacitus, Germania 43.
  30. ^ Maier 1997.

Bibliyografya değiştir

  • Greek Religion, Cambridge: Harvard University Press, 1985, ss. 212-13  .
  • The Heroes of the Greeks, Thames and Hundson, 1959, ss. 105-12 et passim  pasim .
  • Dictionary of Celtic Religion and Culture, Boydell & Brewer, 1997  .
  • Tenth Nemean Ode  .
  • "An Interpretation of the 10th Nemean Ode", Ars Disputandi, Douglas Hedley and Russell Manning, transl, 14 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi  . Pindar'ın eşit olmayan kardeşler ve sadakat ve kurtuluş temaları, Mesih'in ikili doğasındaki Hristiyan paralellikleri ile.
  • Walker, Henry J. İkiz At Tanrıları: Antik Dünya Mitolojilerinde Dioskouroi . Londra–NY: IB Tauris, 2015.
  • "Dioskouroi", Ouranios, Theoi Project, 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Ekim 2021  . Klasik kaynaklardan İngilizce alıntılar.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kastor_ve_Polluks&oldid=32543196" sayfasından alınmıştır